De Tijdstroom. Jaargang 2

[p. 94]

Aantekeningen

Naar aanleiding van een korte studie over Anton van Duinkerken, volgende aantekening van Feber in ‘Boekenschouw’:

Verwerpen en niet-aanvaarden is gauw gedaan; de vraag is echter ook of men zelf niet verworpen wordt. Deze vraag is van uitermate groot belang, want niet door finale en radikale verwerping en afstooting maar in en door kontakt moeten de ketters voor de waarheid worden gewonnen. Bedreigingen met de hel helpen niemendal, wanneer men de tegenpartij met zijn uitvallen de hel in het lijf jaagt. Ook niet, wanneer men erbij vertelt, dat men op haar inhouwt uit pure liefde. Een jaar of tien geleden scheen men geen oog te hebben voor deze waarheden en verhoudingen, die zullen gelden zoolang de menschen menschen zijn.

Het geheim van Shaw's succes?

Tegenwoordig worden de politici die 's Maandags een belofte afleggen, deze op Dinsdag breken en 's Woensdag op de kaak gesteld worden, op Zaterdag weer toegejuicht door een geestdriftige meerderheid. - (Bernard Shaw).

Musolini toneelschrijver.

Te Parijs wordt binnenkort, in Franse vertaling, een toneelstuk van Musolini voor het voetlicht gebracht. Het stuk heet ‘Napoleon’.

In memoriam Renaat Verheyen.

Op roerende wijze, herdacht ‘De Standaard’ het afsterven van Renaat Verheyen. Uit de bijdrage van Lode Geysen ‘De Clown van modern Vlaanderen, de clown van God’ lichten wij het volgende:

Hij is geweest de Vlaamsche speleman, een kind met droeve, pijnlijke oogen en een nerveus lachende mond: de clown van Vlaanderen. De fantast die steeds maar uit de pijnlijke miserie van het leven wou trekken, om te leven in zijn fictieve wereld van goed leven, van rustige zekerheid. Renaat Verheyen is de zoeker naar rust, de jachtende, hollende geplaagde die eindelijk alles achter zich wou laten. Hij bouwde zijn droomen uit sterke en gedurfde fantasiën.

Verder, volgende herinnering van Michel de Ghelderode:

Helaas!.. Hoever staat ons tooneel nu?

Stoffelijke crisis, zal men ons opwerpen? Crisis van ideaal, antwoorden wij. Daarom is het, dat de definitieve afwezigheid van een Verheyen ons nog pijnlijker aandoet. Deze jongeling bracht ons een oorspronkelijke belichting, een lichte lucht, onverwachte resonanties... De Noordermisten waarin wij de drie dimensies onzer tooneelen omhullen, werden heimelijk helder verlicht. Met Verheyen werd het plan van het tooneel dat van den geest... Zullen wij ten slotte de bittere waarheid zeggen? Verheyen is niet alleen bezweken aan de ziekte die zijn koortsige arbeid bevorderde. Hij had een andere kwaal... Hij leed onder de domheid van de massa's! Zijn dood werd voorafgegaan door een onmetelijke droefheid, die hij ons toevertrouwd heeft... Had hij een voorgevoel van zijn naderend einde?... Zooals vele stervenden (en zekere lieden beginnen te sterven terwijl wij hen nog onder onze oogen zien handelen, zonder zichtbaren kommer) zocht hij te vluchten... Wat vluchten?... Zijn eigen lot ofwel dit land zonder weerschijn, zonder echo's zonder afstanden?.. Zekeren dag is hij gevlucht, maar in de oneindigheid, naar de broederschap der engelen en der heiligen...

[p. 95]

Helikon.

Het Oktobernummer van Helikon is nagenoeg volledig aan de jongste vlaamsche poëzie gewijd. Hierin kwamen o.a. aan het woord: Gaston Burssens, Roelants, Herreman, De Doncker, Aug. van Boeckxel, Pieter G. Buckinx, Jan Vercammen, R. De Bruyn, André Demedts, e.a.

Rond de honderdste verjaring van Goethe's dood.

De Duitse letterkundige wereld is in beroering. Er is namelik herrie ontstaan over de wijze waarop men het best de honderdste verjaring vieren zal van Goethe's dood.

Het tijdschrift ‘Literarische Welt’ stelt voor, de nagedachtenis van den schrijver van ‘Faust’ te gedenken door middel van... de stilte. Het beweert dat in het Duitsland van thans nagenoeg niets meer voortleeft van den groten dichter. ‘En, schrijft het tijdschrift, wanneer er geen banden meer bestaan tussen een kunstenaar en de massa der bevolking, wordt een herdenkingsplechtigheid een tornooi met holle woorden. Zodat de zeldzame personen, die enig recht zouden bezitten, om over Goethe te spreken, dit zouden moeten doen door... te zwijgen’.

Deze verklaring is het, die de storm heeft ontketend in het letterkundige Duitsland. Thomas Mann gaat er geweldig tegen te keer. Maar Jacob Wassermann stemt in met de stilte. Emil Ludwig is nog de meest praktische van allen: hij stelt voor, de dichter zelf aan het woord te laten door zijn beste aforismen te laten verschijnen in de bladen of ze aan te plakken in de universiteiten, de scholen en in het Parlement.

Inmiddels brengen de uitgevers nieuwe uitgaven van het werk van Goethe op de markt.

DADA...?

In de N.R.F. gaf G. Ribemont-Dessaignes volgende bepaling van Dada: Une révolte permanente de l'individu contre l'art, contre la morale, contre la société. Il libérait l'individu de l'esprit lui-même, en plaçant le génie au même rang que l'idiot... Il n'y a plus de zones privilégiées dans les aspirations humaines et les plus basses valeurs sont aussi favorisées que les hautes.

De hedendaagse Franse poëzie.
André Billy, de Franse kritikus, schrijft in l'OEuvre van 30 Oktober j.l.

La poésie, n'en disons rien, son compte est bon! Si nous conservons encore quelques poètes d'avant la guerre, nous n'avons pas de jeunes poètes. Or la poésie c'est la jeunesse. Il n'est nullement excessif de dire que nous n'avons plus de poésie.

Nota bene, dat hij dus alle poëzie en poëten van 1918-1931 negeert.

Negatie schijnt tegenwoordig het probate middel (gemakkelik middel inderdaad!) te zijn om een verblekende naam wat niew licht bij te zetten.

Voor Vlaanderen, zelfs voor Nederland, moet deze passus geen voorbeeld meer zijn.