De Tijdstroom. Jaargang 2

[p. 508]

Kronieken

Kroniek der Poëzie. Pieter G. Buckinx

Er woekert op dit ogenblik in Vlaanderen tweërlei rijmelarij: de serieuze en de, zogenaamd ironiese. De eerste, die naar alle waarschijnlikheid haar inspirasie zoekt in een verliteratuurde ziekelikheid is als behekst door een reeks van roerende gemeenplaatsen, die gij dan ook bij ieder rijmelaar ‘wiens eenzaam dichtershart van droefheid snikt’ op tijd en stond terugvinden zult. Deze roerende gemeenplaatsen overtuigen u dadelik van de ontstellende diepte van dit dichtershart en gij moogt er van verzekerd zijn dat gij inderdaad met een ernstig en edeldenkend mens te doen hebt. Als de dichter uit het volk u op beminnelike wijze voortokkelt:

‘Ik heb gevochten voor mijn volk!’

dan moogt gij hem op zijn woord geloven, want hij liegt nooit. Neen, hij verkoopt geen appelen voor citroenen, het is zó, hij dient de waarheid en het volk waarvoor hij vecht. Werp hem ook niet de steen omdat hij de ‘ikvorm’ heeft aangewend; wie hem verwijten mocht dat hij een eng individualist is geworden verdient zelf de steen die hij geworpen heeft.

Ja, mijne Heren, deze dichters zijn behekst door een reeks roerende gemeenplaatsen en zij staan op het punt serieuze volkshelden te worden. Hun biezonderste kenmerk blijft tot op heden hun edelmoedige middelmatigheid: hun getokkel heeft met poëzie niets te maken.

De ironiese rijmelaars daarentegen, schijnen een weelderiger muze te hebben uitverkoren; zij zijn zakelik en modern, zij steken de draak met het edelmoedig hart dat onbevreesd de innigste roerselen der ziel durft bloot te leggen. Ook zij echter zijn als behekst door een reeks gemeenplaatsen die hen medogenloos naar de slijmerige mesthoop der banaliteit voert. Zij zijn er trouwens van overtuigd dat hun rijmpjes beter thuishoorden in het onbenulligste spotblad dan in het tijdschrift waaraan zij hun kopij toevertrouwen. Deze rijmelaars, die een septisisme huldigen dat met onze tijd best verenigbaar is, vervallen

[p. 509]

echter, als zij het dekmanteltje van dit septisisme even hebben afgelegd, in een vaag romantisme dat geen grenzen meer kent. Tokkelen de serieuze rijmelaars de snaar, alleen en uitsluitend om de goede zaak en het volk te dienen, de ‘ironiese’ daarentegen zijn zichzelf bewust van hun onbenullige middelmatigheid en zingen (!?) voor het plezier van de élite die hen best begrijpt.

Ja, mijne Heren, dit is de rotte plek in ons geslacht, de rotte plek die wij medogenloos wegsnijden moeten.

Niet voornamelik het bundeltje verzen ‘Gedempte tonen’ van Frans Olyslagers, waaraan ik vandaag enkele woorden besteden zal, was de aanleiding tot het schrijven van het korte betoog dat voorafgaat, doch vooral de onbenullige rijmelarij die in de laatste maanden, het anders zo beminnelik moestuintje onzer poëzie overwoekerde.

Deze ‘Gedempte Tonen’ van de nog zeer jonge dichter Olyslagers, die reeds een paar maanden op mijn ‘welwillende aandacht’ hebben gewacht, zijn evenwel niet zo gedempt als de tietel vermoeden laat.

De dichter Frans Olyslagers is daarvan trouwens zelf overtuigd. Als alle serieuze grote dichters (serieus + groot = bewust van hun serieuze grootheid) heeft hij van deze bundel twintig gebonden luxe-exemplaren, genummerd en versierd met de handtekening van de schrijver in de handel gebracht.

En alsof dit edelmoedig gebaar van deze dichter alleen reeds niet voldoende was om de grootheid van zijn dichterschap te bewijzen, heeft hij ook de fotograaf uitgenodigd om hem eventjes te kieken. Dit kiekje vinden wij aan de ingang van dit poëzie-prieel. De broek van de dichter ligt netjes in de plooi, ook zijn halsboord is keurig verzorgd. In het weelderige groen zit hij aan een tafeltje waarover een kanten napje werd gespreid en hij leest. Ja, hij leest. Naar alle waarschijnlijkheid leest hij een zeer ernstig boek. Het heeft mij enigszins verdrietig gestemd, dat hij, toen ik dat boek twee maand geleden ter hand nam, las en nu weer leest. Misschien leest hij ook niet, denk ik zo, misschien doet hij dit zo maar voor de fotograaf. Ik hoop het voor hem.

Ik hoop het voor hem dat hij ons met dit kiekje bedriegt. Ik hoop ook dat hij ons met deze verzen bedriegt.

[p. 510]

 

Zal ik dan altijd moeten zwerven

 

Langs harde-hobbelige baan?

 

De hemelzonne moeten derven

 

En immer in het donker gaan?

Ik wil hier uit de inleiding een zin citeren in de hoop dat Frans Olyslagers daarin een aansporing vinden moge: ‘Misschien valt juist de echtheid van dezen bundel te betreuren, - maar ik hoop wel en ik reken er op dat de levensblijde toon, die al te zeldzaam in dit werk voorkomt, welhaast zal losbarsten in een overweldigende blijde levenssymfonie.’

En ik denk hierbij aan wat Marsman eens zei en wat tans ook voor het jonge Vlaanderen mag worden herhaald: Wat beter is, dansen of dichten? Leven of kunst? Vrijen of verzen schrijven? Als het op kiezen aankomt, dan komt het leven vooraan. Een man alleen met zijn kunst leeft maar half. Je kunt op het zuidelijk halfrond bestaan, en ook op het noordelijk, maar dan kan je nooit zeggen, dat je de aardbol in je zak hebt. Wanneer leven, zeg maar liefhebben, in spanning, felheid, door schrijven eens geëvenaard werd, dan was de keus nog niet moeilijk, want stellig is het voller en completer. En wie niet beseft dat twee oogen grondeloozer zijn dan sterren en oceanen, is leeg langs het leven heengegaan. Eischt het leven een offer, breng het dan, maar blijf niet als Petrarca om Laura treuren, om het mooie treuren!

Ik heb u gezegd, Mijne Heren, dat wij de rotte plek medogenloos wegsnijden moeten.

Dit bundeltje van de heer Olyslagers heeft met poëzie niets temaken.