De Tijdspiegel. Jaargang 8

Brievenbus.

III. Brief van een Dorpsschoolmeester te Z., over het amoveren der twee standbeelden van prins Willem I, in den Haag, en voorslag aan den nieuwen gemeenteraad aldaar.

Mijne heeren van de redactie! 't Is een kostelijke zaak, dat in uw Tijdschrift een Brievenbus openstaat, waarin men, des verkiezende, een paar bladen kan werpen, als een circulaire aan de beschaafde lezende wereld; - 't lokt de waarheid en immers ook tegenspraak der waarheid uit; 't is eene gedachtenwisseling op het papier. Gij zult mij vergunnen, dat ik van uwen maandelijkschen postbode heden ook eens gebruik make, en u onbewimpeld mijne bezwaren mededeel, en tevens een voorslag ter tafel breng, die niet onbelangrijk is; want mijn brief geldt eigenlijk het geheele Nederlandsche volk, meer bijzonder de inwoners van 's Gravenhage, bepaaldelijk den nieuw gekozen gemeenteraad. Hier op mijn dorp hebben we een paar goede leesgezelschappen, beter dan dat van Diepenbeek, terwijl ik ulieden verzeker, dat ik voor mij, niets gemeens heb met meester Peperkamp, wij lezen van alles, rijp en groen, - protestantsche en katholieke boeken, dagbladen, Fakkels en den Tijd (de Katholieke), den Noord-Brabanter, den Kamper grappenmaker en den blaauwen Katholiek, ook de letterkundige werken der anti-protestanten, bij name die van de heeren Alberdingk Thijm, en van der Horst. Daar ik voor mij, 't komt in mijn vak dagelijks te pas, een ijverig beoefenaar der vaderlandsche geschiedenis ben, is mijne belangstelling altijd verhoogd, als er iets nieuws van dezen of genen persoon uit onzen goeden ouden heldentijd wordt gezegd, of een beter, meer helder licht op een dergenen geworpen wordt, die onder de beroemde mannen worden gerekend, en dáár nu, dáár nu ligt mijne grieve. Ik ben, zeker tegen mijnen wil en tegen mijne verwachting, genoodzaakt geworden, om over prins Willem I, dikwerf de vader en de redder des vaderlands genoemd - wij kennen het uitmuntende bijschrift van Bilderdijk op den prins - een zeer afkeurend oordeel uit te spreken. De Katholieke schrijvers in ons vaderland, hebben zich in de laatste tijden zoo bepaaldelijk beijverd om hem eindelijk te ontmaskeren, zijne vertrouwde brieven, zijne geheime nota's, en ik weet niet wat niet al, die uit de archieven zijn overgedrukt, moeten ons ten laatste over-

[p. 318]

tuigen, dat de prins een zeer trouweloos, een zeer dubbelhartig en zeer huichelachtig persoon is geweest, eigenlijk een diplomatische deugniet, een Nederlandsche Talleyrand, of nog erger: hij heeft het vuur van den opstand behendig, achter de schermen, aangestookt; hij heeft zich verzet tegen den edelen, voortreffelijken, zeer lankmoedigen, allerchristelijksten koning van Spanje, tegen den waardigen Filips II, met één woord, hij, de prins, heeft onder den schijn van vrijheid, zijn eigenbelang alleen bedoeld, en ons vaderland eens en voor altijd in het verderf gestort, - ziet daar mijne heeren! wat ons allen thans zonneklaar uit en door de geschiedenis, en wel op de meest onpartijdige wijze, is bewezen, zoodat we de handen boven het hoofd zamensloegen, en bij de historieele toelichting onzer Katholieke broeders, in grooten angst de namen van Bor, van Meeteren, Wagenaar, van Kampen, hebben aangeroepen, om den armen prins te verdedigen - maar dat baat niet meer! de dubbelhartige, gevaarlijke, trouwelooze Willem van Oranje, eens de oogappel van onze voorvaderen, is ontmaskerd; hij is gevallen, voor altijd gevallen; - en als nu onze partijdige Protestantsche geschiedschrijvers, of eenzijdige en bekrompene vaderlandsche dichters, de dwaze poging wagen, om den prins te rehabiliteeren, onze geleerde geschiedkundige Katholieke broeders staan gereed, om die vrienden duchtig de ooren te wasschen! - 't Is dus eens vooral bewezen, dat een paar eeuwen en eenige duizend vaderlanders, zich, wat den prins betreft, allervreesselijkst hebben bedrogen; - de waarheid is aan het licht, wij moeten zwijgen en verstommen! - De leerboeken der geschiedenis, zoo als we die op onze scholen gebruiken, moeten dus, wat den prins betreft, spoedig geheel veranderd; het blaadje moet gekeerd; onze geestdrift voor den zoogenaamden vader des vaderlands, moet voor eene billijke verachting en verontwaardiging plaats maken, en vooral moet de booze, onhandige, trouwelooze, onhistorieele Maatschappij: tot Nut van 't Algemeen, onder de spitsroê, gelijk men haar, door een der meest gevierde en bekwame Katholieken, letterkundigen en dichters, op het laatste letterkundig congres te Brussel heeft hooren tuchtigen en eens regt en grondig kon hooren tentoonstellen - en 't werd waarlijk ook tijd. - Welnu mijne heeren! thans vraag ik u en vooral de ingezetenen van het vorstelijk 's Gravenhage, of het langer kan geduld worden, dat ge dáár dagelijks de twee stand- en eerebeelden van den trouweloozen, dubbelhartigen, verraderlijken Willem I voor uwe oogen ziet? - Zoo iets kon vóór twintig of dertig jaren toegelaten, nu niet meer; - de sluijer is van onze oogen weggenomen - en we zouden het onze vaderlandsche geleerden en dichters wel zeer euvel afnemen, als ze thans nog waagden, om den eens schier vergooden held te blijven prijzen. Wij hopen dus, dat mejuffrouw Toussaint, professor van der Hoeven, de dichters Tollens, van den Bergh, enz., die zich op verschillenlende wijzen, bij verschillende gelegenheden, krachtig en nadrukkelijk ten gunste van den prins lieten hooren, door de Katholieke broeders beter onderwezen en bekeerd, hunne dwaling openlijk bekennen, en al te zamen eene openbare beschuldiging tegen den gewaanden redder des vaderlands in het licht geven, opgedragen aan de heeren van der Horst, Alderdingk Thijm en de redacteurs der Katholieke dagbladen; - maar wij eischen nog iets meer - 't wordt tijd en meer dan tijd, om de ergernis geheel weg te nemen,

[p. 319]

ende twee beelden, het schoone ruiterbeeld, dat nog altijd in het Noordeinde is te zien, en het beeld op het Plein, te amoveren, om de geschiedkundige waarheid en de onpartijdheid te huldigen, - daarom wenschen wij, dat er zoo spoedig mogelijk een adres, eene petitie aan den gemeenteraad te 's Gravenhage worde opgesteld en aangeboden, om die twee standbeelden van een' onwaardigen voorzaat te laten verdwijnen, ergens b.v. op een der boven vertrekken van het lokaal der Eerste of Tweede Kamer van de Staten-Generaal te verbergen, voor altijd te verbergen; - die eisch is billijk, - en als onze eerste Katholieke geschiedvorschers met hunne namen hier bovenaan stonden, en andere mannen van invloed en gezag volgden, zoude de nieuwe gemeenteraad wel niet anders kunnen en durven, dan aan zulk een' billijken en regtmatigen eisch gehoor te geven. Maar vraagt ge, wat dan gedaan met het ledige verlaten voetstuk? - dat kan zóó niet blijven, - welnu - men zoude, als plaatsvervanger, het standbeeld van den waardigen, diep miskenden, waarachtig grooten, verguisden Filips II daar kunnen plaatsen, of van Granvelle, of, als men nog steeds hier de dwaze en bekrompene vaderlandsliefde van sommige partijdige, ouderwetsche, verblinde Nederlanders vreesde, om geheel onzijdig te blijven, van Rembrandt, Teniers, Ostade, Vondel, Rotgans, op het pedestal kunnen zetten, of wie ge wilt, mits die mannen maar niet later, zoo als de trouwelooze prins, ook eens op eene krachtige wijze ontmaskerd worden. Het zoude mij en velen met mij, die thans beter zijn voorgelicht, zeer aangenaam zijn, als deze zaak eens eene zaak des vaderlands mogt worden, als men, en wat heel ernstig er hij het stadsbestuur te 's Gravenhage op aandrong, om het punt in quaestie ten minste te onderzoeken, en dan, 't is zeer noodzakelijk, de voornoemde heeren der Katholieke school in commissie assumeerde: welligt kon de zaak, bij de eerstkomende zitting van de Eerste of Tweede Kamer, mede ter sprake komen. Mijne heeren! Ik verwacht, dat ook gijlieden, als opregte Nederlanders en Hagenaars aan een en ander gevolg zult trachten te geven, en het er niet alleen bij laat berusten, om dezen brief in uw geacht Tijdschrift op te nemen. In die stellige verwachting heb ik de eer mij te noemen,

Uw Dw. Dr.

arnulfus.