De Tijdspiegel. Jaargang 71

[p. 304]

Notre-Dame.
Agnes van der Moer.

DONKER tintte de teere torenspits van de Notre Dame tegen de zacht-mauve avondlucht... de boomen wuifden licht... en ik heb me ingedacht, hoe het zou zijn, als niet òm de Notre-Dame Parijs was, als er niet was het geluid en de drukte van de stad, als de kerk alléén lag aan de Seine, met de kalmte van den avond, en wijde, rose-lila lenteavondlucht er boven; als de kerk daar stond, hóóg boven de rivier uit, in àl haar waardigen, rustigen trots. 't Leek me zoo vreemd, dat ik daar alléén was, als een non uit den ouden, òuden tijd, die stìl staat en in zich laat bezinken de àldoende goedheid, de wijding, die het geloof haar gaf, waar ze trachtte te schuilen voor de zonden en ellenden van het leven...

Ik kon nu binnen in de kerk gaan en er alles zien, zònder anderen, die er hun óp- en aanmerkingen maakten over den bouw.

Want wàt is de constructie van een tempel, als wij niet gevangen worden door àl de geheimen van een fanatiek geloof, dat daar onder de bogen is gebleven, de stemming van wat làng voorbij is?

Er zouden wel niet veel menschen zijn, nu zoo in den avond.

Ik ging een portaal binnen, en ineens òm me heen, voelde ik de stille, koele vrede... àlle geruisch van Parijs verdofte tot een ver-weg gerucht.

In die zéé van breede duisternis onder de gewelven, lichtten als toorts-bloemen de altaarkaarsen...

Menschen zag ik niet, ongestoord kon ik in me laten dringen die machtige, plechtige rust... Ik ging héél langzaam door de kerk, en mijn eigen stap was tè veel geluid in de immense stilte. 't Was daar de droom uit lang-vergane tijden... een oude, donkere droom van brandend geloof en geheimzinnige mystiek; een groot, wonderbaarlijk ièts, dat alléén maar te voelen was, met een huivering, in de duisternis van de nissen en de stilte van den avond. En ik móest wel denken, hoe we

[p. 305]

leven tusschen kleinigheden, nietigheden... hoe dikwijls we ons gelukkig of ongelukkig voelden in het kleine, en hoe we nóóit dachten aan de waarlijk groote dingen die er zijn, zooals hier was de rust van de kerk, zoo oud en sterk. Het groote: de tot blanke vrede geworden al-dags-strijd.

Wat waren we toch eigenlijk klein, met al onze doodgewone menschelijke gevoelentjes, oordeeltjes, vooroordeeltjes, aandoeningkjes..!

Ieder menschelijk gevoel leek me plotseling een belachelijk aanmatigend iets, een niets, bij de reusachtige, overweldigende plechtigheid van de kerk... een niets, dat vergaat, zònder wat na te laten... een niets, tegenover de zwijgende, eeuwige blijvende gedachte, die uit den tempel spreekt, en waarin leven en dood zich oplossen.

En tóen, terwijl ik doorliep, zag ik dat ik niet alleen was. Voor een klein Maria-beeld knielde een vrouw; haar handen waren gevouwen op de leuning van het bidstoeltje, en óp haar handen lag zwáár, haar vreemd, bleek hoofd, met sluike, zwarte haren onder haar geel-strooien hoed. En 't was me zoo vreemd, die vrouw die daar sprak, en bad aan dat beeld, dat in koel-hooge stilte op haar neerzag.

En naast haar stond onbewegelijk een klein meisje van een jaar of acht... met haar lange, amandelvormige oogen keek ze naar het Maria-beeld, star, onafgewend... Maar toen ik langs kwam, zag ze naar mij. Een klein, dik molletje was het, met een perzikgezichtje en een mondje als een kers... Ik bleef éven staan, en lachte tegen haar... ze was zoo lief, zoo klein.

Ze lachte terug, met om haar half-open mondje een grappige trek, en een breeden glans in haar oogen, waarin het licht van de kaarsen kaatste. Ik wenkte, en ze kwam tot me.

De vrouw bleef onbewegelijk...

En ik vroeg het kind zachtjes, of dat haar moedertje was, die daar bad?

‘Oui madame, c'est maman... ne parlez pas si haut... elle prie!’

En met devotie in haar bruine oogen, zag ze eerst naar de moeder en dan naar het beeld. En ik zei haar, dat we zacht zouden praten, zoodat maman het niet hoorde, en ik vroeg haar of ze broertjes en zusjes had, en ze vertelde van een grooten broer ‘Sulien’,’ en van twee kleine broertjes, Jean en André, en dan maman, die ziek was.

[p. 306]

‘Elle est toujours malade!’

‘Et elle est là? Elle peut aller à l'église?’ zei ik.

‘Oh! Pour prier! Oui, naturellement! pourtant elle est malade!’

Ze kwam nog wat dichter bij, en vertelde me, dat zij-zèlf Ninette heette, en dat ze zooveel van poppen hield. Ze had er maar ééntje, maar die had geen beenen meer... En nu had ze op een kermis een popje gezien van 2 francs, dat was zóó mooi, met oogen, die dicht konden, en échte, blonde krullen! Ze wou het erg graag hebben, maar 't was véél te duur, had maman gezegd... Ik keek haar even aan. Haar oogen peinsden weg, in droom over het 2 francs popje.

‘Wou je 't héél graag hebben?’

Ze lachte, maar antwoordde niet, en ìk knielde naast haar en kreeg mijn beursje.

‘Les voìla,’ zei ik, en gaf haar twee francs. Ze begreep me nièt, en keek me aan.

‘Pour toi’ drong ik: ‘pour acheter la poupée!’

Toén begreep ze het; ze nam het geld, en met een kleur, sloeg ze ineens haar armen om mijn hals, met een spontaniteit waaruit héél het fransche volk te voorschijn trad, en ik voelde haar warm, dik gezichtje tegen mijn wang, en ineens voelde ik een zoen.

‘Ah madame, que vous êtes gentille! Je vous aìme!’

't Was zoo vreemd... ik had al làng de kerk vergéten, en àl, wat om me was, en ik voelde me gelukkig, om dien zoen van het kleine kind, dat naast me stond, haar armpjes om mijn hals. Ik voelde iets onmetelijks in me, toen ze die armpjes om mijn hals sloeg, toen ik die kleine stem hoorde fluisteren: ‘Ah! Madame! je vous aime!’

Een menschelijk gevoel, dat vergaan zou, en níets achterlaten in den loop der tijden??

Ze liet me los, en inééns zàg ik òm ons de kerk... de kerk... zoo koud, zoo gevoelloos, zoo hóóg boven onze menschelijkheid...! maar náást me was het kind, zoo klein, zoo nietig in die statige, wijde ruimte... Om dat kleine, om dat kind, had ik vergeten de onzegbare plechtigheid, die ik in me had laten dringen, als het beste wat het leven geeft, het grootste boven àlle nietigheden. En ik vroeg me, hoe dat kòn, hoe je dàt vergeten kon, om zoo'n kléin, klein menschje.

Misschien wàs er in dat kleine ìets grooters dan in dàt, wat mij even te voren het hoogste had geschenen.

[p. 307]

Misschien is er zoo in ieder klein ding, in elke nietigheid, een enorm, ongekend mysterie, dat we bijna nóóit begrijpen, maar dikwijls voelen.

Ik stond op.

‘Adieu Ninette!’ zei ik.

De moeder lag nog steeds onbewegelijk geknield.

‘Kom je iederen dag hier?’

‘Oui...’

Ik zei haar, dat haar moedertje nog altijd lag te bidden, of het niet te lang duurde?

‘Oh non! elle prie toujours comme ça!’

‘Et que fais tu cependant?’

‘Je regarde...’

‘Quoi...?... Qui...’

‘Notre-Dame!’ zei ze zacht: ‘elle écoute ma mère, et je regarde si elle écoute bien...’

‘Adieu petite,’ zei ik, en streelde even over haar kort geknipt, zwart haar... ze was zoo lièf, zoo klein...

‘Au revoir, madame!’

En zachtjes ging ik terug, en omkijkend zag ik Ninette, die op haar teenen tot náást den bidstoel liep, en daar bleef staan, onbewegelijk, zooals ik haar gevonden had, starend naar Maria, haar kinderoogen in adoratie opgeslagen naar de moeder aller moeders...

Zooals ze daar stond, íederen dag...

‘Je regarde Notre-Dame, elle écoute ma mère, et je regarde, si elle écoute bien.