Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. Jaargang 76

[p. 136]

Six van Chandelier, Amsterdamse winter,
vs. 809 vv.

Vermoeit my dit, zoo vind ik Pook,
Met pratend ysvolk, by den rook
Van warmend veen, en klooster puik,
Dat ik veel liever suigh, dan ruik

Naar aanleiding van deze verzen is in mijn bijdrage Nader Commentaar op Six v. Ch. (Ts. LXIV, 1956, p. 270) een gissing geopperd ter verklaring van ‘Pook’, en wel op grond van een notitie in potlood die hierbij voorkomt in het Amsterdamse (U.B.) exemplaar van Six' gedichten: ‘Chr. P.’. Mijn toelichting daarbij luidde: ‘kennelijk de aanduiding van een persoonsnaam, Christiaan of Christoffel Pook. Misschien was hij een waard of een van Six' vele vrienden. Dan is meteen de hoofdletter verklaard, die anders toch wel valt buiten de door Six gevolgde praktijk’. Sedertdien trof ik een welkome bevestiging van deze veronderstelling aan in een opstel van S. Kalff, opgenomen in zijn bundel Oud-Hollandsche Karakters (Rhenen, 1905), dat handelt over de families Bas en Swartenhont. De vice-admiraal (later admiraal) Jochem Hendricsz genaamd Swartenhont en zijn vrouw Elizabeth Bas waren eigenaars van de deftige herberg de Prins in de Nes. Een van hun kinderen, Maria, trouwde met de wijnkoper Maerten Rey of Raey, en deze, zo lezen wij verder, ‘werd sedert evenals zijn schoonvader kastelein. Echter niet in de Prins, maar (tot het jaar 1632) in de Voetboogs- of St. Jorisdoelen. De deftige nering in de Nes, toen de familie Swartenhont er de zaken aan kant deed, schijnt te zijn overgenomen door Christoffel Poock, althans in 1636 was deze kastelein in de Prins. Zijn beeld komt voor onder de drom van figuren op de bekende Schuttersmaaltijd - 't is waar als de man die met de schenkkan rondgaat’.

Het zou dus mogelijk blijken de regel van Six te illustreren met het portret van de betrokkene. Dit is evenwel toch niet zo vanzelfsprekend als men zou kunnen denken. Immers Van Gelder, in zijn boek over

[p. 137]

Van der Helst (Rotterdam, 1921; p. 65, p. 231) leert ons, dat ondanks de aanwezigheid van een bord met de namen van de voorgestelde personages, er slechts vier kunnen worden geïdentificeerd. Gelukkig behoort Poock tot deze vier: ‘De waard, Christoffel Poock, is te herkennen, omdat hij ook in een overlieden-portret van 1656 door den schilder is afgebeeld. Zijn breede tronie met vettig poney-haar en op de schouders hangende zware krullen, is juist voor den vogel-schotel te zien’. Dat overliedenportret stelt de bestuurderen van de Voetboogdoelen voor. Aangezien nu ook de schuttersmaaltijd, aangerecht door Cornelis Jansz. Witsen met de zijnen ter viering van de Vrede van Munster, plaatshad in een localiteit (= de oude zaal) van dezelfde doelen, moeten wij concluderen dat Poock sedert 1636, toen hij volgens Kalff kastelein was in de Prins, daarheen was overgegaan, tenzij hij beide neringen onder zijn beheer had.

Uit dit alles wordt waarschijnlijk, dat Six, de ‘vermoeide’, op zoek naar enig kalm vertier met ‘praatend ysvolk’, Poock heeft ‘gevonden’ in de Voetboogdoelen. Immers zijn verblijf te Venetië, tijdens hetwelk hij zijn zucht naar het vaderland uitvierde in een schildering van het winterse Amsterdam, valt te dateren na de Vrede van Munster (Van Es, Poësy, p. 8; dezelfde GLN V, p. 162).

Nijmegen, augustus 1958

L.C. Michels