Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 2

[p. 44]

Uit Noord-Nederland.

Concerten en tooneelvertooningen worden hier bijna alle voor half ledige zalen gegeven; alleen het Nederlandsch Tooneel vindt met Oedipus overal een uitverkocht huis. De Koninklijke Vereeniging, die zich met de Fransche Opera wilde verstaan om te voldoen aan de eischen haar door het 's Gravenhaagsche gemeentebestuur gesteld, heeft van den heer Mertens, directeur van den Franschen Schouwburg het bericht ontvangen, dat hij tegen de gestelde voorwaarden voor de aangeboden directie bedankt.

De Fransche Opera, die nogal bezocht wordt en reeds een tiental jaren leeft, moet nog steeds voor een te kort zitten. Geen wonder dat een jeugdiger instelling als de Duitsche niet kon blijven bestaan; de directeur, de heer Saalborn, werd failliet verklaard. De Nederlandsche Opera maakt met het optreden van buitenlandsche grootheden buitengewone zaken. Men spreekt er van om ook de Fransche opera-uitvoeringen aan haar directeur, den heer Van der Linden, op te dragen.

Soms weet men de kunst nog wel te waardeeren, maar de kunstenaars? Voor de restauratie en de verplaatsing van het verwaarloosde monument op het graf van mevrouw Kleine heeft men aan vrijwillige bijdragen de som van ƒ 67,50 ontvangen. Het Nederlandsch Tooneelverbond heeft nu in zijn jongste

[p. 45]

vergadering besloten dat de restauratie van het monument zoo spoedig mogelijk zal plaats hebben voor rekening van het Verbond, doch dat men met de overbrenging van het graf naar elders zal wachten tot de daarvoor benoodigde som bijeengebracht is. Dit zal dus wel een poosje duren, want bij ƒ 67,50 zijn nog wat guldens te voegen om de benoodigde honderden te krijgen. De letterlievende vereeniging J.J. Cremer te Haarlem heeft reeds eenigen tijd geleden besloten een Kleine-Gartman-avond te organiseeren ten voordeele van het bewuste monument.

Veel lof oogstte hier het Boheemsche kwartet, dat bij zijn laatste optreden te Amsterdam geestdriftig werd ontvangen. De lessenaars waren met lauweren bekranst en het publiek rees bij het einde van het concert als éen man op om de kunstenaars, die meermalen teruggeroepen werden, toe te juichen.

Van Groningen, een onzer pianisten, gaf op enkele plaatsen uitvoeringen, die zijn talent als componist en als pianist alle eer aandeden.

_**_*

Met het St. Nicolaasfeest zijn er zoo'n menigte werken verschenen, dat zij onmogelijk alle te noemen zijn, daarom zal ik mij maar tot een paar mededeelingen van enkele periodieken bepalen.

Het Tijdschrift van Versieringskunst zal met den nieuwen jaargang belangrijken worden. Men is reeds bezig opname te doen van de aanwezige kunstschatten te Parijs, Brugge en Londen; bovendien zal men reproductie's naar photographieën van de beroemde verzameling in het kasteel Heeswijk (Noord-Brabant) in het tijdschrift opnemen.

De Wereldkroniek gaf een Kerstnummer, dat door sommige bladen tamelijk wordt geprezen. De Nieuwe

[p. 46]

Rotterdamsche courant zegt naast veel goeds omtrent de ingekomen teekeningen en hare reproducties:

‘De Wereldkroniek is een weekblad dat evenmin artistieke als literaire aanmatiging heeft, maar waarvan de verdienste ligt in de actualiteit. Het nu verschenen Kerstnummer is eigenlijk een uitgaaf apart. Niet alleen omdat het niet bij het abonnement hoort, ook omdat de bedoelingen met dit extra-nummer geheel andere zijn dan die de uitgevers met de gewone nummers hebben. Hierin echter stemt het met de wekelijksche uitgaaf overeen, dat het eveneens geen andere bestemming heeft dan de huiskamer, de familie-leestafel. Een kunstblad wil het volstrekt niet zijn. Daarom is het jammer, dat de titel “oorspronkelijke bijdragen” aankondigt “van de voornaamste Nederlandsche letterkundigen en kunstenaren.” Zelfs indien inderdaad de beste schrijvers en artisten aan het boek hadden meegewerkt, zou die vermelding, behalve een onbescheidenheid, op den titel van een boek voor de huiskamer een overbodigheid zijn geweest.’

Aan de Vragen van den Dag zal een belangrijke uitgave worden toegevoegd. Elke aflevering met bijblad zal van een kostelooze plaat vergezeld gaan, waarop planten der Nederlandsche Flora naar de natuur in kleuren zijn afgebeeld; het bijblad zal de beschrijving der planten geven. De laatste aflevering van den 11^den jaargang bevat buiten het bijblad, de bibliographie en vier kleinere artikelen, Jameson's strooptocht gerechtvaardigd? door W.F. Andriessen; Japan en het vertegenwoordigend stelsel door W. Crommelin; Militaire wielrijders door Fr. de Witt-Huberts en Thorvaldsen door Johanna Diepenhorst.

De tijdschriften doen steeds hun best iets extra's te leveren, maar ze kunnen toch niet op tegen het Maandschrift voor de Broederschap van Onze Lieve Vrouw van het H. Hart te Sittard. Het geeft buiten meer voor-

[p. 47]

deeltjes van gelijken aard, de waarborg voor de eeuwigheid, waardoor zij, die tot hunnen dood op het Maandschrift blijven ingeteekend en jaarlijks eene H. mis laten lezen tot intentie der inteekenaars op het Maandschrift, hier en hiernamaals aandeel erlangen aan 8000 missen.

_**_*

Te 's Hertogenbosch zal men in den aankomenden zomer een tentoonstelling organiseeren van Noord-Brabantsche nijverheid.

De nationale tentoonstelling van nijverheid en kunst die in '97, te Dordrecht zal gehouden worden, belooft iets. In het Oranjepark, een mooien aanleg, komt een hoofdgebouw van 5000 M. Een ‘Oud-Dordrecht zal verrijzen met een marktplein van 3250 M., waar het Oude Dordtsche stadhuis, dat een juweeltje van gothische bouwkunst moet geweest zijn, zal worden gebouwd en bestemd wordt tot museum van antiquiteiten, preciosa en schilderijen van oude Dordtsche meesters. Aan festiviteiten zal het zeker niet ontbreken; het programma schrijft van gekostumeerde optochten, wedstrijden, riddertournooien, passiespelen, tooneelvoorstellingen in de open lucht, enz., enz.

De helft der jury dezer tentoonstelling wordt gekozen door de exposanten, de andere helft door het uitvoerend comité.

Tot 1^sten Secretaris der regelingscommissie van het Nederlandsche taal- en letterkundig congres, dat in dien tijd te Dordrecht bijeenkomt, is benoemd M.J.C. Overvoorde.

_**_*

In de zaal der Staalmeesters van het Rijksmuseum heeft een groote verandering in de rangschikking der stukken plaats gehad, omdat er een plaats ingeruimd

[p. 48]

werd aan de verzameling schilderijen behoorende tot de familiestukken, welke de nakomelingen van De Ruyter voor de som van ƒ 15.000 aan het Rijk hebben afgestaan. De 26 doeken zijn meest portretten van familieleden uit verschillende tijdperken. Van den zeeheld zelf is er slechts een klein crayon-portret bij. Het stedelijk museum zal met een merkwaardige collectie schilderijen, het legaat de Vos, worden verrijkt. De verzameling 253 stuks, werd destijds aan de Maatschappij Arti et Amicitiae vermaakt, doch door deze tegelijk met de Historische Galerij door het tegenwoordig Bestuur van de hand gedaan. Na nogmaals in andere handen te zijn overgegaan heeft de firma Roos en C^o ze gekocht en de beste stukken in de kunstzaal van Krasnapolsky tentoongesteld. De verzameling werd uitgevoerd door leden van Arti; van Rochussen zijn 27 paneelen, van Jozef Israëls een paar hoogst merkwaardige stukken, van Alma Tadema, de bouw der brug over de Beresina (1812), en verschillende doeken van anderen. De heeren P. Langenhuyzen Lz en D. Franken Dzn, een neef en een vriend van wijlen den heer De Vos, hebben de geheele verzameling gekocht en zullen haar zonder een enkele bezwarende voorwaarde der Gemeente aanbieden ter plaatsing in het stedelijk museum. De beide heeren wenschen de reeks historische feiten nog aan te vullen op eigen lasten.

Aan de Koninklijke bibliotheek te 's Gravenhage is door M^r Farncombe Sanders een gedeelte zijner boekerij gelegateerd, waaronder een verzameling woordenboeken. De Museums worden dus door particulieren nogal bedacht, maar de regeering behandelt ze wel eens stiefmoederlijk. Het Ethnographisch Museum te Leiden heeft dat reeds vroeger ondervonden, maar nu is tot overmaat van smart, bij ministeriëele beschikking van 16 November jl. het Museum geschrapt van de lijst, waarop de in artikel 48 der wet op het hooger onder-

[p. 49]

wijs bedoelde verzamelingen en hulpmiddelen voor het onderwijs aan iedere Rijks-Universiteit zijn vermeld.

De Senaat der Leidsche Universiteit heeft tot den Minister van Binnenlandsche Zaken een adres gericht, waarin hij uitweidt over het nut van het Museum voor de wetenschap. Aan het slot zegt hij:

‘De Senaat vermeet zich niet tegenover Uwe Excellentie de vraag op te werpen, of de beteekenis der lijst bedoeld in het K.B. van 31 December 1879 zóo ver reikend mag worden geoordeeld, dat de enkele vermelding op deze lijst van verzamelingen of hulpmiddelen die stempelt tot universiteitsvoorwerpen, de enkele wijziging van die lijst dit karakter uitroeien kan. Maar wèl rekent hij het zijn ernstigen plicht tot Uwe Excellentie met nadruk het verzoek te richten op hare beschikking terug te komen, in elk geval het verband van het Ethnographisch Museum met het universitair onderwijs niet op te heffen en het Museum, zoowel door het in Leiden te doen blijven als door zijne inrichting en beheer, bij voortduring in de eerste plaats te doen strekken ten dienste van de studie en de wetenschap aan de Leidsche Universiteit.’

_**_*

Aan gemengd nieuws ontbreekt het ditmaal niet. Ongeveer een 16tal stakende glasblazers uit Maastricht zijn aangesteld te Buenos-Ayres; andere keerden wederom in de fabriek, wat vooral moet gebeurd zijn onder den invloed van een hoogen heiligendag.

Pater Weyers, die door de Utrechtsche afdeeling van den socialistenbond werd uitgenoodigd zijn stellingen, op het geheel-onthouders-congres verkondigd, in hunne vergadering te komen verdedigen, heeft die uitnoodiging niet aangenomen, volgens zijn schrijven, na ingewonnen raad bij verlichte en ontwikkelde mannen. Het speet hem dat hij deze gelegenheid niet te baat kon

[p. 50]

nemen, om nogmaals te herhalen dat de sociaal democratie de dood is voor de geheel-onthouding en omgekeerd. Op hetzelfde congres beval een der dames het oprichten van kinderbonden aan; volgens hare opvatting moest men de ouders in het kind treffen. En we hebben al zooveel bonden die geheel nutteloos zijn! Een heerlijke tegenstelling met zoo'n bond van ouwe wijfjes en mannetjes zijn de vereenigingen voor kindervoeding, die te Amsterdam en elders eenige keeren 's weeks aan honderden kleinen een gevulde maag en een paar kleurige wangetjes bezorgen.

Nu ik toch tot het terrein der weldadigheid ben afgedwaald, nog een me ledeeling omtrent een zeer officiëele wijze van armenzorg. In de gemeente Wonseradeel (Friesland) gaan de armvoogden in gezelschap van maréchaussée's huisbezoek doen bij hen, die zich terbedeeling aanmelden.

Uiteen andere Friesche gemeente weer ander nieuws: onder dreigementdekinderen van school te houden, hebben de ouders een verzoek gericht aan Burgemeester en Wethouders om de kinderen de klompen in de lesuren te laten aanhouden. Toen er afwijzend beschikt was op het adres, kwamen er slechts 5 kinderen school. Leerplicht hebben wij hier nog niet. Ook geen voldoende toezicht om te beletten dat er op de openbare school gefemeld wordt? In het blad der Evangelische maatschappij wordt medegedeeld dat te Wateringen op de openbare school, die geheel onder Roomschen invloed staat, een kind van Protestantsche ouders tot straf in een hoek moest knilen en bidden.

Loosdrecht zal na ettelijke jaren een wonderdokter bezitten; want er is in een familie een zevende zoon geboren. Heeft het feit op zich zelf reeds zulk een hooge beteekenis, het echte kenmerk der wonderbare kracht is gelegen in een klaverblaadje onder de tong, dat tijdens een stuip te voorschijn moet komen. Deze groote gebeurtenis nu heeft plaats gehad.

[p. 51]

Alvorens deze kroniek te eindigen, voel ik mij gedrongen nog melding te maken van ‘De oude garde,’ een studentenvereeniging waarbij zich enkel Muzenzonen kunnen aansluiten, die 10 of meer studiejaren tellen. In de laatstgehouden vergadering werd met algemeene stemmen besloten, een collega, die zijn 18^e studiejaar is ingetreden een uitnoodiging tot het lidmaatschap te zenden. Op de invitatiebrief kwam den volgenden dag reeds tot antwoord: ‘Zeer veel eer, maar met zulke jonge broekjes als uw vereeniging telt, kan ik niet omgaan!’

15 December 1896.

Veritas.