De Tijdstroom. Jaargang 2

[p. 99]

De Bruid   Jan Vercammen

VIII

De morgen van Pasen vond Amelberga en Rodien weer in de woeste vlakte zonder wegen.

En ze waren bedroefd. Ze hoorden het klokje van een kerk die ze niet mochten binnentreden. Want ze moesten de landhoeven en de huizen ontwijken op hun vlucht.

Amelberga smeekte de Beminde in haar hart, dat ze hem deze dag tenminste zou ontmoeten. Nu niet zijn stem te horen in haar ziel, nu zijn zoete omarming te derven, ontmoedigde haar meer dan de lange en moeilijke tocht.

Dan gingen ze door een bos. Maar het was niet groot. En dat verried de nabijheid van een villa. Daarom bleven ze aan de zoom uitkijken. Recht voor hen lag inderdaad een hoeve. En Rodien, die door zijn legertochten het land kende, zei haar naam: Golmine.

Ze volgden zuidwaarts de rand van het bos en zo gingen ze een heel eind bezijden de hoeve, de vlakte door. Maar nauw waren ze de villa voorbij, of Rodien bleef staan en luisterde.

- Er zijn veel mensen niet ver van hier, zei hij. Laten we wachten tot de dag klaarder is geworden.

Ze lieten zich neer in het hoge, door de winter ontgroende gras, dat door de heerlike lentezon reeds was gedroogd.

In de klarende dag zagen ze een heuvel, waarop inderdaad veel mensen her- en derwaarts liepen, en meer en meer samentroepten rond een eenzame, grote eik op de top. Rodien zei dat het een zwervende herdersstam was, zoals men er toen in de Frankiese meer ontmoette, wijl ze met hun schapen rovend en jagend het land doortrokken. Nu waren ze gerustgesteld en ze gingen voort.

- Kijk, zei Rodien blij verrast, een altaar onder de eik. De herders zijn met hun gezinnen bijeengekomen om het Paasfeest te vieren. Ze hebben een priester ontvangen, die het heilige offer gaat opdragen.

Er kwam een grote vreugde in Amelberga dalen. Licht liep ze Rodien voor en beiden knielden achteraan de menigte.

Amelberga dankte den Beminde en ontving Hem in het altijd reine

[p. 100]

huis van haar ziel, dat heerlik omstraald stond door de zon van haar meilike blijheid. Ze voelde zijn omhelzing vuriger na zijn lange afwezigheid. Haar hooglied was er heerlik naar. En ze smeekte hem, dat Hij haar voorgaan zou op de vlucht. Want alleen, als ze Hem zien kon, zou ze sterk genoeg zijn.

Ze had het gouden schrijn, waarin ze haar relieken bewaarde, neven haar op het gras gezet. Ze zag het niet, wijl ze bad, noch iets van al wat om haar was. Ze zag alleen haar hart in feest.

Een knaap zag een man neven hem geknield, die hij niet kende. Want tot op deze dag had hij hem nog nooit onder de zwervers van zijn stam gezien, al was die man net als zij gekleed. En de knaap zag ook opeens hoe de zon vlammetjes opsloeg uit het schrijn.

Dan keek hij weer naar de man. En hij zag zijn oogen. De onbekende lachte en keek naar het schrijn. De knaap lachte ook en de vlammetjes uit het schrijn schenen tot in zijn oogen. De vreemdeling keek de knaap weer aan, en wees heimelijk naar het schrijn, wijl hij een paar malen nerveus met het hoofd knikte. Het docht de knaap, dat achterin de ogen van die wondere man een vlammetje brandde, en iedermaal hij het schrijn aankeek dit ook helder brandde.

En als de man hem nog eens aankeek en glimlachte, sloop de knaap weg van zijn plaats, altijd achteruit tot hij Amelberga naderen kon, zonder dat iemand het merkte. Voorzichtig. Nog eens keek hij rond. Neen niemand. Hij strekte de hand uit, maar Amelberga bewoog even zacht, en hij trok zijn arm terug, waarna hij schijnbaar-devoot te bidden zat. Dan beproefde hij het nog eens. En zijn hand schoof stil het schrijn onder zijn brede lompen. Hij sloop terug, maar niet meer naar zijn plaats. Hij dacht opeens aan de onbekende herder en keek. Maar hij zag hem niet. Hij zou het ook moeilijk kunnen tussen al die mannen.

Hij stond op en liep naar het bos waar hij de buit verbergen wou. Maar jawel, op enkele passen van de bomen scheurde de grond geweldig open, of er een plotse inzakking was en uit de diepte sprong een reusachtige wolf, die de knaap de weg versperde. De dief rilde en voelde dan hoe zijn bloed niet meer vloeide. Hij dacht te vluchten, maar ook langs daar stond de wolf voor hem. Langs overal zag hij hem, zodat hij moest blijven staan. Het wilde dier toonde zijn tanden en zijn bloedige tong. Met een sprong was hij de knaap te lijf en scheurde zijn kleren, zodat het schrijn viel. Dan hield het grimmige

[p. 101]

beest af, want wonden deed het met tanden noch nagel. Als de dief het schrijn wilde krijgen, gromde het benauwend, en als hij vluchten wilde gloeiden de vreselike ogen boven de scherpe tanden.

Opeens begon de knaap te huilen en hij schreeuwde:

- Help! help!

De scherpe kreet vloog over de vlakte de berg op, en de herders wendden het hoofd. Ze zagen het gevaar en liepen te helpen zo snel het kon.

Maar als ze genaderd waren, zodat ze de wolf van dichtbij konden zien, bleven ze staan. Niemand durfde nog verder. Want zo groot had geen hunner ooit een wolf gezien. Het dier week niet, maar deed de knaap ook geen kwaad. Als een herder het eindelik te dicht wou naderen, gromde het vervaarlik en opende zijn rode muil.

Maar een der mannen wees de anderen het schrijn dat aan de voeten van de knaap te glanzen lag. En ze vroegen hem wat het was. De dief aarzelde nog een ogenblik en zocht naar de vreemde herder. Maar hij vond hem niet tussen de mannen. Lang dacht hij er niet aan, want hij zag de muil en de ogen van de wolf. En hij beleed.

Ik heb het weggenomen van de jonkvrouw, die onder de Mis met de edele jonge man bij ons is komen knielen. Ik wilde het verbergen in het bos, tot ze waren weggegaan. Maar de wilde wolf sprong uit die kuil daar (De herders keken verwonderd, want niemand had die kuil daar tevoren gezien). Hij scheurde mijn kleederen, maar deed me geen leed. Toch wil hij niet wijken en me laten gaan. Straks gaat hij me misschien verscheuren.

Weer deed de knaap een voorzichtige poging maar het dier grolde nog vervaarliker, zodat hij en ook de herders nog meer verschrikt werden en besluitloos bleven staan. Er was iets wonders in wat hier gebeurde, dat gingen de mannen voelen, en het benauwde hun. Dan riep de dief, en de hoop in zijn stem klonk vreemd over hun angst:

- Zie, daar komen de vreemdelingen. Smeekt hen, dat ze me verlossen van dit vreselike dier. Zij alleen kunnen het!

Inderdaad, Amelberga kwam met Rodien de berg af. De herders liepen hem tegemoet en vielen de jonkvrouw te voet. Want ze wisten, dat God haar bizonder beminnen moest, om voor haar het wonder te doen, dat de knaap had verhaald.

[p. 102]

Amelberga had reeds gezien, en kende de straf van de Heer. Ze stond dan stil, sloot de ogen, en bad. Even maar. En zei tot Rodien:

- De Heer geeft u de macht om de wolf te verjagen.

Rodien ging recht op het dier af, en de herders beefden voor hem. Het keek hem aan, maar grolde niet. Tot het eindelik wegsprong en het bos invluchtte.

Achter hem jubelden de herders hun vreugde uit in een luide kreet. De dief viel geknield voor hem en reikte hem het schrijn, wijl hij wenend om vergiffenis smeekte.

- Ga naar de jonkvrouw, zei Rodien. Van haar moet ge vergeving krijgen en van God vooral.

De knaap liep op Amelberga toe, knielde ook voor haar en reikte haar het schrijn. Ze nam het uit zijn handen, zoende het lang, en zei:

- Bid God, dat hij het u vergeve.

En in zijn blijheid om zijn verlossing begon hij kinderlik luidop de vergiffenis van God af te smeken.

De priester vroeg:

- Wie zijt ge, jonkvrouw, dat de Heer om uwentwille wonderen doet?

En Amelberga antwoordde:

- De onwaardigste van zijn dienaressen.

Maar de priester herkende in haar woorden de heiligheid en hij zelf knielde voor haar wijl hij beleed:

- Gelukkige vrouw, die de Heer zo hebt behaagd, dat Hij u dienen wil. - Reine Sulamite, tot wie de Bruidegom komt, nu Hij de bode van zijn kracht heeft vooruitgestuurd. - Zeg ons, wie zijt ge, dat we bidden in uw naam.

En de herders herhaalden:

- Schone vrouw, zeg ons wie ge zijt?

En de priester:

- Zijt ge niet een zalige geest, uit de hemel tot ons gekomen?

Dan was het of Amelberga ontwaakte. Ze zag de priester voor haar geknield en sprak met die blanke stem, waarin nog steeds een echo lag van haar gebed:

- Sta op, priester Gods, kniel niet voor een mens.

De priester gehoorzaamde, maar herhaalde:

- Wie zijt ge dan?

[p. 103]

En de herders:

- Schone vrouw, wie zijt ge?

Maar Amelberga:

- Ik heb het u gezegd: de onwaardigste dienares des Heren, een mens, die door zijn goedheid leeft, en dus naar recht haar leven gebruikt om zijn goedheid te loven. Mijn naam mag ik u niet zeggen. Ik bid u me te geloven. Laten we slechts aan u zijn voorbijgegaan, en dat uwe herinnering aan ons, deze zij aan de goedheid van God.

Dan dacht de knaap weer ineens aan die vreemde herder, die neven hem had geknield. En hem overviel een rilling, hij wist niet hoe het kwam. Hij voelde dat hij vertellen moest. Met luide stem deed hij het, zodat allen het hoorden. Er bleef een stilte na zijn laatste woord, dat hij zelf niet had gekend. En over die stilte schoof de stem van de priester:

- Kinderen van Gods goedheid en van zijn almacht, dat is het teken van de Heer. De vervloekte voerde Hem op de top van de hoogste berg, dat is de berg der wereld, en wilde Hem verleiden. Want slechts de heiligheid vervolgt hij met zijn haat, die een lach is, tot hij verslagen terugzinkt in de duisternissen. En daaraan willen we de heiligheid van deze jonkvrouw kennen, dat hij ook háár is gevolgd. Want de lauwen, zij, waarvan de Vader zegt, dat Hij ze uit zou braken, volgt hij niet. Uit de strijd komt in het hart de heiligheid. Zo heeft de Heer voor U willen getuigen.

Amelberga, toen ze dat hoorde, boog het hoofd en wilde zwijgend weggaan. Maar uit de geestdrift van hun verering stegen hun beschroomde stemmen, opdat ze in hun midden blijven zou.

- We moeten voort, zei dan Rodien, want reeds te lang bleven we hier.

Maar dringerder baden de herders. En de priester met hun. Nog wilde Rodien niet. Amelberga liet hem begaan: de Heer had hem aangesteld tot haar leider. De priester zei:

- Believe het u dan, heilige jonkvrouw, edele heer, met ons aan te zitten voor het paasmaal, dat de herders bereiden.

- We zullen met u allen aanzitten, stond Amelberga toe.

Een kreet van vreugde ontspande de mond van mannen en vrouwen en eerbiedig leidden ze hun wondere gasten naar de top van de berg.

Daar werden de spijzen bereid door de vrouwen, terwijl de man-

[p. 104]

nen naar Amelberga luisterden die vertelde: de schone verhalen van Bethlehem, Nazaret, en Hieruzalem. De herders kenden de meeste reeds, maar uit de mond van de schone, heilige jonkvrouw klonk alles niew en klaar, of het nu aan 't gebeuren was. Nog vele andere verhalen kende Amelberga, schoon als sprookjes, maar werkelik als hun dagelikse zwerftochten.

Vandaag, misschien de eerste maal van hun leven, waren ze liever blijven luisteren dan te eten. Maar als de vrouwen verwittigd hadden, vertelde Amelberga niet meer voort.

Ze brachten op ruwe, door de zon gebakken aarden schotelen het vlees en het brood, en in aarden kannen de wijn, door hen zelf geperst. De priester vroeg Amelberga, dat ze de spijzen en de drank zou zegenen.

En hoor nu wat haar zegen bewerkte. De wijn in de kannen verminderde niet bij het drinken, maar steeg hoger en hoger, zodat hij over te vloeien dreigde. En als de vrouwen na de maaltijd de overblijfsels samengaarden, bevonden ze verbaasd, dat ze die niet meer konden bergen.

- We hadden amper voor drie dagen voedsel, zegden ze tot elkaar, en nu is er voor zeven dagen meer dan genoeg.

Verslagen keken de zwervers naar de schone jonkvrouw, die glimlachte om de schroom in hun ogen. En die glimlach doorklaarde de nevel in hun niet-begrijpende hoofden. Het was, of het wonder hier altijd thuis had gehoord, of deze dag niet begonnen was en niet eindigen zou. Als daar een dacht, dat Amelberga opstond om heen te gaan, ging er een fluisteren rond. Ze kwamen tot haar, en buigend - bijna knielend - vroegen ze haar - ze vouwden hun handen - hun het grote geluk van haar bijzijn te behouden.

Maar Rodien hoorde weer helder de hemelse boodschap te Herstal. En hij zei, dat het niet meer kon, helemaal niet.

Amelberga zag de verslagenheid der herders, en ze had medelijden met hun. Ze zei:

- Voor we weggaan, laten we de Heer danken voor zijn wondere goedheid.

Ze knielde en bad, en allen met haar.

Dan gingen Amelberga en Rodien weg. De herders, bijna onbewegelijk, staarden hun na, tot ze het naaste bos waren ingegaan. En

[p. 105]

er was niemand die dacht, dat ze bewaarden een overvloed van spijs en drank als gedachtenis aan de wondere voorbijgang van deze dag. Ze bewaarden in hun ziel ook zoveel meer, dan ze reeds kenden.

Plots begon daar van een rieten fluit zó wonder een lied, dat het allen was of de schone jonkvrouw terug zou keren. De verwachting spande in hun hart. En als de heilige maagd zolang uitbleef, rees hier en daar een traan in de ogen. Maar het lied eindigde niet: onder de hoge, eenzame eik zat de dief te spelen.