Reynaert in prent en ex-libris
‘Om de middeleeuwse cultuur werkelijk te begrijpen, dat wil zeggen ze aan te voelen zoals de middeleeuwer ze aanvoelde, zouden we mentaal weer middeleeuwers moeten worden, alles vergeten wat latere eeuwen ons hebben bijgebracht’, schrijft Umberto Eco (in: Kunst en schoonheid in de middeleeuwen. Amsterdam, Bert Bakker, 1989, p. 109). Wij zullen dus nooit de Reynaert lezen en aanvoelen zoals de middeleeuwers hem aanhoorden of lazen. Toch zijn er uitzonderingen, waaronder kunstenaars die een gevoelige antenne hebben en het verleden beter aanvoelen.
Had dit speciale artistieke inlevingsvermogen invloed op de ex-libriskunstenaars bij het ontwerpen van de prenten voor de ex-libriswedstrijd Reynaert de vos? Voor Vladimir Kortovitsj, één van de winnaars van een tweede prijs, de Graphiaprijs, - denken we - heeft die gunstige invloed, die speciale gave, gespeeld. Vladimir Kortovitsj is een goed grafisch kunstenaar, een meesterlijk houtgraveur, maar hij mist soms de ‘magic touch’, de geheimzinnige kracht die goed vakwerk omtovert tot kunst. Het lukt hem soms wel. Als we zijn opuslijst overlopen en de ex-libris bekijken, zien we dat zijn mooiste prenten geïnspireerd zijn door oude Russische kunst en vooral door religieuze thema's: onder andere de geboorte van Christus, de kruisdragende Christus en Franciscus met de dieren. In deze prenten kan hij zijn vakwerk optillen tot kunst. Hij heeft voor deze onderwerpen de feeling om zich in te leven. Dat is hem ook gelukt met zijn inzending voor de wedstrijd. Zijn mooie houtgravure werd terecht bekroond.
De Russische kunstenaar Vladimir Kortovitsj werd te Jaroslavl in 1947 geboren. Thans woont en werkt hij in Moskou. Hij kreeg zijn opleiding aan de Academie van zijn geboortestad. Hij is in Rusland vooral bekend als boekillustrator en ontwerper van kleingrafiek en ex-libris. Op zijn grote ex-librisprent p. 106, ontworpen voor W. Butler, de Engelse academicus en hoofdredacteur van het internationale ex-libristijdschrift Bookplate International zien we Reynaert centraal als ‘grand seigneur’. Hij oogt tevreden, niettegenstaande de kunstenaar hem met zijn wandaden en schijnheilige nummertjes heeft omlijst. De onverbeterlijke draagt zijn initiaal ‘R’ met fierheid.
Rechtsonder schrijft hij zijn naam zelfs meermaals, hij noemt zich Renard. Verwijst dit naar de Roman de Renart als inspiratiebron? Rechtsboven ligt de vos schijndood om zo vogels te verschalken. Dit is een scène die voorkomt in de Roman de Renart. Maar anderzijds verwijst de vos met een pijp, die met kaars en bril aan zijn vita is begonnen, naar de Lis Mikita van Ivan Franko. Misschien kent de kunstenaar wel verschillende versies en heeft hij uit alle korven geplukt. Kortovitsj heeft een boeiende compositie gevonden om diverse scènes in de prent te integreren. De naam en de scènes zijn in lijstjes gevat, maar Reynaerts hoed en snuit doorbreken deze vakjes.
Auteursrechtelijk beschermd
