Tiecelijn. Jaargang 20

[p. 318]

■ Nicole van Duyse
10 jaar Intergemeentelijk Project Het Land van Reynaert

Beste genodigden, leden en sympathisanten van het Intergemeentelijk Project Het Land van Reynaert, kenners van de vos Reynaert,

Met een groot genoegen heet ik jullie allen hartelijk welkom op de academische zitting ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van het Intergemeentelijk Project Het Land van Reynaert. Bij het binnenkomen van het gemeentehuis wilden we jullie al op een gepaste manier onthalen, door één van de figuren uit de Vos Reynaerde in de huid van Frans Hakkemars.

Het is mooi voor de gemeente Stekene om het voorzitterschap van het intergemeentelijk samenwerkingsverband op deze wijze te kunnen afronden. Vorig jaar is ons gevraagd om, één jaar vroeger dan voorzien, het voorzitterschap over te nemen, waar we met plezier positief op geantwoord hebben.

Stekene heeft, zoals vele Wase gemeenten, affiniteit met Reynaert. Het mooie Reynaertbeeld op de kop van het perkje in de Polenlaan, de groep Reynaertbeelden in de Nieuwstraat uit 2004, het mooie houten beeld van Albert Poels in de ceremoniezaal en het wandtapijt in ons gemeentehuis, de fraaie Reynaertbanken bij de bibliotheek en bij de toegang van het Stropersbos, de Reynaertstraatnamen in Kemzeke, waar ook het Nobelkoor, de volksdansgroep Reintje Vos en restaurant Het Reintje huizen. Bij de jaarlijkse Herman Heyse-lezing komt tweejaarlijks het thema van de vos Reynaert aan bod. En dan is er nog Willem van Boudelo.

Het Intergemeentelijk Project Het Land van Reynaert bestond in november 2006 precies tien jaar. Het is toeval, maar het is fijn dit hier te kunnen vieren, omdat de allereerste verkennende samenkomst in verband met de oprichting plaatsvond in Stekene, met name op 23 januari 1996 en dit onder voorzitterschap van toenmalig burgemeester Herman Rollier.

De eigenlijke stichtingsvergadering vond plaats op 7 november 1996 in het stadskantoor te Hulst onder leiding van burgemeester Antoine Kessen en wethouder Paul Weemaes. Daar werd de oprichtingsakte ondertekend. De Hulsterse wethouder van Cultuur en Toerisme werd de eerste voorzitter tot eind december 1997. Daarom hadden we aan hem gevraagd om een toespraak te houden over de oprichting van het IGP. Wegens gezondheidsredenen is hij verhinderd en daarom zal ik zijn taak overnemen.

[p. 319]

Om het geheugen even op te frissen: het Intergemeentelijk Project Het Land van Reynaert is een grensoverschrijdend, cultureel samenwerkingsproject tussen gemeenten boven en onder de Belgisch-Nederlandse grens. Leden zijn alle Wase gemeenten, met name Lokeren, Sint-Niklaas, Kruibeke, Beveren, Moerbeke, Sint-Gillis-Waas, Stekene, Temse, Waasmunster, Destelbergen en Lochristi en de Zeeuws-Vlaamse gemeenten Hulst en Terneuzen (Axel tot de fusie). De vzw Tiecelijn-Reynaert (thans vzw Reynaertgenootschap) is eveneens lid en adviseert bij de werking.

Van bij de start werden de volgende doelstellingen geformuleerd: (1) De gemeenten in het Land van Reynaert streven naar een gezamenlijke promotie van de streek en naar een gezamenlijke promotie van het verhaal van Van den vos Reynaerde. (2) De gemeenten streven naar een afstemming van de grote variëteit aan initiatieven met betrekking tot de Reynaert. Zij onderhouden hiertoe contacten met de lokale initiatiefnemers. Hierbij wordt gedacht aan manifestaties, museale projecten, toeristische routes, podiumproducties, documentatiecentra, enzovoort. (3) De gemeenten streven naar een organisatie van intergemeentelijke grensoverschrijdende activiteiten.

Het voorzitterschap wordt jaarlijks doorgegeven, waarbij elke voorzittersgemeente eigen klemtonen legt.

Een aantal items lopen als een rode draad door alle jaren heen. Er is in de eerste plaats de gratis halfjaarlijkse nieuwsbrief met Reynaerdiaanse wetenswaardigheden. Lieven Dehandschutter en later Lucien Bats waren verantwoordelijke uitgever, Rik van Daele was van bij het eerste nummer samensteller en eindredacteur. De raad van bestuur fungeerde als redactieraad. Vervolgens was er de website www.landvanreynaert.com, waar de lezer onder andere de tekst van de laatste twee nummers vindt.

Een van de meest opvallende realisaties is het stripverhaal Reynaert de Vos uit 1999. De Zeeuws-Vlaamse (van Antwerpen afkomstige) illustrator Kris de Roover heeft bewust herkenningspunten uit de geschiedenis van de streek in de tekeningen verwerkt. In het openingstafereel kijkt Nobel bijvoorbeeld naar zijn koninklijke burcht, voor de gelegenheid het Gravenkasteel van Rupelmonde. Kris de Roover en auteur Marcel Ryssen hebben het Middelnederlandse verhaal getrouw naverteld, zodat de didactische verwerkingsmogelijkheden groot zijn. De tekeningen van Kris de Roover zijn verfijnd en genuanceerd. Marcel Ryssen schreef een leesbare en smakelijke Reynaertbewerking die erg evenwichtig is en leest als een trein. Het verhaal is bedoeld voor de 8- tot 80-jarigen. Zij krijgen geen lauwe vos te zien, maar een genadeloze individualist. Momenteel is de voorraad uitgeput. Een volgende druk komt eraan.

Als we de geschiedenis van het Intergemeentelijk Project (IGP) overschouwen, dan leverde elk voorzitterschap wel iets bijzonders op.

In 1996 en 1997, onder voorzitterschap van Paul Weemaes, wethouder van Cultuur van de initiatiefnemende gemeente Hulst, werd een eigen folder uitgegeven, was er de keuze van het logo (met als basis de Reynaertfiguur uit het ex libris van P. Prokoviv uit de Oekraïne) en werd het voorzitterssymbool ontworpen, een gekleurd Koning Nobelbeeld in terracotta van Ernest van Huffel. Dit beeldje gaat ieder jaar mee met de nieuwe voorzitter en wordt in een openbare ruimte geëxposeerd. Ook in de eerste jaren was er de spreiding van de tentoonstelling Reynaert de vos in prent en exlibris.

[p. 320]

In 1998 was Patrick van Rijsselberghe, schepen van Cultuur van Lokeren de tweede voorzitter. Onder het thema Het jaar van de vos werden tal van activiteiten georganiseerd met als onbetwistbaar hoogtepunt de tentoonstelling Als de vos de passie preekt in het Stedelijk Museum van Lokeren (samenstelling door Rik van Daele en Alexander Schwarz). Verdere blikvangers waren onder andere een Reynaertcursus voor gidsen en geïnteresseerden, de presentatie van de wandelgids Reynaertland (Streek-GR rond de vos) te Lokeren en van de Suske en Wiske-strip De rebelse Reynaert en de dichtbundel Dansen met een vos van Emma Crebolder te Hulst. In Lokeren opende het Reynaertcentrum in Huis Thuysbaert en in Hulst was er de Reynaerts Historische Week.

In 1999 was Sint-Niklaas aan de beurt met als voorzitter schepen van Cultuur Lieven Dehandschutter. Met de persvoorstelling van het Reynaertstripverhaal te Hulst, het herinrijden van de vernieuwde Reynaertautoroutes en de uitgave van de Reynaertbrochures in het Nederlands, Frans en Duits i.s.m. Toerisme Oost-Vlaanderen was 1999 een druk jaar.

In 2000 nam burgmeester Antoine Denert van Kruibeke de fakkel over en realiseerde in zijn eigen gemeente de Reynaertlijn: in negentien bushokjes van De Lijn in Groot-Kruibeke werden Reynaerttaferelen door de schoolkinderen gemaakt onder leiding van kunstenares Hilde Metz. In 2000 speelde de vos een rol tijdens de millenniumviering in Daknam en werd zijn beeld (van Albert de Smedt) ingehuldigd nabij de kerk van Temse-Velle.

In 2001 belandden we terug over de grens in Axel met als voorzitter gemeentesecretaris Tineke Luijendijk-Bergwerf. Axel plaatste een erg fraai Reynaertreliëf van de Zeews-Vlaamse kunstenaar Ronny Ivens, Reynaert en de viskar. In 2001 werden nieuwe Reynaertbeelden te Hijfte geplaatst. Het IGP bracht een eigen Reynaertprentbriefkaart op de markt, die verkrijgbaar was in alle toeristische kantoren. Hoogtepunten in 2001 waren de opening van de rondreizende tentoonstelling Reinaerts streken in Huis Thuysbaert te Lokeren (met de financiële steun van het IGP) en een internationaal bezoek aan de stad en de universiteitsbibliotheek Münster, met ontvangst op het stadhuis. In de universiteitsbibliotheek werd het originele Dyckse Reynaerthandschrift aan de aanwezige bestuurders getoond (zie persbericht p. 321).

Reynaertbank met tafereel van Kris de Roover, Haus der Niederlände, Münster.

[p. 321]

Het bezoek van het Intergemeentelijk Project Het Land van Reynaert aan de stad Münster was nieuws in de lokale pers: v.l.n.r. burgemeester Antoine Denert (Kruibeke), prof. dr. Amand Berteloot, Tineke Luijendijk (gemeentesecretaris Axel), Lucien Bats (voorzitter Toerisme Waasland), wethouder Paul Weemaes (Hulst) en ere-gemeentesecretaris Georges van Dooren (Stekene).

[p. 322]

In 2002 werd Peter Deckers, schepen van Cultuur en Toerisme van de gemeente Beveren, voorzitter. De bonte (Reynaert)avond met zangers, acteurs en vertellers naar aanleiding van de overdracht te Axel staat nog in het geheugen van de aanwezigen geprent. Op 10 juni 2002, in de vroege morgen, werd een gedemonteerde Reynaertbank naar een binnenschip in Rupelmonde gedragen met als bestemming Münster. In samenspraak met het stadsbestuur kreeg de bank een fijne plaats bij het Haus der Niederlände in het centrum van de stad. 2002 stond in het teken van de opvoeringen van de gloednieuwe Reynaert, De Vosical in cultuurcentrum Ter Vesten in een regie van Johan de Paepe. Het werd een groots totaalspektakel met films, lezingen en tentoonstellingen. Ook de bibliotheek en diverse scholen namen deel aan het initiatief. In 2003 kreeg deze voorstelling de Wase persprijs voor het evenement van 2002. Op pinkstermaandag 2002 ontving de stichtende voorzitter, Paul Weemaes, in Kruibeke de begeerde onderscheiding van ridder in de Orde van de Vossenstaart.

André de Groote, schepen van Cultuur van Destelbergen, werd voorzitter in 2003. Onder zijn impuls kreeg het IGP een eigen website. De raad van bestuur van het IGP bezocht Utrecht en Den Haag. De International Reynard Society bezocht Kruibeke, Sint-Niklaas en Hulst ter gelegenheid van zijn congres in Louvain-la-Neuve. In 2003 werd een gemeenschappelijke literaire bustocht van het IGP met Tiecelijn-Reynaert en Toerisme Waasland gereden met als centraal thema Anton van Wilderode. De tocht sloot met een bezoek aan Destelbergen.

Buurgemeente Lochristi mocht het voorzittersbeeldje uitstallen in 2004. Joachim Boon, schepen van Cultuur van de gemeente, werd voorzitter. Tijdens het voorzittersjaar werd het didactisch ‘vossenspel’ van de Stichting Ryckevelde te Hulst en te Lochristi voorgesteld. Het werd bezorgd aan diverse scholen in de aangesloten gemeenten van het IGP. Lochristi organiseerde een bustocht, diverse lezingen en een Reynaertweekend met voordracht van Bart Cafmeyer en tentoonstelling in de zaal Hermeline te Hijfte.

Marc Fruytier, schepen van Cultuur en Toerisme uit Moerbeke, mocht in 2005 het voorzitterschap op zich nemen en als ondervoorzitter van Toerisme Waasland ook 50 jaar Toerisme Waasland vieren. In Moerbeke vond een grote Reynaertfietshappening in het kader van de verjaardag van Toerisme Waasland plaats en werd in het park een eigen Reynaertbank geplaatst. In Hulst plaatste men in de schaduw van de basiliek het beeld De historie der dieren van Luc Ingels.

Wij ronden in Stekene het tienjarig bestaan (2006) af met de ondersteuning van het openluchtspel Duel tussen list & macht, geregisseerd door directeur Marc Boon, in de Broederschool te Stekene. De raad van bestuur bracht een bezoek aan de Uilenspiegel- en Maerlantgemeente Damme en aan Sint-Laureins, de Reynaertgemeente uit het Meetjesland, om er de beelden van de uit Stekene afkomstige kunstenaar Chris Ferket te bewonderen. In Stekene werd in 2006 onder andere ook de Wandelboom in samenwerking met de vzw Grote Routepaden ingehuldigd op de plaats waar in 2004 de Reynaertbeeldengroep van Albert de Smedt werd onthuld. Begin 2007 neemt Stekene afscheid van het voorzitterschap met de plaatsing van een Reynaertbeeldengroep in cortenstaal voor de gemeentelijke basisschool te Kemzeke.

Ter gelegenheid van deze verjaardag menen we dat het opportuun is om de exlibristentoonstelling Reynaert de vos in Stekene te plaatsen. Nadien verhuist deze expositie, die het resultaat is van de Internationale Exlibriswedstrijd 1996 van de vzw Tiecelijn-Reynaert (vzw Reynaertgenootschap) naar de hoofdbibliotheek. Ze

[p. 323]

wordt daar aangevuld met ex librissen van Reynaertverzamelaars en de Reynaertboeken uit de collectie Maurice Nonneman. Aan deze tentoonstelling verleenden Graphia, het Internationaal Exlibriscentrum, de vzw Reynaertgenootschap en de heemkundige kring d'Euzie hun gewaardeerde medewerking, waarvoor onze welgemeende dank.

Tot slot wil ik meegeven dat de meeste aangehaalde Reynaertactiviteiten (en de vele andere, niet vermelde) op touw werden gezet en werden uitgevoerd met de medewerking van de scholen en de lokale verenigingen uit de diverse gemeenten. We eindigen met een dankwoord, eerst en vooral aan alle voorzitters, aan de leden en alle medewerkers die zich geheel vrijwillig hebben ingezet voor de goede werking van het IGP. En natuurlijk kunnen we dan ook niet nalaten, en niemand zal me dit kwalijk nemen, om Rik van Daele te vermelden, dé stuwende kracht die met niet aflatende ijver en gedrevenheid de impulsen geeft aan deze vereniging, Rik, uit naam van alle aanwezigen een hartelijk dankjewel! Alsook een woord van erkentelijkheid aan de vroegere gemeentesecretaris van Stekene, de heer Georges van Dooren, die reeds lange tijd (in opvolging van Karel Verelst uit Sint-Gillis-Waas) penningmeester is, en aan Lucien Bats, die ondertussen zes jaar secretaris is, en aan zijn voorganger Lieven Dehandschutter. Zij waren als voorzitter van Toerisme Waasland secretaris van de vereniging.

Tot slot wens ik iedereen nog een fijne avond toe.

Nicole van Duyse, voorzitter 2006 en schepen van Cultuur te Stekene

Toespraak te Stekene op 8 december 2006

n.a.v. 10 jaar Intergemeentelijk Project Het Land van Reynaert

Poppenspeler Frans Hakkemars verwelkomde de aanwezigen in Stekene op 8 december 2006.