Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 111

[p. 193]

De Walewein in internationaal perspectief
Ten geleide

In 1992 verscheen bij de Amerikaanse uitgeverij Garland in de serie Garland Library of Medieval Literature een nieuwe editie van de Walewein, bezorgd door David F. Johnson. Het omvangrijke boek opent met een inleiding waarin onder meer op de auteurs, de datering van het werk, de bronnen van de roman en de structuur ingegaan wordt (p. xv-xliv). Na deze introductie volgt op de even bladzijden van de pagina's 1537 de uitgave van de Walewein; de oneven bladzijden zijn bestemd voor een door Johnson vervaardigde, Engelse regel-voor-regel vertaling. Dankzij Johnsons editie beschikt de internationale mediëvistiek nu over een goede en toegankelijke uitgave van deze algemeen als de beste erkende Middelnederlandse Arturroman. De Walewein kan zich meten met literaire toppers als de romans van de Oudfranse dichter Chrétien de Troyes, de Engelse Sir Gawain and the Green Knight en Diu Crône van de Duitse dichter Heinrich von dem Türlin. Tegen deze achtergrond zou men mogen verwachten dat literatuurhistorici die het Nederlands niet machtig zijn, dankbaar gebruik zouden maken van de kans die Johnsons editie biedt: eindelijk zijn zij in de gelegenheid de Walewein te lezen en in hun onderzoekingen te betrekken. Tot op heden lijkt daarvan echter geen sprake te zijn. Terwijl neerlandici het ene artikel na het andere over de Walewein publiceren, zwijgt de internationale Arturistiek in alle talen over de roman van Penninc en Vostaert.

Om het werk onder de aandacht van de internationale mediëvistiek te brengen èn een internationale discussie over de Walewein op gang te helpen, nodigde de redactie van het Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde in het voorjaar van 1994 drie vooraanstaande literatuurhistorici uit zich aan de hand van Johnsons uitgave over de roman te buigen. De uitnodiging was gericht aan de germanist Walter Haug, de romanist Norris Lacy en de angliste Felicity Riddy. Vele neerlandici kennen Haug als de auteur van een groot aantal inspirerende artikelen over de verhalende literatuur in de middeleeuwen, die voor een deel verzameld zijn in de bundel Strukturen als Schlüssel zur Welt (Tübingen, 1989), en als de schrijver van het invloedrijke Literaturtheorie im deutschen Mittelalter (2e herz. dr., Darmstadt, 1992). Lacy is een toonaangevende Amerikaanse romanist, die een verhelderend boek over The Craft of Chrétien de Troyes (Leiden, 1980) geschreven heeft en die aan de wieg heeft gestaan van enkele standaardwerken op het terrein van de Arturistiek, zoals The Legacy of Chrétien de Troyes (2 dln., Amsterdam, 1987-1988) en The New Arthurian Encyclopedia (New York/London, 1991). Riddy is een gezaghebbende angliste, die naast een imposante reeks artikelen over diverse Middelengelse teksten een studie over Sir Thomas Malory (Leiden, 1987) op haar naam heeft staan en sinds 1993 redacteur is van het jaarlijks verschijnende tijdschrift Arthurian Literature (Woodbridge).

De drie wetenschappers hebben de uitnodiging van de redactie van het Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde enthousiast geaccepteerd. Zij toonden zich

[p. 194]

direct bereid op basis van hun kennis van respectievelijk de Duitse, Franse en Engelse Arturromans een comparatistisch artikel over de Walewein te schrijven. Met de secundaire literatuur over de roman hoefden zij geen rekening te houden, enerzijds om hen de moeite van het Nederlands lezen te besparen, anderzijds om te bevorderen dat zij met een frisse blik naar de Walewein zouden kijken. Vanaf deze aflevering 111/3 van het Tijdschrift zullen hun bijdragen gepubliceerd worden. De reeks ‘De Walewein in internationaal perspectief’ zal worden afgerond met een artikel van de Brusselse hoogleraar J.D. Janssens die, als algemeen erkend specialist van de Walewein, bij uitstek geschikt is om op de bijdragen van zijn drie collega's te reageren.

Het hiernavolgende artikel van Haug, ‘Kombinatorik und Originalität. Der Roman van Walewein als nachklassisches literarisches Experiment’, is gewijd aan de structuur van de Walewein. De Duitse geleerde ziet de tekst als een experiment op het gebied van de verteltechniek, waarbij de auteurs op basis van het stramien van een sprookje waarin de hoofdpersoon keer op keer faalt, een feilloze held avonturen laten beleven. Bovendien wijst Haug op een intertekstueel verband met het verhaal over Tristan.

In aflevering 111/4 zal Lacy over ‘Convention and Innovation in the Middle Dutch Walewein’ schrijven. De roman, die hij typeert als een ‘surprising, fascinating, and sometimes perplexing creation’, wordt op de volgende aspecten onderzocht: de karakterisering van de hoofdpersoon, het verhaalverloop, het gebruik van motieven en conventies uit de Arturtraditie en de rol van de verteller.

In aflevering 112/1 zal Riddy de twee romans die in de titel van haar bijdrage vermeld worden, vergelijken: ‘Giving and receiving. the Roman van Walewein and Sir Gawain and the Green Knight’. Zij betoogt onder meer dat in beide werken de wisseling van geschenken als motor van het verhaal functioneert en situeert beide romans op de grens van adel en burgerij. In aflevering 112/2 ten slotte komt de neerlandistiek aan het woord en zal Janssens de genoemde artikelen van commentaar voorzien.

De redactie wil de auteurs graag danken voor hun medewerking. Zij hoopt dat met de publikatie van de reeks ‘De Walewein in internationaal perspectief’ het mes aan twee kanten zal snijden: dat neerlandici kennis kunnen nemen van internationale inzichten over de roman, en dat de buitenlandse belangstelling voor de Walewein zal toenemen als vier gezaghebbende literatuurhistorici er een internationaal toegankelijk artikel aan wijden.

Namens de redactie,

Bart Besamusca