De Tijdspiegel. Jaargang 44

[p. 442]

Uit den vreemde, meegedeeld door Mevr. Van Westrheene.
De derde man.

De mensch moet tegenspoed gehad hebben, eer hij zijn geluk kan waardeeren. Dat moge zonderling klinken, doch ik wil u verhalen, hoe het mijn vriend, Friedrich Wilhelm Lehmann uit Berlijn, is gegaan.

Friedrich Wilhelm Lehmann was een goedhartig mensch, die veel kon verdragen, maar die zich liet gelden, als hij met iemand in botsing kwam.

Hij was in den laatsten tijd zeer ongelukkig geweest. Hij was koopman van beroep en het is bekend, dat het met de zaken dikwijls al heel slecht ging en dat er duizende kooplieden in Berlijn ledigliepen. Tot dezen behoorde ook Lehmann en wat het treuriger maakte, was, dat hij gehuwd was en sedert kort zijn eerste dochtertje had gekregen.

Hij richtte zich met vrouw en kind zoo goed in, als het met zijne omstandigheden strookte, en leefde voor het tegenwoordige van de weinige spaarpenningen, welke hij in beter tijden had overgehouden. Hij zag evenwel met zorg, ja, angst de toekomst te gemoet en hij deed al het mogelijke, om eene betrekking in den handel machtig te worden.

Op zekeren dag las hij in zijne courant, dat er eene plaats op een kassiers-kantoor open was in eene provinciestad, ver van Berlijn. Hij zond zijne papieren in en ontving het antwoord terug, dat hij de betrekking kon krijgen, indien hij een borg stellen kon voor een bepaald bedrag.

Welnu, dat was geen groot bezwaar voor Lehmann; hij bezat zijne spaarpenningen nog en, indien hij die bijna alle besteedde, kon hij zich zonder vreemde hulp redden.

Nadat hij geantwoord had, dat hij de vereischte som zou storten, ontving hij van de bedoelde firma de aanwijzing, waar en wanneer hij het geld moest deponeeren; binnen acht dagen zou hij dan zijne betrekking kunnen aanvaarden.

Het salaris, aan de nieuwe betrekking verbonden, was zeer aanzienlijk en de plaats kwam Lehmann in alle opzichten aangenaam voor; hij en zijne jonge vrouw waren één en al blijdschap. Wel is waar moesten zij zich in den eersten tijd behelpen en Lehmann kon bij zijn vertrek slechts het allernoodzakelijkste geld medenemen, wilde hij nog iets voor vrouw en kind achter-

[p. 443]

laten, doch hij getroostte zich dat gaarne. Zij waren namelijk overeengekomen, dat hij alleen vooruit zou gaan, een klein voorschot zou vragen en dat zijne vrouw met het kind zou volgen, zoodra hij zich gevestigd en zijn eerste maandelijksche traktement ontvangen had. Hij zou zijne vrouw dan geld overzenden, om de huishuur te betalen en in de verhuiskosten te voorzien.

Lehmann nam, gerust op eene betere toekomst, een kaartje voor de vierde klasse, reed daarmede naar B. en bleef vol moed, hoewel de reis, die acht uren duurde, uiterst vermoeiend was, wijl hij nagenoeg al dien tijd had moeten staan.

Toen hij eindelijk doodmoede te B. was aangekomen, wachtte hem eene vreeselijke ramp. De firma, die hem de betrekking had toegezegd en voor welke hij zijn geld gestort had, was nergens te vinden en bestond blijkbaar niet; in één woord, hij was in de handen van een troep zwendelaars gevallen, die reeds lang met het geld van den armen Lehmann verdwenen waren.

Daar stond de arme man, zestig mijlen van Berlijn verwijderd, met eene kleinigheid in zijn zak, nauwelijks voldoende, om hem een middagmaal te bezorgen, met de bewustheid, dat hij zijne laatste spaarpenningen had verloren, en in de onmogelijkheid van terstond naar Berlijn terug te keeren.

In B. kon hij niet blijven, en hij had geen geld, om de terugreis te betalen. Aan zijne vrouw schrijven, dat zij hem reisgeld zenden zou, kon hij evenmin, want zij zou het weinige, waarvan zij en het kind moesten leven, dan hebben moeten missen.

Hij wist geen enkelen vriend of bekende, tot wien hij zich kon wenden, en de zwaar beproefde man ging buiten op eene bank zitten en schreide als een kind van droefheid en van woede, omdat hij zich door een schurk had laten beetnemen. Hij durfde nauwelijks een stuk brood koopen, en doelloos rondzwervend, kwam hij des avonds aan het station van den spoorweg, gedreven door een instinctmatig verlangen naar de plek, vanwaar iedereen, die in staat was de reis te betalen, naar Berlijn kon gaan.

Hoe hard het den fatsoenlijken en eerlijken man viel, wendde hij zich tot den stationchef, om hem zijn wedervaren te verhalen en hem te vragen, of er geene mogelijkheid bestond, om, zonder plaatskaartje te betalen, naar Berlijn te mogen gaan, indien hij beloofde, aan de Maatschappij het verschuldigde te betalen, zoodra hij in gelukkiger omstandigheden kwam.

Wijl de Maatschappij echter eens voor al heeft bepaald, geen gehoor aan zulk een verzoek te leenen, haalde de stationchef met een paar medelijdende woorden zijne schouders op, doch kon den armen Lehmann niet helpen. Hij raadde hem, een beroep op het medelijden der andere passagiers te doen; doch zelfs in zijne wanhoop was Lehmann te trotsch, om te bedelen, en zoo bleef hij op- en nederloopen, totdat de trein op het punt stond van te vertrekken.

Met welk een zielsverlangen bekeek hij de locomotief, die den trein naar Berlijn zou brengen, terwijl hij moest achterblijven!

Toen de bel voor de tweede maal geluid werd, werd Lehmann letterlijk gek van wanhoop en liep het perron langs tot aan het einde, waar de lantaarns geen helder licht meer geven.

Hoewel er juist eene locomotief aankwam, sloop hij de afsluiting door en stond nu op het perron, aan de achterzijde van den trein.

Hij wilde met den trein mede, het mocht hem kosten, wat het wilde, en

[p. 444]

al was het op onrechtmatige wijs. Hij was door een schurkenstreek in de bitterste ongelegenheid geraakt, en hij drong zich op, dat hij nu het recht had, tegen de wet te zondigen; toen de bel ten derden male luidde, sprong hij met een kloek besluit op de trede, opende eene ledige coupé eerste klasse en kroop, terwijl de trein zich in beweging stelde, onder de bank, waaronder de ruimte door het verwarmingstoestel nog veel kleiner was dan anders.

Doch Lehmann wilde tot elken prijs naar Berlijn terug. Als hij daar maar eens was, kon hij misschien een middel van bestaan vinden, om zijn gezin te kunnen onderhouden; zoolang hij in B. bleef, was daar niet aan te denken. Hij was zóó wanhopig, dat het hem bijna onverschillig was, of hij ontdekt en gevangengenomen werd; in het laatste geval zou hij toch naar Berlijn gebracht worden - en zoodoende zijn doel bereiken.

Intusschen snorde de trein in den nacht voort en hield na verloop van een half uur stil.

Lehmann durfde zich niet verroeren, toen het portier van de coupé werd opengerukt; doch zóó als hij onder de bank lag, kon hij toch zien, dat het een bejaard heer was, die binnenkwam, die zijn koffer en zijne reistasch in het net boven de bank in orde bracht en, nadat de conducteur het portier had gesloten, zich nederzette. In hetzelfde oogenblik, toen de bel voor het laatst geluid werd, rukte de conducteur het portier nog eens open en er stormde weder een heer naar binnen, die in den anderen hoek plaats nam, nadat hij den ouden heer goedenavond had gewenscht.

De locomotief floot en de trein stoomde in den nacht verder. Lehmann kon in zijne schuilplaats slechts dien kant van de coupé zien, waar de eerst aangekomen oude heer gezeten was. Na verloop van eenigen tijd zag hij, dat de laatst aangekomene tegenover den ouden heer ging zitten, - en nu zag hij ook, dat hij een groote, sterke kerel was, die den ouden heer op eene zonderlinge wijze aankeek.

‘Hoe lang duurt het, eer wij aan het volgende station komen?’ vroeg de laatst aangekomene aan den ouden heer.

‘Acht en veertig minuten,’ antwoordde deze.

‘Dank u. In dien tijd kan men veel doen.’

‘Hoe bedoelt gij dat?’ vroeg de oude heer.

‘Nu,’ luidde het antwoord, ‘dat zal ik u zeggen. Blijf bedaard zitten, als 't u belieft. Ik beloof u, als gij verstandig zijt, geen geweld te gebruiken en u geen kwaad te doen. Zooals gijzelf zegt, rijdt de trein nu acht en veertig minuten door, zonder op te houden. Gij kunt niet bij den knop van de noodrem komen, want die is aan den anderen kant en ik verkies niet, dat gij opstaat. Ik verzoek u dringend, uzelven niet in ongelegenheid te brengen. Gij ziet, ik ben op alles bedacht.’

Met die woorden haalde de dief - want dat was de laatst aangekomene - eene revolver te voorschijn en hield haar den verbleekenden ouden heer voor.

‘Wat wilt gij van mij?’ stotterde de oude heer.

‘Ik ben volkomen met uwe omstandigheden bekend,’ antwoordde de dief. ‘Gij hebt hedennamiddag honderdduizend mark, welke gij noodig hebt, uit de bank van R. gehaald; maar ik heb die som nog veel meer noodig dan gij en ik verzoek u daarom, mij dat geld te geven. Ik ben er waarachtig ver vandaan, u te willen mishandelen, en ik betuig u, dat u geen lichamelijk leed geschieden zal, als gij mij het geld geeft. Ik zal mij slechts

[p. 445]

vergenoegen, u te binden en den mond te stoppen en daar in dien hoek neder te leggen. Aan het volgende station verlaat ik den trein en de conducteur zal denken, dat gij ingeslapen zijt. Hij zal dat zooveel te eer denken, als ik het blauwe lichtscherm neerlaat, zoodat het allen schijn zal hebben, dat gij niet in uwe rust gestoord wilt worden. Aan het volgende station kunt gij dan alarm maken; dan zal ik in veiligheid zijn. Kom aan dus, vlug wat! Wij hebben geen tijd te verliezen; want er zijn reeds zes kostbare minuten verstreken. Wilt gij het geld niet goedwillig geven, dan moet ik het u met geweld ontnemen en het zou mij spijten, als een kogel uit mijne revolver toevallig zijn weg door uw hoofd koos.’

‘Maar mijn God!’ riep de bedreigde man, ‘wat helpt het u, of gij mij vermoordt en besteelt? Gij wordt toch gevat, zoodra gij aan het volgende station komt.’

‘Laat die zorg maar aan mij over; het kan u weinig interesseeren, hoe ik mijzelven in veiligheid breng, want gij zijt dan dood.’

Nu viel de oude heer voor den booswicht op de knieën en smeekte:

‘Maak mij niet ongelukkig; het geld behoort mij niet. Ik zou het terug moeten geven en er het geld, dat ik voor vrouw en kinderen heb overgespaard, voor moeten opofferen. Ik bezweer u, heb medelijden met mij! Denk aan mijne vrouw en mijne kinderen!’

‘Ja, goede man, dat zou ik gaarne doen, maar ik heb het geld hoogst noodig en ik heb ook vrouw en kinderen. Gij ziet dus, dat het geval voor ons gelijkstaat; eigenlijk voor u zeer ongunstig, want nu zeg ik u, dat ik geweld zal gebruiken, als gij u nog langer verzet.’

‘Om Gods barmhartigheids wil, heb medelijden!’

‘Laat God erbuiten; hier kan geen God u helpen. Wij zijn alleen, en niemand kan eene hand voor u uitsteken. Wilt gij het geld geven of niet?’

Lehmann had onder de bank het gesprek eerst met groote verbazing, daarna met toenemende drift aangehoord en in hetzelfde oogenblik, waarin de dief den ouden heer brutaal aanpakte en hem de revolver voor het hoofd hield, kwam Lehmann, met eene vlugheid, welke hij zich nooit zou toegekend hebben, uit zijne schuilplaats te voorschijn.

In het volgende oogenblik had hij den dief de revolver uit de hand geslagen en toen de dief hem nog geheel verbluft aanstaarde, sloeg Lehmann hem zoo hard met zijne vuist in 't gezicht, dat de dief op de bank nederzonk. Toen viel Lehmann op hem aan en begon hem zoo te tuchtigen, dat zelfs de oude heer er angstig onder werd.

‘Om Gods wil houd op; gij slaat den kerel dood!’

‘Geen nood,’ riep Lehmann; ‘hij heeft nog lang niet genoeg,’ en hij bleef erop losslaan, totdat de oude heer hem bij den arm greep en nog eens riep:

‘Om Gods wil, laat hem nu los; hij kan immers anders niet verhoord worden!’

Lehmann liet hem los en zeide:

‘Ik zal hem niet doodslaan; maar ik moet wat gymnastie hebben, want ik ben stijf en krom geworden onder die bank.’

Daarop gaf hij den dief, die zeer fatsoenlijk gekleed was, nog eenige prachtige slagen, zoodat de kerel niets meer vermocht dan kreunen; toen wierp Lehmann hem op den grond, schopte hem onder de bank en ging boven hem zitten.

[p. 446]

Nu begon hij met den ouden heer te praten en hem te vertellen, hoe het kwam, dat hij op die zonderlinge wijze in de coupé gekomen was.

De oude heer, die kassier in Berlijn was, dankte hem diep ontroerd voor zijne hulp en zwoer, dat hij de hem bewezen hulp nooit zou vergeten.

Aan het volgende station werd de dief van poging tot moord en diefstal aangeklaagd en uit de coupé verwijderd. Lehmann en de oude heer moesten achterblijven, om in de zaak gehoord te worden. Natuurlijk werd er ook eene aanklacht tegen Lehmann ingediend, wijl hij wederrechtelijk medegereden had, doch de oude heer betaalde terstond het reisgeld en de boete.

Bij het verhoor van den dief, die alles bekende en ook zijne medeplichtigen aangaf, die hem omtrent de reis van den kassier en het geld, dat hij bij zich had, hadden ingelicht, bleek nu, dat zij dezelfde oplichters waren, die den armen Lehmann van zijne spaarpenningen hadden beroofd. De brief van Lehmann werd nog in zijne portefeuille gevonden en ook nog een gedeelte van de door hem gestorte som, terwijl de kans bestond, dat Lehmann het volle bedrag zou terug krijgen.

Den volgenden morgen reed Lehmann met den ouden heer als echte passagier eerste klasse naar Berlijn, om den dag daarna bij den kassier in eene goed bezoldigde betrekking in dienst te treden. Hij was zoo gelukkig, als hij nooit gedacht had meer te kunnen worden, en zoo wordt mijne bewering, dat een mensch een ongeluk moet hebben, eer hij zijn geluk kan waardeeren, alweder bevestigd.