Tijd en Mens. Tijdschrift van de Nieuwe Generatie. Jaargang 1

[p. 104]

Remy C. Van de Kerckhove
Mademoiselle de Maupin

‘Maintenant que nous avons fait ce que nous pouvions faire de mieux et de pire et que nous sommes séparés, je voudrais remplir mon esprit de pensées qui dureront.’
(Rupert Brooke: Les occupations du coeur.)

‘ER BESTAAT GEEN GOD, ZEI MADEMOISELLE DE Maupin tot mij, er bestaat geen opperwezen Er is slechts één hoger wezen. Dat is de vrouw. De eeuwige vrouw. God is een waanbeeld voor zwakkelingen.’ Ze glimlachte stil. Haar schoonheid was verbluffend. Ik dacht aan een fontein in het park van Versailles. Aan een jachthuisje in het Bois de Boulogne. Aan de opkomende zon boven Genève.

‘Er bestaat geen liefde, zei Mademoiselle de Maupin tot mij, er bestaat geen grote liefde. Het hart is slechts een orgaan. Een, twee, een twee. De regelmatige klop van het bloed. Meer niet. Er bestaat slechts sexe. Het genot, het gevecht.’ Ze glimlachte stil. Haar schoonheid was verbluffend. Ik dacht aan de courtisanes van Rome. Aan de geisha's van Japan. Ik dacht aan het onbevlekte vlees dat door geen wanen of zonden gebonden vrij jubelt onder de zachte druk der voorhistorische handen.

‘Er bestaat geen mensenliefde, zei Mademoiselle de Maupin tot mij, er bestaat geen gevoel dat u dwingt tot het neerbuigen over de zwakken. Dat is spot. Ongekende spot. Ik ken geen mensenliefde. Ik ken nog niet de liefde tot mezelf. Ik leef buiten mezelf buiten anderen. Alles is waardeloos. Er bestaan geen waarden.’ Ik schrok. Ik dacht aan het vuur. Het alles verterend vuur.

‘Zwijg, Mademoiselle, zei ik, zwijg.’

Heb geen angst, antwoordde ze, en nam mijn handen in haar handen. Ik ben een vrouw. Een vrouw die gedragen door de Maartse buien van haar geest haar lichaam nijgen doet.

‘Ik heb geen angst, wedervoer ik, ik weet niet wat angst is. Angst is toch vleesgeworden zwakte. Ik ben geen zwakkeling.’ En mijn handen, o mijn voorhistorische handen, gleden door haar haren. Mijn handen gleden over haar lichaam. De borsten, de buik, de benen. Mademoiselle's mond zocht mijn mond. Ze vond hem: bijtend.

* * *

Ik heb Mademoiselle de Maupin lief omdat het een vrouw is. Ik ben één van die zonderlingen die een vrouw liefhebben omdat het een

[p. 105]

vrouw is. Om het zwijgzaam gevecht tussen twee geslachten. Negatief en positief. Du choc des idées jaillit la lumière. Laat ons lachen: du choc des sexes jaillit l'obscurité. En in deze duisternis wentel ik me graag. Een duisternis, volledig en zwart als de herfstnachten in Vlaanderen. Mijn lieve duisternis. Ik heb Mademoiselle de Maupin lief omdat ze niet geloofde aan God. God is een prachtig woord voor de dichters. Ik ben geen dichter. Ik ben een zonderling. Ik leef de poëzie van elk ogenblik. Mademoiselle is mijn ogenblik. Het ogenblik dat uitgegroeid was tot een dagelijkse behoefte van mond aan mond, van lichaam aan lichaam. Negatief en positief. Ik geloof niet in God. De wereld is meetkunde, algebra... Poëtische algebra. Ik geloof niet in de mens. Ik geloof in Mademoiselle. In de geur van haar haren, in Pan die, tussen het riet verscholen, onze zinnen lokt tot roekelozen dans. O Pan. Ik leef niet wanneer ik niet bij Mademoiselle ben. Dan ben ik dood. Zij is het leven ik ben vleesgeworden dood. Aan haar word ik echter herboren. Haar scherpe witte tanden snijden mijn navelstreng over. Ik ben niet meer dood maar leef wanneer ik de laan, die van haar huis naar de steenweg der mensen loopt, afga. Dan sterf ik weer. Wanneer ik de laan van de steenweg der mensen naar haar huis oploop en in de verte het zwarte dak zie voel ik de moederschoot wegen en zeg ik tot mezelf. Of is het een andere in mij die dit zal aanhoren? ‘O Mademoiselle, o fontein in het parc van Versailles, o mijn jachthuisje in het Bois de Boulogne, o mijn opgaande zon boven Genève. O mijn duisternis. Ik kom, Mademoiselle, ik kom.’ De lucht is bloedrood. Het mag regenen, de zon mag schijnen. De luchten mogen grauw zijn. De lucht is rood. Rood als bloed. Dan loop ik naar het huis toe. Dan voel ik de warmte der kamer, de warmte van haar borsten, van haar benen. Dan riek ik de geur van hare haren, de geur van haar lichaam. Het bezit. Het volledige bezit. De lucht is bloedrood.

Achter het venster staat Mademoiselle. Als een stenen beeld. Maar haar blik glijdt om me heen. Haar handen omvatten een beeldje: Rodin's kus. Wanneer ik haar nader zegt ze: ‘Nee, nee, mijn jongen, er bestaat geen God, er bestaat geen God.’ Ik sla mijn armen rond haar. Mademoiselle, zeg ik, Mademoiselle. Ik ben God. Ik ben God. Ik sla mijn armen rond haar heen. Ik word geboren. Mijn ogen, Mademoiselle's ogen schitteren. Er hangt buitenwind in de stoppels van mijn korte baard. Mijn halsboord staat open. Ik ben een man en dat voel ik. Ik kom en verdwijn. Mijn bestaan heeft geen zin. Algebra. Driehoeksmeetkunde. Ook Uw bestaan heeft geen zin. Ook gij niet, Mademoiselle. Als de planeten op elkaar storten is alles voorbij in alle eeuwigheid. Boeken, huizen en Godsdiensten. Als de wereld vergaat is God voor goed dood. Als de planeten vergaan is er niets dan de nihil. Du choc des planètes jaillit la fin. Negatief en positief. Mademoiselle ligt in mijn armen. Haar haren zijn verward. Haar ogen zijn toe. Ze is mooi. Betoverend. Als ik de tepels van haar borsten kus springt de zon boven de Mont Blanc. Aan het raam begint de dood. Aan het raam begint de zonde, de beschaving. Oernaakt liggen wij beiden in het begin van de tijd. Skeletten van

[p. 106]

de dood. Vlees van de dood. Rond, vol. Duisternis. O mijn duisternis.

* * *

‘God bestaat, zei Mademoiselle de Maupin tot mij, God bestaat, mijn vriend. Ik heb lang gedwaald. Ik heb lang gezocht. Nu weet ik het, hij bestaat.’ Ze keek me lang aan. Ik hijgde nog van het lopen door de laan. ‘Hij bestaat, zei ze, ik doe U misschien pijn. Maar ik zoek niet meer. Ik heb.’

Rodin's kus was verdwenen. Nog veel schoonheid zou verdwijnen. Boven de haard hing een kruisbeeld. Een houten kruisbeeld. Ik voelde hoe de navelstreng niet meer zou overgebeten worden. Ik stond alleen.

‘God bestaat niet, antwoordde ik.’ Ik vatte haar handen. Ze trok ze met een ruk terug.

‘Goddeloosheid is een verderf, zei ze, mijn vriend...’

Ik lachte. Ik lachte luidkeels. Ik ben een zonderling want ik weende niet.

‘God bestaat niet, riep ik, neen, hij mag niet bestaan. Ik wil niet voor altijd dood zijn. Ik wil aan je borsten leven. Aan je heupen. Ik wil leven. Hoor je. God bestaat niet.’

‘God bestaat, zei ze.’

‘Ik ben God, zei ik.’

Ze keek me aan. De fontein was uitgesproeid. Het jachthuisje vervallen. Het was avondschemering boven Geneve. Het werd dageraad in Vlaanderen. Een akelige huiverige dageraad.

‘Ik ben God, riep ik.’ En liep het huis uit de laan af tot aan de steenweg, toen draaide ik het hoofd om en zag de zwarte daken blinken in de zon. De lucht was niet meer bloedrood. Asgrauw. De bomen zongen niet meer.

* * *

Maar ik heb Mademoiselle de Maupin terug opgezocht. Ik heb haar handen in mijn handen genomen en gevraagd of ze kon vergeten. Ik heb in haar schoot geweend en werd als andere mensen. Als een kind weende ik. Als een heel klein kind.

‘God bestaat, zei ik, God bestaat...’

Mademoiselle glimlachte stil. ‘Ja, zei ze, hij bestaat mijn jongen.’ Haar mond zocht mijn mond en vond hem: bijtend. En ik werd herboren aan haar borsten. De duisternis en de duizelingen kwamen door ons bloed gegleden met het Godsbesef. Het helal vormde zich in onze vingertoppen. Ik voelde me als een zwakkeling. Ik had toegegeven. Ik geloofde niet in God. Maar ik geloofde in haar vlees. Ik moest liegen. Ik was laf. En deze lafheid is mijn wroeging geworden. Pan fluit niet meer in het riet. De lucht is doodgewoon. De wind spot met mij. De mensen kijken me meewarig aan. Nooit heb

[p. 107]

ik terug aan de fontein gedacht. Mademoiselle de Maupin was dood. Nergens vond ik leven. Wroeging.

Op een avond ben ik niet meer naar Mademoiselle de Maupin teruggekeerd. Nu draag ik de leugen door mijn dagen als een ketting aan beide benen. Ik heb goed te denken dat God niet bestaat. Ik heb toegegeven. Ik heb toegegeven. Slechts éénmaal. Het is genoeg. Ik ben de zelfmoordenaar van mijn geweten. Het geweten. Dat waren mijn nieren. Ik walg van mezelf. Ik verkocht het meest tragische van het lichaam dat ik veracht en liefheb. Ik verkocht het meest tragische van mijn bezit: mijn Godloochening. Voor dertig zilverlingen van een kus. Om een vallen in de witte duizelingen van de nihil. Morphinomaan van het vlees. Ik walg van mezelf. Laat dit een laatste afscheid zijn, Mademoiselle, een woord van afscheid dat een zwakkeling u toezendt. Het klinkt op vanuit de zwarte glibberige straten aan de waterkant waar ik met mijn zwakte dwaal. Ik dwaal niet om u doch om mezelf, Mademoiselle. Ik sta voor de deuren van de nacht. Ik ben alleen. Iedereen is alleen op deze verschrikkelijke wereld. Wanneer ik over de brug leun en in het water kijk naar mijn schaduw die beeft en rimpelt dan roept er iets... roept er iets. Dan kijk ik de hoogte in. Sterren blinken aan de hemel. Driehoeksmeetkunde. Verschrikkelijke algebra. Oneindige. Plus of min het oneindige. Wij zijn niets. Absoluut niets. Hoe zou God iets kunnen zijn? Voorbij.

* * *

Ik weet niets van het huidig leven van Mademoiselle. Het is alles reeds lang geleden. Het is reeds lang geleden dat ze me verliet voor God. Dat ik haar verliet. Maar nu weet ik wat een vrouw is. Ik weet wat een man is. En dat is veel. Van de volkeren weet ik niets af. Ik ken hun gebruiken en reacties niet. Alleen ken ik wat van Vlaanderen. Ik weet ook niet waarom men oorlogen voert. Dat begrijp ik niet. Ik ken alleen een man, een vrouw. Een mens. Dat is mij voldoende. Ik wens Mademoiselle niet meer. Ik wens vrienden om me heen. Ik wens vriend te zijn, te kunnen zijn of te kunnen worden. Ik hoor graag lachen. O de lach: verschrikkelijk geluid dat de mens van het dier onderscheidt. Kom vrienden, laat ons in elkaar geloven en oprecht zijn. Oprecht. Smartelijk oprecht. Meer niet.

En de dagen en de nachten volgen elkaar op. En mensen paren, sterven en worden weer geboren. En de dagen gelijken aan elkaar, en de nachten gelijken aan elkaar. Zon. Grauwe luchten, regen en wind. Storm. De zee die het land afvreet. Het leven vreet ongenadig in mij. Zoals Mademoiselle aan mij vrat. Ik ken de geur van haar haren, van haar lichaam niet meer. Maar de geur der Godslastering kleeft aan mij. Ik ken haar gelaat niet meer. Elk gelaat is hetzelfde. Dezelfde glans der nutteloosheid in de ogen. Dezelfde schoonheid. Het gelaat van de wereld. Het gelaat van de mens onoverkoombaar. Onloochenbare naaktheid. Zoals Mademoiselle eens naakt voor mij stond staat de wereld naakt voor mij, sta ik naakt voor de wereld.

[p. 108]

De bomen zijn bomen. De mens is een mens. Een straat een straat. En ik heb alles lief en alles haat ik. Met geestdrift wil ik alle taken aanvatten en met walg wijs ik alles af. Maar ik wou nog éénmaal de Chinese armoede zien en voelen hoe de ellende samengevloeid is in die spleetachtige uithoek van de wereld. Nog éénmaal wil ik het algemeen gelaat zien. De ogen van Moscou, de oren van Madrid, de lippen van Shangaï, de neus van Chicago, de wangen van Parijs. Nog éénmaal wil ik de mond der oerwouden van Afrika kussen. En aan Vlaanderen ga ik voorbij. Vlaanderen kent geen armoede meer, geen ellende. Vlaanderen is verloren. Vlaanderen begrijpt de wereld niet. Het geld. Geldvlaanderen. Zo ga ik met Mademoiselle de Maupin's herrinnering de wereld in. De herrinnering aan dit éne gelaat als basis voor mijn algemene liefde, voor mijn algemene haat.

* * *

En als éénmaal de wereld openbarst van de algebra, aan de atomen, en de volkeren, de mensen in een collectieve drang naar de nihil, of naar God, vergaan, sta ik verloren in het gehuil met de herinnering aan mijn lafheid, aan Mademoiselle, aan mijn liefde en mijn haat, aan mijn nutteloosheid. Want ik ben een mens gelijk andere mensen. Niet verschillend van hen die mij voorbijgaan.

Ik ben iedereen. Iedereen ben ik. Mademoiselle is elke vrouw. Elke vrouw is Mademoiselle. Wij zijn het glaat.

Wij zijn de mens.