Tijdschrift voor Taalbeheersing. Jaargang 22

[p. 280]

Uit de tijdschriften
Peter Houtlosser

Gramma-TTT, jrg. 7 (1999), nr. 2.

In de tweede aflevering van deze jaargang gaat Hans Broekhuis in deel 2 van een dubbeiartikel over centrale theoretische kwesties tút de generatieve syntaxis in op problemen met de zogenoemde generalisatie van Holmherg, die volgens hem kunnen worden opgelost als ervan wordt uitgegaan dat werkwoorden geen atomaire categorieën zijn maar bestaan uit een betekenisdragend element en een ‘licht werkwoord’. Gijs Mulder presenteert een model voor empirisch onderzoek naar taalhandelingen en illustreert dit voor directieven in het Spaans. Marc van Oostendorp bespreekt recente ideeën uit de generatieve optimaliserings-theorie die het mogelijk maken om fonologische uitzonderingen in het gedrag van bepaalde leenwoorden in de beschrijving van het taalsysteem te incorporeren. Roberto Bolognesi doet een voorstel voor normalisering van het geschreven Sardisch aan de hand van een generatieve analyse van de twee voornaamste dialectvariëteiten; zijn conclusie is dat een systeem van orthografische conventies dat gebaseerd is op de onderliggende representatie van de woorden in deze variëteiten een min of meer natuurlijke standaardisering toelaat.

Levende Talen Tijdschrift, (2000) jrg. 1, nr. 2.

Deze tweede aflevering van Levende Talen Tijdschrift staat in het teken van de deelvakken in de vernieuwde Tweede fase havo/vwo. Gé Stoks brengt de maatschap pelijke context in herinnering waarin de beslissingen over het talenaanbod in de Tweede Fase zijn genomen en hij houdt een pleidooi voor een positieve benadering van de deelvakken. Hetty Mulder behandelt het vwo-deelvak leesvaardigheid; zij inventariseert de doelen die in dit vak gesteld worden en zij gaat na hoe die het best kunnen worden gerealiseerd. Adri van der Meij benadrukt de kansen die de vernieuwingen in de Tweede Fase bieden en hij schetst de contouren van een creatieve deelvakdidactiek. Naast de bijdragen over de deelvakken zijn er reguliere artikelen van Arthur van Essen over de geschiedenis van de Vereniging van leraren in Levende Talen en Truus Schijf over de behandeling en remediëring van dyslexie.

Moer, (2000) nrs. 2 en 3.

Nanette Bienfait en Dirkje Ebbers beschrijven in nummer 2 van deze jaargang de rol die de basisvormingsmethode kan spelen bij de voorbereiding op het studiehuis. Rudi Liebrand geeft een beschrijving van Vanzelfsprekend, een pakket van leerplan en lesmateriaal dat de projectgroep Nederlands VO van de SLO heeft ontwikkeld voor het onderwijs mondelinge vaardigheid in de Tweede Fase. Piet Mooren betoogt dat prestaties van allochtone leerlingen verbeterd kunnen worden met behulp van de expertise van docenten onderwijs in de allochtone levende talen (OALT). Elsbeth van der Laan geeft lessuggesties bij Edward van Vendels bewerking van de Gijsbrecht van Amstel.

In nummer 3 beschrijft Ad Bok hoe het

[p. 281]

leerproces ‘Kennisconstructie binnen taalontwikkeling en taaldidactiek’, een methode waarin pabo-studenten aan een taalprogramma voor kinderen werken en tegelijkertijd op hun leerproces reflecteren, in elkaar steekt en hoe het in de praktijk bevorderd kan worden. Robbert Roosenboom geeft een alternatief voor de criteria die door het CITO zijn vastgesteld ter beoordeling van het profielwerkstuk in de Tweede Fase. Piet Van de Craen bespreekt het boek Moedertaalonderwijs bij allochtonen. Geïntegreerd onderwijs in de eigen taal en cultuur onder redactie van J. Leman.

Nederlandse Taalkunde, jrg. 4 (2000), nr. 2.

Matthias Hünning beschrijft de integratie van het achtervoegsel gate in het morfologische systeem van het Nederlands. Jeroen van Craenenbroeck bespreekt de syntactische noord-zuidvariatie in het Zuid-Nederlandse gebruik van de complementeerder van. Hij gaat in op de betekenisovereenkomsten en -verschillen met het Noord-Nederlandse om en het Franse de en stelt een syntactische configuratie voor waaruit de semantiek van het complementerende van kan worden afgelezen. Gert Meesters behandelt de standaardisering van het Belgisch en het Nederlands Nederlands aan de hand van een analyse van tussen 1947 en nu gepubliceerde Suske en Wiskes. Gosse Bouma en Ineke Schuurman bespreken in de rubriek ‘Forum’ de ontwikkeling van een digitale taalkundebibliotheek, Boudewijn van den Berg in de rubriek ‘Digitaal’ de online variatielinguïstiek aan het Meertensinstituut. A.M. Duinhoven recenseert de VU-dissertatie Interpretatiestructuur. Een onderzoek naar de relatie tussen woordvolgorde en zinsbetekenis in het Nederlands van Justine Pardoen, Rob van Zonneveld de Nijmeegse dissertatie Tussen nevenschikking en onderschikking. Een onderzoek naar verschillende vormen van verbinding in het Nederlands van Emmeken van der Heijden en Joep Kruijssen de inleiding in de dialectologie Naast het Nederlands. Dialecten van Schelde tot Schiermonnikoog van Harrie Scholtmeijer.

Nederlands van Nu, jrg. 48 (2000), nrs. 1/ 2 en 3.

De dubbelaflevering 1/2 is een themanummer gewijd aan het Nederlands in België in de twintigste eeuw, met een inleiding van Joop van der Horst. Kas Deprez beschrijft de verschuiving in het talige nationaliteitsbesef in België. René Haeseryn gaat in op de verschillende verenigingen die de actieve verbreiding van het ABN ten doel hadden, waarvan de eerste in 1913 is opgericht. Hugo Bronckaert laat zien dat het Nederlands van wetsteksten nog steeds te wensen overlaat. Reinhild Vandekerckhove gaat na in hoeverre de dialecten standhouden in de concurrentie met de standaardtaal. Hanneke Kloots bespreekt de ontwikkeling in de oordelen in uitspraakgidsen, ABN-gidsen en spraakkunsten. Dirk Geeraerts gaat na hoe de mening van Van Dale zich over ‘Zuid-Nederlands’, ‘Belgisch’ of ‘gewestelijk’ heeft ontwikkeld. Rob Belemans bespreekt de ontwikkeling van het Nederlands in Brussel en Omer Vandeputte die in Frans-Vlaanderen, Indonesië, Suriname, de Antillen en Zuid-Afrika.

In nummer 3 schetst Hans Van de Velde een beeld van de uitspraakveranderingen die het Vlaams in de twintigste eeuw heeft doorgemaakt. Peter Debrabandere bespreekt de dertiende uitgave van de grote Van Dale; hij is van mening dat de karakterisering Belgisch-Nederlands niet erg bevredigend is. Luc De Grauwe gaat na welke talen Karel V nu precies sprak en concludeert dat hij in verbaal opzicht in de eerste plaats een verfranste Spaanse Brabander was. Frans Debrabandere bespreekt de Nederlandse uitdrukking ‘Er geen been in zien’ en de Vlaamse pendant ‘Er geen graten in vinden’; in een ander artikel klaagt hij over de karak-

[p. 282]

terisering ‘gewestelijk’ die Van Dale geeft bij blaffetuur. Marc de Coster gaat de herkomst na van de wet van Murphy en Chris Meulemans vervolgt zijn serie over juridische en ambtelijke termen met een bespreking van de woorden gedeputeerde en inroeping.

Ons Erfdeel, jrg. 43 (2000), nr. 3.

In deze aflevering staat een artikel van Frank Jansen over het onvermogen van de overheid om adequaat te communiceren. Hij wijst daarvoor zowel maatschappelijke oorzaken aan als oorzaken die de overheid wel zelf in de hand heeft. Van die laatste zijn volgens hem de belangrijkste: de neiging tot het prematuur verwerven van instemming van belangengroepen en het gebrek aan aandacht voor communicatieve richtlijnen als een bepaald besluit eenmaal genomen is.

Onze Taal, jrg. 69 (2000), nrs. 4, 5 en 6.

In nummer 4 doen Bert Weltens en Peter-Arno Coppen een poging de mythe te ontkrachten dat de Nederlander zijn eigen taal minacht. Jan Erik Grezel staat stil bij de officiële afschaffing van het morse. Rob Neutelings en Daniël Janssen beoordelen de inzendingen voor de beleidsnotawedstrijd. Corriejanne Timmers en Toon Vandenheede leggen uit waarom er bepaalde verschillen zijn tussen de mede onder hun redactie samengestelde Spellingwijzer Onze Taal en het Groene Boekje. Gaston Dorren interviewt in het kader van onze nieuwe talen de Tilburgse taalwetenschapper Abderrahman El Aissati over het Berbers. Marc van Oostendorp gaat in op de interne standaardisering van streektalen, die verplicht is als officiële erkenning van de taal is verkregen. Ook bespreekt hij het proefschrift Temporal marking of accents and boundaries van Tina Cambier-Langeveld. Ton den Boon licht de criteria toe voor het opnemen van nieuwe woorden in Van Dale en Guus Middag wijdt uit over het dichterlijke van cimbel.

In nummer 5 gaat Piet Westendorp na of klachten over gebruiksaanwijzingen wel allemaal even gerechtvaardigd zijn, geven Ingmar Heytze en Vrouwkje Tuinman een voorproefje van hun te verschijnen boek over het taalgebruik van Wim T. Schippers, belicht Harrie Scholtmeijer de nieuwe rol van het dialect (als studieobject en medium voor creatieve geschreven taal) en legt Geert Booij het verschil uit tussen de verbanden tussen woorden in het gewone lexicon en in het ‘mentale lexicon’. Marlies Philippa komt terug op de etymologie van commode, Hans Heestermans zorgt ervoor dat het woord tuit niet vergeten raakt en Riemer Reinsma contrasteert de straataanduidingen meent en mient. Marc van Oostendorp interviewt de klankdichter en stemkunstenaar Jaap Blonk en bespreekt het proefschrift Cryptology and statecraft in the Dutch Republic van Karl de Leeuw

In nummer 6 bespreekt Jan Erik Grezel het standpunt van enkele vooraanstaande taalkundigen dat in de multiculturele samenleving niet naar meer Nederlands moet worden gestreefd maar naar meertaligheid. Ook interviewt hij Jan Renkema naar aanleiding van diens benoeming als bijzonder hoogleraar Taalverzorging vanwege het Genootschap Onze Taal. Ton den Boon inventariseert de voetbalwoorden in het alledaagse taalgebruik. Gaston Dorren interviewt in het kader van onze nieuwe talen de politicus, televisiemaker en lexicograaf Rabin Baldewsingh over het Sarnami. Frank Jansen geeft voorproefjes van het Engels-Nederlands van de 22^ste eeuw uit het tijdschrift Funbox. Guus Middag buigt zich over de poëzie van wolkschap en Riemer Reinsma over de geschiedenis van de lombardstraat. Marc van Oostendorp bespreekt de dissertatie Analyse, norm en gebruik als factoren van taalverandering. Een studie naar veranderingen in het Nederlands onzijdig reflexivum van Judith Schoonenboom.