De Tijdstroom. Jaargang 2

[p. 440]

De Bruid   Jan Vercammen

XII.

En het geschiedde zoals de Heer haar had bevolen. Als Rodien weer te Mater kwam, hebben ze samen de villa verlaten, zo het te lezen staat in de Cronijcke van Vlaenderen: die scoone Amelberghe vloot secretelick te Thempsich waert in tlandt van Waes, om hare maegdelicke reynicheit te behoudene, die zij Gode van Hemelrijcke ende Maria, zijnder gebenedijder Moeder, belooft hadde.

En het geviel, dat Amelberga alleen stond op de rechteroever van de Schelde, en géén boot in de omtrek vond, die haar naar Temsche kon varen. Ze bad de Heer dat Hij haar redden zou uit haar verlegenheid. En zie, God had Amelberga zo lief, dat Hij haar wel te dienen scheen. Er kwam een grote steur in de stroom gezwommen, tot tegen de boord. Vlak voor haar voeten bleef hij roerloos liggen, met de rug boven water. Hoe kon het Amelberga anders voorkomen, dan dat de vis haar door de Beminde was gezonden, opdat ze zijn bevel volbrengen zou. Met een vertrouwen, dat de Heer zelfs niet bij Petrus, de wachter des Hemels, mocht ontmoeten, stapte ze op de rug van de vis, die zachtjes wegvoer en de stroom overzwom. Te Temsche, in het land van Waas, wordt tot op heden ieder jaar gedurende de sinksendagen, die men de Sinte-Amelbergadagen naamt, een steur gevangen, die heet de Sinte Amelbergasteur.

Dertig jaar was Amelberga als de Heer voor haar dat wonder deed. En de voornoemde Cronijcke zegt dat Amelberga, als ze te Temsche kwam, daer van stonden an, ter eere ende weerdicheit van Maria, Gods ghebenedijder Moeder, eene scoone cappelle dede maken met eender celle daer an, daer zij haer zelven binnensloot, levende also van dier tijt voort daer, in alder duecht ende helicheit.

Rodien nam nu afscheid van zijn zuster, die hij zó beminde. Gods bevel te Achooien had hij volbracht. De Heer zelf had het Amelberga gezegd. Zijn leven was enkel gehoorzaamheid geweest. Hij ging heen. Te Rome kwam hij, op de Sokratesberg. Daar legde hij de oorlogsgordel af en bond de kloostergordel om. Over de uitgestrekte goederen, die hij van zijn ouders, de vrome heersers van Rodingen, erfde, had hij beschikt: nieuwe kloosters liet hij er stichten en hij be-

[p. 441]

giftigde vrijgevig de armen. Daarna is hij naar Samnium gegaan en monnik geworden in de vermaarde abdij van Sint Benedictus die op de Cassinus-berg gebouwd staat. En daar verliep zijn hele verder leven in boete en gebed.

Ook te Temsche hadden enkele maagden het geluk in het gezelschap der heilige jonkvrouw te vertoeven. Met hen zong ze de kerkgetijden, en ook de nacht bracht ze door in wake en gebed. Men zei van haar, zoals van Anna in het Evangelie: dat ze nooit de tempel uitging.

Maar Amelberga wist, dat bidden niet volstaat, wilde ze de Beminde bevallig zijn. En dat was het toch, wat ze betrachtte door iedere hartslag van haar leven. Ze wist, dat het tweede gebod gelijk is aan het eerste. De armen waren haar vrienden en de kranken haar bloedverwanten. Waar zij voorbijging, werd armoede en ziekte gelenigd of zo licht te dragen, dat rijken en gezonden afgunstig waren, zo men het zei. Want blijmoedig droogde ze alle tranen, gedachtig het woord van Sint Paulus: God heeft de blijmoedige gever lief.

En toch zag men haar nooit waar feest of vreugde was. Ze had genoeg aan het feest in haar eigen ziel en de vreugde van haar doorbrande hart. Want alle dagen door droegen haar lippen nog de smaak van de zoen. Van dan af kon ze alleen nog maar verlangen in haar lichaam weg te sterven. Ze pijnde en belastte het, opdat het een lichter en lichter woning zou worden voor haar ziel. En zie de goedheid Gods, dat hij ons het tijdelike schenkt. Want het is de mens gegeven met de uren aan zijn eeuwigheid te bouwen. Gelukkig de werklieden der eerste uur, als Amelberga. Negen uren kende ze reeds de zoetheid van de arbeid, als die der laatste uur in de wijngaard komen. En als het uur der afrekening is gekomen, is die zoetheid het loon dat ze méér ontvangen uit de doorwonde handen van de rechtvaardige Meester. En zie, de Heer heeft voor Amelberga getuigd, want driehonderd jaar na haar geboorte tot het eeuwig leven, heeft men om haar beenderen een ongeschonden haren kleed gevonden.

Het was wonder, hoe de lof der mensen haar pijnen kon. Maar het beliefde God, nog in haar leven, hun te tonen, dat Hij haar had uitverkoren. Karel Marteel was na zijn mislukte poging te Mater naar het hof te Valencijn teruggekeerd. En onderwege was de wraakzucht weer in zijn hart ontwaakt. Want ze was inderdaad maar ingeslapen. De rilling in de koele morgenlucht aan de poort der kapel golfde door

[p. 442]

zijn lichaam voort, heel de dag. En ook de volgende dagen. Tot de koorts hem te bed sloeg. Een koorts, die groeide en groeide. En weinig dagen na zijn terugkeer wisten de hovelingen, dat er gevaar was voor het leven van de meier. Er was grote verslagenheid aan het hof. Want wie zou het land verdedigen tegen de buren, die op weerwraak zinden. Karel was hoog in aanzien om zijn moed in de krijg en zijn wijsheid in het bestuur. Het verwonderde ieder, dat de meier zo geweldig en zo schielik overvallen was. Maar enigen bewaarden in hun hart de geheime gedachte, dat God hem straffen wou. Doch er is geen korter weg, dan die van het hart naar de mond. En weldra spraken velen in die zin.

Karel zelf begon in zijn beproeving de hand van God te zien. De edelen kwamen en stelden hem voor, dat iemand naar Temsche zou vertrekken, opdat zijn leven door de voorspraak van Amelberga zou worden gered. Hij ontbood aan zijn bed Folrad de hofpriester, in wie hij veel vertrouwen stelde. En Karel belaste hem met de zending. Geen tijd was te verliezen. Want reeds was de dood niet meer zo ver van het paleis.

Folrad vertrok. En met zich nam hij van Karelswege een hele schat aan goud en zilver mee, en kostelike kleeren. En nog: berouw.

Als de prinselike gezant door Amelberga in haar povere cel werd ontvangen, bood hij haar de geschenken aan, en zei:

- Dit zendt u, jonkvrouw, mijn meester, de machtige meier, opdat ge geloven zoudt in zijn berouw om wat hij u misdeed. Gods hand heeft hem zwaar getroffen. Een kwade koorts verlaat hem geen oogenblik, en reeds staat zijn voet in het graf. Maar in dit vreselik uur vertrouwt hij op u. Groot is zijn schuld, maar zal men zeggen, dat gij kwaad met kwaad hebt vergolden? Zijn leven, jonkvrouw, hebt ge in uw handen. Daarom laat hij u smeken, dat gij bidden zoudt, opdat zijn misdaad hem vergeven worde.

En Amelberga antwoordde:

- Roem en rijkdom, en al wat der wereld is, heb ik versmaad. En nu nog zal ik dat doen, opdat ik niet één ogenblik minder aan mijn Beminde geven zou. Draag dus uw meester zijn geschenken weer, en zeg hem, dat hij ze gebruiken zou voor de armen, opdat zijn zonden ook zó vergeven worden. Zonder enige vergelding zal ik bidden, niet alleen voor het behoud van zijn leven, maar tevens voor de welvaart van zijn rijk. En hij, dat hij bidde tot de heilige maagd Geertrudis,

[p. 443]

want zij was mijn schild waaraan zijn pijlen onschadelik werden. En tans heeft ze hem met de gesel van Gods rechtvaardigheid geslagen.

Folrad keerde naar Valencijn terug en bracht de boodschap aan de meier. Maar door Amelberga had de Heer zich ontfermd over Karel. En de priester ervoer, wat de honderdman uit het Evangelie: gezond zag hij weer, die hij ziek had verlaten.

Dat alles gebeurde wijl een vreselike hongersnood het rijk doorwoedde. De dienaren nu en de andere menschen van Temsche hoorden, hoe hun meesteres de gezant van de meier had teruggezonden. En ze morden tegen haar, om haar onbezonnenheid. Want moest ze niet tenminste toch een deel van de schat aanvaarden om het voedsel te kopen, dat zoveel nood kon lenigen. Maar daaraan dacht Amelberga niet. En altijd voort bleef ze, waar behoefte was aan brood of troost. De opstandigen bracht ze onder de blik van God. Wanneer kon dat beter, dan nu? Was zijn blik niet dichtst in de hoogste nood?

Wijl Amelberga op een morgen in de kerk de Lauden zong met de vrome maagden van haar gezelschap, ging een dienaar naar de Schelde om water te halen. Teruggekomen wilde hij het overgieten. Maar ineens hield hij op, bleek als een dode. Denk, het water is in bloed veranderd. Dan riep hij de mensen te kijken, die hij zag. En er kwamen er meer en meer. Allen werden angstig, die het wonder zagen, en ze kloegen luid. Want wat ging er volgen op dit akelig teken?

- Onze jonkvrouw - zei iemand. En het klonk als een redding bijna. De dienaar ging met zijn kruik naar de kapel. En allen volgden hem. Amelberga luisterde naar zijn verhaal, en zag de schrik in de ogen, die haar aanstaarden. Haar gelaat werd zacht door een glimlach beroerd, want ze kende de bediedenis der tekenen Gods. Ja, ze glimlacht, en de mensen begrijpen niet. Hebben de mensen wel ooit de glimlach van een heilige begrepen? En ze zegt:

- Laten we bidden, want de goedheid des Heren is mateloos.

Ze begrijpen haar niet, en kijken elkander aan. Maar Amelberga weet, dat de hulp van de Heer niet komen zal, waar geen vertrouwen is. Ze bidden. En dan zegt ze nog:

- Ga nu, keer terug naar de stroom.

En ze gaan. Niemand aarzelt. En dit is een ander wonder. Op de oever ligt een vis, zo overmatig groot, dat er wel twintig mannen

[p. 444]

nodig zijn om hem voort te slepen. Groot is hun vreugde, want met hem gaat de honger uit Temsche weg. En ze wisten nu, hoe de Heer zijn gelieven bedenkt.

Amelberga was alleen in de kerk gebleven. Want niet nodig was het haar, te zien, zoals Thomas, om de Beminde te danken, die mild is boven alle menselik begrijpen.

Zo werden alle hongerigen verzadigd. Maar het wonder duurde nog voort. Want elke dag aten allen, die te Temsche woonden, van de vis. En het scheen te zwellen in de handen van die het nutten, zodat hij heel de villa voedde, tot de oogst op de velden was gerijpt.

En zo zien we nu, dat God de vissen tot de dienst van Amelberga had verkoren. Want dit is reeds de derde maal dat zij haar helpen. En nog na de hemelvaart van haar nimmer bevlekte ziel, zou die dienst nog duren aan haar lichaam, dat geheiligd in zijn leven was en bestemd tot de eeuwige heerlikheid. Zo schoon was het geweest, dat de Rechter het, in de naaktheid van zijn asse, door de beeldstormers verstrooid in de hoog-opslaande vlammen, alleen met licht bekleden moet, opdat allen, die verheerlikt zijn, door zijn heerlikheid getroffen worden.

Het gebeurde immers, dat de monniken van de Gentse Blandienenabdij, uit vrees voor de Noormannen, met het heilig lichaam van Temsche naar hun klooster vluchtten. Ze droegen het eerbiedig naar de boot op de Schelde. En zie, nauwelijks zijn ze buiten de kerk getreden, of daar komt een vlucht vogelen, die zingend de munken vergezellen. Zo loofden Amelberga de vogelen des hemels, die haar gehoorzaam waren geweest.

Maar ik wilde van vissen vertellen. Luister dan. Als ze het heilig lichaam van de bruid des Heren in de boot hadden neergelegd, grepen ze de riemen, want ieder ogenblik konden de rovers langs de stroom te Temsche landen. Maar niemand sloeg een spaan in het water. Want vanzelf voer de boot van wal, en dreef tegen de stroom van het water in, Gentwaarts, snel, zo snel, dat ze de huizen aan de oever niet herkennen konden. En de verbaasde kloosterlingen zagen twee grote steuren, zwemmend aan de zijden van de boot. Zo loofden Amelberga de vissen in het water, die haar gehoorzaam waren geweest.

En zo loven alle schepselen de Heer, zooals David het hun beval, in haar, die Hij heeft uitverkoren.