De Tijdstroom. Jaargang 2

[p. 305]

De Bruid   Jan Vercammen

X

Diezelfde nacht dan reisden ze voort. Want ze wilden zo ver mogelik van Karel weg. En hun verste landhoeve was Mater. Ze kozen de nacht om ongemerkt te kunnen gaan, want Amelberga wist dat het volk haar zou weerhouden. Te Bossuit vonden ze de brug over de Schelde. En kwamen te Mater. Daar ontvingen de mensen hun meesters met eerbiedige blijheid. Want ook zij kenden door wondere verhalen de heiligheid van Amelberga en haar macht bij God. Dat wisten en vertelden de krijgslui, die hier voorbij waren getrokken. Zo ook wist Amelberga nu, dat Karel nog steeds tegen Raganfried van Neustrië streed.

Daarom dacht ze zich hier in zekerheid. En ze bouwde een woning op de top van de vlakke heuvel. Algauw was ze te Mater meer als moeder bemind, dan als meesteres ontzien.

Op de landhoeve stond nog geen kerk. En wie, die bemint, verlangt niet naar het nabijzijn van de beminde. Daarom bouwde Amelberga neven haar woning ook een kapel. En ze zond een bode naar Willebrordus, de aartsbisschop, die haar te Rodingen het heilig Vormsel had toegediend, om hem te smeken, dat hij de kapel zou komen wijden en haar een priester zenden. Hij kwam en wijdde de kapel, bij de aanroeping aan Maarten, de heilige belijder. En met hem kwam Waldulf, de priester.

Amelberga leefde ook nu nog even streng. Daarbij, toegevend aan haar heilig verlangen naar de eenzaamheid van het klooster, - want heiligen zijn nooit minder eenzaam dan in eenzaamheid! - had ze enige meisjes in haar woning geroepen. Ze onderwees haar en leerde haar samen de kerkgetijden zingen. De uren, dat hun heldere stemmen de enkele beuk der kapel vulden met de gewijde melodieën, waren voor Amelberga de gelukkigste van de dag. De mensen zegden, dat ze meer woonde in de kapel dan in haar huis. Daar was ze bij de Beminde, en ze voelde zo klaar zijn nabijzijn, dat ze met Hem spreken kon. Ze vernam zijn woorden klaarder, dan wij de jachthoorn in het bos of het eerste merellied in de vroege lente. Hoor nu, hoe de mensen van Mater dat ervoeren.

[p. 306]

Als het koren en de tarwe rijpen, smelt hun goud in de kroes van de beukebomenkring. Want bijna niet van mensen te verdragen is de hitte dan. Maar de oogsters zijn het gewoon: reeds talrijk staan de stuiken over de geschoren velden. Maar nog veel halmen staan te wiegen, wijl ze moeilijk hun rijkdom kunnen dragen. Pikken is het dat de werklui doen, en de bindsters binden. Er heeft daar een geroepen, wijl hij de lucht inkijkt, en met zijn mauw het zweet wegvaagt van zijn voorhoofd:

- We krijgen onweer, vóór het avondt nog!

- Het is wel niet zo gauw, want ginder komt de jonkvrouw gewandeld, en met haar zal de Heer ook ons beschermen.

Ze werkten voort. En Amelberga kwam met Geneyne, haar gezellin. En ze zei tot de bindsters:

- Midden de rijkdom van zijn gaven, is de Heer met u, meisjes. Hij zegent u met de garven, die ge in uw armen draagt, en die misschien het brood bevatten, dat zijn heilig lichaam wordt. Rust nu wat, en luister naar dit mooie verhaal.

Aan de bindsters, en de pikkers, die bijgekomen waren, vertelde ze van Booz en Ruth. Ze luisterden, en ze dachten er aan, hoe God met hen is, die hun moeder beminnen.

- De Heer blijve met u en uw arbeid, zei Amelberga nog en wandelde voort.

Als ze terug aan het werk waren, bleven ze nog zwijgen, om zichzelf nog eens die wondere geschiedenis te vertellen. Maar ze konden de woorden niet meer vinden, die Amelberga had gebruikt, al hadden ze die goed verstaan.

Opeens wees een der pikkers naar de kim, waar donderkoppen gestapeld lagen. Ze waren er gekomen zonder dat iemand het had gezien. En terwijl ze een ogenblik maar keken, waren de witte hopen omhooggestuwd voor een zee van gesmolten lood, waarover de donkere schaduwen woelden van onzichtbare handen. Woeliger handen, donkerder schaduwen en wijkende gouden blauw.

- De hele oogst wordt verhageld, riep er een, en dat bracht weer hun blik op hun werk. Maar ze zagen en erkenden hun machteloosheid. En niemand kon nog een pik in de halmen slaan.

Groeien en groeien de zwarte vloed en de stomme verdaanheid der oogsters. Dan een bliksem, een verroffelende donder: onverwachte dingen bijna.

[p. 307]

Weer terug de blik op hun werk. Onderbroken tot toekomend jaar, denken ze. De pik weegt zwaar in hun handen, en zwaarder de lucht op hun hoofd. Een rukwind als een nijdige deur droogt hun zweet. Daar lopen de bindsters naar hun schoven. Wat denken ze wel?

- Te laat!

En de bindsters staan. Onder de bliksem. En de donder slaat zijn vaart in hun bloed.

- We krijgen amper nog tijd genoeg om binnen te vluchten.

De zon verdwijnt. En een donkerende schaduw drijft het licht naar het Noorden als eene snelle kudde. De rukwind keert terug. Hij zamelt de warmte weg in zijn haastige armen. Allen haasten zich vooruit. Als een zegt:

- Waarom dachten we niet aan de jonkvrouw? Zij is machtig bij de Heer, dat weten we. Blijft allen hier en vertrouwt op haar.

Zijn stem is vast en sterk als zijn gestalte. Allen blijven en vertrouwen. Met nog twee pikkers loopt hij naar de villa. In de kapel worden nu de getijden gezongen, want het is het uur der sexten. Ze horen het en lopen binnen. Niet vreemd klinkt door de gewijde ruimte hun gebed tot een heilige:

- Onze goede jonkvrouw, gij alleen kunt ons nog redden. Want God zal u verhoren, indien ge slechts voor ons bidden wilt! Zie, allen zijn op het veld gebleven, en vertrouwen.

Amelberga treft hun nood en hun geloof. En ze zegt eenvoudig:

- Ik zal de Heer voor u bidden. Gaat nu, keer terug tot uw werk. En God moge u behoeden.

Amelberga knielt. Ze bidt. En de maagden hebben reeds te zingen opgehouden. Onwezenlik en groeiend hangt in de beuk de duisternis. Maar in hun hart een wonder gevoel van zekerheid, waarover ze niet denken. Het is of het komend onheil de pas wordt afgesneden door onzichtbare wachters. Niemand zien de maagden, dan alleen Amelberga. Haar lippen trillen bijna onzichtbaar als een hoge snaar met een smachtende toon. En ze weent. Maar ineens is er dat wondere licht om haar en verder weg door het venster. Het kwam uit haar ogen, vertelde later een der maagden, want eerst werden haar tranen droppelen licht. Maar het ging zo snel... Dan komt de zon, de grote zon, terug door het venster binnengebundeld. Het is als een droom. En niemand beweegt. Dan staat een der maagden op en loopt naar buiten. De anderen volgen haar. Maar Amelberga bidt voort.

[p. 308]

En buiten staan alle mensen van Mater en kijken naar de lucht, waar het wonder is gebeurd: zo ver als Amelberga's eigendommen strekken is daar de effene diepe blauwte met zon doorsproeid, die dicht als een doom neerglijdt over Mater en de landouwen er rond. Maar verder ligt geheel de omtrek te dampen onder het hagelgeweld, dat dof wegroffelt, als is er een leger van enkel tamboeren in aantocht. Het maakt muren van water om de bevrijde villa. En het zwerk drijft voort, maar de blauwe opening, met niet de minste schijn van opaal, blijft onbeweeglik als opgehangen aan de vaste zon.

De mensen bekwamen van hun verbazing niet. Reeds hing het onweer aan de noordooster kim verslagen en uitgeput, als nog hun ogen verdwaasd in elkander keken, alsof ze vroegen: is het gebeurd of heb ik gedroomd? Want sinds de kruisdood van de Heiland was het nog niet gebeurd, dat een mens macht kreeg over de hemelkrachten. En Amelberga, de schone lieve des Heren, was in macht aan Elias gelijk, die de hemel sloot, de wolken verstrooide, en de regen deed vallen, waar hij wilde. Aan Jozuë was ze gelijk, die op zijn enkel bevel, de zon hield staan. En Gedeon overtrof haar niet, die de Heer beproefde en van Hem bekwam, dat de vellen vochtig werden van dauw, zodat hij daaruit het water wrong, wijl de dorsvloer droog bleef; of nog de vellen droog en de dorschvloer vochtig.

De landlieden van Mater werden met grote eerbied bevangen voor hun heilige meesteres. En als zij allen haar te danken zochten, was zij nergens te vinden. Maar ze wisten, dat zij zich aan alle eerbetuiging onttrekken wilde, en dat zij op haar kamer was. Ze bewaarden, met hun eerbied, hun dankbaarheid in hun hart, waar ze leven bleef, zolang hun hart klopte.

Zonder Amelberga immers ware de volgende winter te Mater de nood, misschien de hongersnood gekomen. De landlieden moesten van hun akkervruchten leven, want geld was er niet bij hen. Denk nu maar eens, dat hun leven aldus afhankelijk was van allerlei krachten, die de mens niet beheerschen kan. Niet alleen koude en regen en hagel. Er was nog een andere gesel, die in de landlieden de vrees levend hield: de trapganzen, die toendertijd met hele kudden op de velden vielen en er al de zaden wegpikten. En dan hadden die arme mensen gewoonlik niet meer het graan, om een tweede maal te zaaien.

Eens, dat Amelberga, als naar gewoonte op hare kamer voor het

[p. 309]

kruisbeeld geknield, het dichte nabijzijn genoot van de Beminde, daar zij Hem in de geest aanschouwde, kwam de huisbezorger en zei:

- Jonkvrouw, aan de deur staan de mensen en klagen luide, dat vele duizenden trapganzen op de velden zijn neergevallen.

- Zeg, dat ze de vogelen verjagen.

- Dat heb ik hun gezegd, jonkvrouw. En ze hebben het beproefd. Maar steeds komen de vluchten terug nedervallen...

- Ze moeten de vogelen verjagen, herhaalde Amelberga, maar naar de stallen van het vee, om ze daarin op te sluiten.

De huisbezorger bracht die boodschap aan de wachtende landlieden. Maar ze vroegen, of de huisbezorger gek was geworden of hen in 't ootje nam. En de man antwoordde:

- Ik breng u trouw de woorden van de jonkvrouw over.

Nu waren de mensen zeer ontmoedigd want het scheen, of hun goede jonkvrouw hen bespotten wou. Er waren er, die zeiden:

- Hoe kunnen we de ganzen in de stallen drijven?

En ze werden bitter. Maar andere:

- Laten we toch maar op onze jonkvrouw betrouwen en haar gehoorzamen.

Dan gingen ze, maar moedeloos. En Geneyne, de gezellin van Amelberga, zag het. Ze liep hen na, en zei:

- Gij trage mensen, heeft de jonkvrouw u misschien een te lastig werk opgelegd? - Dan nog moest gij het doen. Zoveel te meer moest gij haar gehoorzaam zijn, in wat ze u nu bevolen heeft. Gaat, en drijft de vogelen in de stallen. - Zie, ik ben een vrouw, en ik zal de mannen vooruitgaan. Volgt me, en doet als ik.

Ze ging hen voor en kwamen op de velden. Het was één witte vlakte, zóveel vogelen zaten er. Geneyne begon ze één kant uit te jagen en de mannen deden als zij. De ganzen spraken niet, zoals in het Boek der Getallen verhaald staat van Balaäms ezel. Maar het scheen wel, of ze het verlangen van hun verdrijvers verstonden. Niet één opende zijn vlerken. Alle stapten in kudde gewillig vooruit met hangende kop en neergelaten vleugels. Geen enkele kwaakte. Ze schenen wel beschaamd over wat ze hadden misdaan. En door de deuren van de stallen drongen ze alle gewillig binnen, zodat ze daar gewoon opeengetast zaten. En zo geheel de nacht.

Maar 's anderendaags, als de lauden waren gezongen in de kapel, hoorde Amelberga hoe ze klagend kwaakten. En ze had medelijden.

[p. 310]

Daarom beval ze, dat de deuren werden opengezet. De hele vlucht spoedde zich dan weg. Hun schaduw was als van een wolk.

Maar de mensen, die ze nakeken, zagen ze in de verte weer neerstrijken. Een ogenblik maar, dan vliegen ze weer op en keren terug naar Mater. Niet naar de velden, neen, maar naar het plein voor de woning van Amelberga, waar ze komen nederzitten, kwakend, zoals de mensen, die verwonderd komen toelopen, nog nooit een gans hadden horen kwaken. Soms overzag er een de hele troep, als nam ze hem in ogenschouw. Amelberga opende haar venster en stond in het raam.

- Ze vragen haar wat, fluisterden de mensen, die van verwachting bijna onbeweeglik bleven. Maar niemand verstond de taal der dieren. Niemand dan Amelberga. Hoe dat kon, heeft nooit iemand geweten dan zijzelf en Onze Lieve Heer. De mensen hoorden, dat ze zei met zachte stem:

- De man, die een gans heeft opgesloten, moet ze weer loslaten.

De mensen bekeken elkaar en dan alle een man die zwijgend en beschaamd wegsloop. Enkele ogenblikken daarna kwam de vogel aangefladderd en werd door zijn gezellen op luid en blij gekwaak onthaald, dat gauw tot een bijna roerloze stilte wegstierf. En in die stilte zei Amelberga, lief-vermanend:

- Vlieg nu weg van hier. En dit zegt u de Heer, die u geschapen heeft: keer nooit of nooit terug, gij niet, noch een van uw geslacht, op de velden van Mater.

En de vogelen des hemels gehoorzaamden haar. Want toen zijn ze weggevlogen. En na hun luide vleugelgeruis verstierf ook hun zacht geroep over de hemel, tot ze verdwenen achter het bos op de heuvel.

Indien gij aarzelen mocht, dit wonder te geloven, ga dan, en vraag aan de mensen van Mater, of er totnogtoe een enkele trapgans op hun velden is nedergestreken.