De Tijdspiegel. Jaargang 30

3 November 1848.

Wij hebben met vreugde en dankbaarheid, doch tevens met een gevoel van teleurstelling herdacht hoe voor vijf en twintig jaren onze staatsinstelling, die vrijheid aan orde paart, op vaste grondslagen gevestigd is, te midden van de staatkundige en maatschappelijke bewegingen die Europa als met eene herlevende barbaarschheid bedreigden. Doch hoezeer wij toen werden gered en waarborgen voor de toekomst

[p. 477]

verkregen, zijn niet al onze wenschen vervuld, en vele misrekeningen hebben zich opgedaan.

De Grondwet van 1848 was geen gevolg van eene staatkundige omwenteling, met geweld ingevoerd, om weldra door andere constitutiën te worden opgevolgd, die zonder kracht en duurzaamheid waren. Zij is op den ouden gewestelijken staatsvorm van de Republiek der Vereenigde Nederlanden gegrond, het eerst in de schets van den edelen Van Hoogendorp ontworpen, en sedert de verkrijging van onze onafhankelijkheid in 1814, driemalen volgens de behoeften des tijds, in 1815, 1840 en 1848 gewijzigd, en, men zoude zeggen, met den geest des volks vereenzelvigd. Doch hoezeer door velen op prijs gesteld en hooggeschat, is zij over het geheel een onbekend verschijnsel gebleven.

Heilzame vruchten heeft zij echter opgeleverd: de betrekkingen tusschen den vorst, de regeering en de natie geregeld; de ‘noodzakelijke vrijheden’, van vereeniging, van drukpers, van godsdienst en onderwijs, van mederegeering door de volksvertegenwoordiging gewaarborgd. Dit alles niet zonder strijd en tegenwerking. Eere zij hiervoor de nagedachtenis der mannen, die op het voetspoor van den eersten ontwerper jaren lang streden om haar in overeenstemming te brengen met de wenschen en de behoeften van het verlichte deel des volks. Eere vooral aan den wijzen staatsman, die hare geschiedenis en wording beschreef, en haar verklaarde, en met vaste hand het staatsroer aangreep om hare voorschriften in werking te brengen!

Hulde aan den ridderlijken vorst, die aan de eischen des tijds en aan den drang der omstandigheden gehoor wist te geven, en hierdoor ons land voor het gevaar van staatkundige onlusten en regeeringloosheid behoedde! Doch zijn al de heuglijke verwachtingen die wij ons toen voorspiegelden vervuld? Zijn al die instellingen die uit den geest der Grondwet voortvloeijen, geregeld en in werking getreden? Veel ontbreekt er nog aan, en wij zien te vergeefs reikhalzend vele wetten en regelen tegemoet, onderwijs, Kerk en Staat, en weerbaarheid betreffende. Het is geen raadsel, waaraan zulks is toe te schrijven. De partijen en factiën die thans geheel Europa beroeren hebben zich ook in ons vaderland genesteld. Wij behoeven ze niet te schilderen en met den vinger aan te duiden, zij zijn door hun geschriften en dagbladen genoeg bekend. Door hunne heerschzucht en eigenwaan verblind, werken zij de Grondwet in hare vrijzinnige bepalingen en de regeering in hare voorstellen tegen, om zelf aan de regeering te komen. Zij gebruiken de godsdienst, niet als middel tot volksverede-

[p. 478]

ling, maar als een voorwendsel om tot hun doel te geraken. Zij zijn een hinderpaal voor de ontwikkeling van al het goede dat de Grondwet nog in haren schoot verbergt.

Doch wij wanhopen niet! Indien de kennis en waardering van den aard en den geest onzer Grontwet meer algemeen zal worden, zal zij meer tot het volksgeluk kunnen bijdragen, aan de regeering meer vastigheid geven, aan de volksvertegenwoordigers leeren, zonder zich in eindelooze woordentwisten te verdiepen, hunne medewerking te verleenen om al wat goed en heilzaam is voor den Staat te stichten en in toepassing te brengen. Dan zal een volgend geslacht het vijftigjarig feest harer grondvesting, met meerder jubel en voldoening vieren, dan zulks thans heeft plaats gehad, ofschoon het aan blijken van belangstelling en dankbare herinnering in vele plaatsen van ons vaderland, vooral in de hoofdstad, niet heeft ontbroken.

Doch thans is het de tijd om de nagedachtenis te verlevendigen van den grondlegger der constitutionele vrijheid, den eerbiedwaardigen Gijsbert Karel. Zijn standbeeld is met den eikenkrans versierd, even als de welwillende vorst een lauwer van dankbaarheid verdiende. Vernieuwen wij de burgerkroon op de graven van de onvermoeide strijders voor de vrijzinnige ontwikkeling der Grontwet. Vergeten wij de namen van een Donker Curtius, de Kempenaer, Luzac, Storm en Van Dam van Isselt niet! Doch vooral niet om op het nog versche graf een immortellenkrans neder te leggen van hem die de hoofdzamensteller der Grondwet van 1848 was, wiens groote geest en vaste moed zoovele jaren met allen tegenstand worstelde om die in werking te brengen; die eindelijk bezweek onder de miskenning van velen, doch niet zonder de troostvolle overtuiging van voor het welzijn van het vaderland onvermoeid te hebben gepeinsd en gewerkt. Een dierbaar, hem vereerend gevoel van erkentelijkheid doortintelde de ziel van allen die den merkwaardigen dag van den 3^den November 1848 hebben gevierd en herdacht!

J.A. Bakker.