Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 3

[p. LXXVII]

Algemeen bestuur van het Willems-Fonds.

Het Algemeen Bestuur heeft gedacht hier den brief, dien het den 15 Februari ll. aan den Gemeenteraad van Brussel heeft gezonden, te moeten herdrukken, omdat hij aanleiding heeft gegeven tot eene briefwisseling, die wij hier ook laten volgen.

Hooggeachte Heeren,

De jaarlijksche Algemeene Vergadering van het Willems-Fonds heeft met spijt gezien dat het Schepencollege van Brussel de in 1880 door het Gouvernement afgeschafte Septemberfeesten onlangs weer heeft ingericht, en in 1897 aan die plechtigheden een karakter heeft gegeven dat kwetsend is voor menigen Belg en voor ons naburig broedervolk, de Hollanders.

Het scheen haar dat de stichting van het koninkrijk België wel kan gevierd worden zonder herinneringen op te delven die ons en onze naburen minder aangenaam zijn, en dat de vaderlandsliefde niet bestaat in het ophemelen van deze herinneringen.

De Vergaderingis dan ook tegen deze handelwijze opgekomen en heeft het Algemeen Bestuur van het Willems-Fonds gelast, er bij U verzet tegen aan te teekenen.

Aanvaardt, Mijne Heeren, de betuiging onzer hoogachtende gevoelens.

Namens het Algemeen Bestuur van het Willems-Fonds:

G.D. Minnaert, Voorzitter,

J. Vercoullie, Secretaris-Schatmeester.

Gent, den 15 Februari 1898.

Antwoord van het Gemeentebestuur van Brussel.
Brussel, den 11 Maart 1898.

Geachte Heeren,

Wij hebben de eer U te laten weten dat uw schrijven van den 15ⁿ Februari medegedeeld werd aan den Gemeenteraad, die er kennis van nam.

[p. LXXVIII]

Niettegenstaande wenschen wij zekere vergissingen en beoordeelingen in uwen brief vervat te doen opmerken.

Ten eerste, heeft de stad Brussel de Septemberfeesten, sedert 1880 afgeschaft, niet heringesteld; zij heeft slechts er aan gehouden de leerlingen der scholen en zelfs de bewoners te doen deelen in den heiligen plicht welken de overlevende strijders van 1830 ieder jaar den 23ⁿ September vervullen, jegens hunne wapenbroeders gesneuveld in den strijd voor onze onafhankelijkheid. Waar is daarin het valsch gedacht der vaderlandsliefde? Welke is de theorie die wil dat de roemrijke daden onzer nationale geschiedenis moeten verzwegen worden, alsof het schandelijke feiten waren? In 1830, verworven wij ons bestaan en onze onafhankelijkheid dank aan den moed, de geestkracht, den standvastigen wil diergenen, welke reeds onder onze voorvaderen gerekend worden, en waarvan wij het geluk genieten nog enkelen onder ons te hebben. Zoo werd de eeuwenoude overlevering die ons van de eene vreemde overheersching tot de andere deed overgaan en ons van gebieder deed veranderen volgens het toeval van het erfrecht of de besluiten van de congressen vernietigd. En wij zouden het recht niet hebben op den verjaardag deze gebeurtenis alsook diegenen die er aan deelnamen, te vieren!

Deze aanspraak ware onwaardig van de machtige Vlaamsche Maatschappij die gij vertegenwoordigt. Eene naburige natie zou zich kunnen gekwetst gevoelen door de inroeping van dusdanige herinneringen, zegt gij. Wij gelooven het niet. Haat en wrok zijn slechts tijdelijke gevoelens; de tijd wischt zelfs de gedachtenis er van uit, en slechts wat groot en edel is, blijft levendig: de fierheid over onze heroverde onafhankelijkheid, de dankbaarheid jegens diegenen die hun bloed er voor vergoten hebben. Dit zijn gevoelens die niemand kwetsen kunnen, en zij verbieden niet dat de nakomelingschap der tegenstrevers van 1830 zou verbroederen, de oude oneenigheden vergetende. Het is dit gevoel welk, eenigen tijd verleden, de Vlaam-

[p. LXXIX]

sche Maatschappijen aanspoorde den verjaardag van den Slag der Guldensporen te vieren, en, zoo wij ons niet vergissen, nam uwe maatschappij deel in deze beweging. Men moet het erkennen dat Frankrijk zou ongelijk gehad hebben indien het zich beleedigd verklaard had door het vieren van het feest ter gedachtenis dezer overwinning.

Indien men de volksmeening in Nederland vrij handelen laat, zich onthoudende van alle onbehendige en weinig welwillende aanzettingen, zoo zijn wij zeker dat de gezonde volksrede weldra alles op zijne plaats zal schikken. En onze naburen, die onlangs een gedenkteeken opgericht hebben aan de krijgers gesneuveld in de veldslagen tegen ons geleverd in 1831, zullen zich niet meer gekwetst voelen door te zien dat wij ons jong onafhankelijk bestaan vieren, dan de Franschen zich beleedigd verklaarden wanneer, in 1864, Nederland met pracht de stichting van het Hollandsch Rijk vierde, onder het zingen van: Weg met Napoleon!

Aanvaardt, Mijnheeren, de verzekering onzer hoogachting.

Van wege het college:

De Secretaris,

Dwelshauvers.

Het College,

Buls.

Wederantwoord van het Algemeen Bestuur.

Hooggeachte Heeren,

Het Algemeen Bestuur van het Willems-Fonds heeft kennis genomen van den brief van 11 Maart ll., die ons in uwen naam door het College van Burgemeester en Schepenen werd gezonden als antwoord op ons schrijven van 15 Februari 1898.

Mogen wij U doen opmerken, dat uw geëerde brief geen rechtstreeksch antwoord bevat op den onzen?

Wij hadden de eer U te schrijven, dat in 1897 aan de plechtigheden, door de stad Brussel op de Place des Martyrs ingericht, ‘een karakter werd gegeven, dat kwetsend is voor

[p. LXXX]

menigen Belg en voor ons naburig broedervolk, de Hollanders.’

Wij voegden er eerbiedig bij, ‘dat de stichting van het koninkrijk België wel kan gevierd worden zonder herinneringen op te delven, die ons en onze naburen minder aangenaam zijn, en dat de vaderlandsliefde niet bestaat in het ophemelen van deze herinneringen.’

Wij dachten dienaangaande in geene bijzonderheden te moeten treden; doch wij achten ons nu gedwongen U te herinneren, dat bij gelegenheid dier feesten de bitter anti-Hollandsche tekst der Brabançonne van 1830 uit het stof der vergetelheid werd opgerakeld en door de Brusselsche schooljeugd in koor op dat officieel feest gezongen werd.

Niemands hart kan nu nog in België trillen, wanneer men zingt:

Fiers Brabançons, peuple de braves,
Qu'on voit combattre sans fléchir,
Du sceptre honteux des Bataves
Tes balles ont su t'affranchir;
Sur Bruxelles, au pied de l'archange,
Ton saint drapeau pour jamais est planté;
Et, fier de verdir sans l'Orange,

Croît l'arbre de la liberté (bis).

Het zingen van zulke verouderde en ongepaste schimpscheuten tegen Holland door 2,000 à 2,500 schoolkinderen der hoofdstad op bevel der stadsregeering was stellig eene misgreep, die door veel organen der Belgische en Hollandsche drukpers te recht werd gelaakt.

Na bijna zeventig jaren zijn de veeten van 1830 in Noord en Zuid zoozeer vergeten, dat degene, die ze kunstmatig tracht te doen herleven, zelfs onder den dekmantel der vaderlandsliefde, bij niemand weerklank vinden kan.

Daarom zou het in de eerste plaats wenschelijk zijn, dat de openbare besturen zulks niet uit het oog verloren, aangezien

[p. LXXXI]

de echte en heilige vaderlandsliefde daardoor eerder ondermijnd wordt dan gebaat.

Wat de beteekenis zelve der omwenteling van 1830 betreft, wij nemen de vrijheid U te doen opmerken, dat men zich hier vóór eene uiterst kiesche zaak bevindt, die met alle voorzichtigheid moet worden behandeld.

Het oordeel der geschiedenis staat nog niet vast over de gebeurtenissen van 1830. Maar zal dat oordeel zeer verschillend zijn van datgene door twee onzer grootste Belgische geleerden, François Laurent en Emile de Laveleye, in hunne beroemde werken uitgesproken?

Onnoodig U te herinneren, dat Laurent onze Belgische omwenteling ‘la grande duperie de 1830’ heeft genoemd en de Laveleye ‘une grande erreur, un crime contre la sécurité de l'Europe.’

En heeft een der onderteekenaars van uwen brief, de achtbare heer Burgemeester Buls, bij het ontvangen van talrijke afgevaardigden der Noordnederlandsche schutterijen, ten stadhuize van Brussel, niet op 18 Augustus 1883 openhartig gezeid: ‘Il eût peut-être mieux valu que nos destinées, longtemps unies, ne fussent jamais séparées?’

Door alle Belgen kan uit vol gemoed de vestiging onzer onafhankelijkheid mee gevierd worden; maar velen zullen met ons van oordeel zijn, dat de zuivere vaderlandsliefde niets te winnen en wellicht veel te verliezen heeft bij het oprakelen in 1897 der bittere schimpliederen van 1830 tegen de Hollanders. Wij zijn ook overtuigd, dat de openbare meening, die zich verleden jaar zoo krachtig in die zaak heeft geuit, meer en meer hare heilzame drukking in die richting zal doen gevoelen.

Met verschuldigden eerbied en volkomen hoogachting

Namens het Algemeen Bestuur van het Willems-Fonds:

G.D. Minnaert, Voorzitter,

J. Vercoullie, Secretaris-Schatmeester.

Gent, den 16 April 1898.