Tiecelijn. Jaargang 5

[p. 109]

Reynaert op pad: beknopt verslag

Reynaertpostzegel

De reeds vroeger aangekondigde Reynaertpostzegel is uit. Het werd een dure vogel: 28 BF + 6 BF toeslag. Tiecelijn had zich geen betere promotie kunnen voorstellen. De componenten van het Tiecelijnlogo van Ivo de Wulf komen terug op de zegel. Boven op een galg met loshangende lege strop troont -met bijna gierallures- een geëngageerde Tiecelijn de raaf met vlammende ogen. Hij heeft de executeurs van het allang vergeten vonnis de triomf van Reynaert in de verbaasde oren gekrast. Reynaert zelf met spitse muil in een pij gedoken, snuift genietend na, zijn oogjes tintelend van pret, maar toch nog gespitst op een eventueel volgend gevaar. Onder de galg ‘silhouetteert’ een Waas dorpje met het dorpskerkje tussen de bomen. Bruin is de overwegende tint.

Ontwerper van de zegel is René Hausman. Hij werd geboren in Verviers op 21 februari 1936 en kreeg voor het eerst bekendheid in 1957 door zijn creatie van twee charmante kleinen uit de prehistorie: Sake en Zunie, die hun belevenissen geregeld in Spirou uitgetekend zagen. Verder verschenen tekeningen van zijn hand in Terre Entière (o.a. de Fables van De la Fontaine, de Roman de renart, en de sprookjes van Perrault) waaruit ruimschoots zijn vertrouwdheid met de dierenwereld mag blijken. Hij publiceerde vooral bij Casterman en Dupuis.

Op zaterdag en zondag 20 en 21 juni werd o.a. te Sint-Niklaas de zegel voorgesteld, helaas met matige belangstelling en weinig omkadering. Tiecelijn mocht aan de creatie van de Reynaertzegel ruime medewerking verlenen. De begeleidende tekst op de folder en de speciale uitgave van luxe-vellen (slechts op 200 genummerde exemplaren), werd door één van de redactieleden opgesteld. Spijtig dat de titel van Van den vos reynaerde in de tekst minder in reliëf werd gezet dan de Franse Roman de renart, maar daarover niet getreurd of gezeurd. Tiecelijn wordt voortaan ten allen kante ver-briefd.

Marcel RYSSEN

[p. 110]

Reynaertkrantenrevue mei-juli 1992. Met een knipoog op vossejacht

Dat vossen tuk zijn op kippen is alom bekend. Dat zij bovendien gretig hun tanden zetten en enig ander pluimgedierte en zelfs de Cuwaertachtigen en lam en rammetjes tot hun vreetfestijn promoveren waar het past, weten de Reynaertlezers gewis. Maar dat de twintigste-eeuwse nazaat van het felle dier ook smeuig doorzwete schoenen lust, schuift een nieuw gegeven in onze vossekunde. Plaats van voornoemd culinair gebeuren: de Zuidcalifornische kuststad Sante Barbara. Na een tennispartij, een hoekje-om-jogging of een rustige wandeling werden 's avonds met zweet doordrenkte schoenen voor de deur gezet om ze te laten uitluchten. Ochtendverbazing echter wanneer die schoenen steevast verdwenen. Toen dit een sportieveling tot driemaal toe gebeurde, liet de snuggere man een versleten paar rondzeulen met een ingebouwd alarmsysteem. En jewel, de sluimerende man werd gewekt en kon nog juist zien hoe een vos met zijn schoenen de tuin uitpijlde. De zoektocht 's anderendaags leidde naar de ontdekking van het vossehol in een rotsspleet. De verbaasde man telde er niet minder dan vierentachtig paar schoenen, vermeerderd met nog 130 losse exemplaren. Deskundigen groeven zich in het groteske geval en kwamen tot de ontdekking dat vossen aangetrokken worden door het zout van het zweet in de schoenen. Dat Willem dàt niet geweten heeft!

Wij lazen voornoemd geval in het Beknopt verslag van Het Nieuwsblad. Het leek ons leuk en belangrijk genoeg om deze krantenrubriek in te zetten, een rubriek waarin overigens ditmaal niet zoveel te vermelden valt.

Enkele dag- en weekbladen maakten gewag van het Reynaertproefschrift van Rik van Daele. De Provinciaal Zeeuwse Courant en regio-Waas van Het Volk hadden er een volledige pagina voor over (zie ook p. 100). In flitsstijl dan doorheen de kleinere berichtjes her en der versprokkeld. In Daknam vierde Reynaert eens te meer Meye. Onze goede vriend en medewerker Herman Heyse kreeg van het Verbond van Heemkundige Kringen van Oost-Vlaanderen postuum een heemkundige onderscheiding: aan zijn echtgenote werd een mooi Reynaertbeeldje van Firmin de Vos overhandigd. Tijdens dezelfde huldiging ontving Petrus Servaes de Reynaertprijs. Het TV 1-programma ‘Vlaanderen Vakantieland’ -geen krant weliswaar-

[p. 111]

puntte haar camera even op Hijfte. Op de Reynaertroute wemelde een drukte van belang: twee Antwerpse groepen en een groep van het Westvlaamse Kanegem kronkelden onder begeleiding van een Tiecelijnredacteur langs kromme Hulsterse en Wase paden. Idem voor de cultuurkring Baensland van Sint-Niklaas, die er een heus Reynaertweekend uitperste: het verhaal en zijn Wase banden en aanknopingspunten op zaterdagavond en de tocht van Hulst naar Stekene 's anderendaags. De apotheose van het ge-tocht op zondag 21 juni: met twee volle bussen, organisatie van de V.V.V.-Waasland, met ontvangsten op het stadhuis van Hulst voor de koffie, een receptie in Stekene en een drink in het kasteel Wissekerke te Bazel, telkens aangeboden door de respectieve gemeentebesturen en tussen deze vochtige en culinaire genoegens in, het trekken van bank naar bank, alwaar menig vers uit het onsterfelijk verhaal over de koppen galmde, het begroetingswoord van de Daknamse champetter incluis. Feestelijk getooid met een Tiecelijnroos van de firma Delforge, werden reeds plannen gemaakt voor een Reynaertvoettocht langs de route volgend jaar. Enkelingen kunnen zich nog op het Reynaertpad wagen dank zij een zoektocht in Het Nieuwsblad (13-14 juni 1992). De tocht leidt hen o.a. langs het Reynaertbeeld in Stekene, dat ook in het weekblad Libelle (3 juli 1992) besproken werd.

Verder aankondigingen van wat op Reynaerdelijk front te gebeuren stond: de tentoonstellingen in Kemzeke, Burcht (met voorafgaande lezing) en Belsele (zie p. 112-113), de vertelnamiddag voor minder-validen in de Boudelozaal te Sint-Niklaas, een vertelvoormiddag met aperitief te Klein-Sinaai nabij de Boudelo-abdij, ingericht door Focus-Stekene, het nog te verslaan ambachtelijk weekend op 22 en 23 augustus en de reeds voorbije Wase Reynaertfietstochten op zondag 24 mei (organisaties V.V.V.-Waasland). Ten slotte, Reynaert zelfs in Kerk en Leven: een bespreking van Het land van Reynaert in de rubriek ‘Toeren in eigen land’.

Bij één publikatie staan we nog even stil. De firma Delforge, befaamd rozenkweker, gaf een keurig brochuurtje uit over zijn Reynaertrozentuin. Daarin vier korte bijdragen over de figuren van Reynaert, Tiecelijn, Tibeert en Cuwaert. Van dit laatste dier werd in de rozentuin op 4 augustus een beeld onthuld, uiteraard van beeldhouwer Albert de Smedt. Meteen wordt ‘Cuwaert’, een fris mini-trosroosje met lichtgroen blad en roze bloem met gele en witte tinten erin, onder de bloemendoopvont gehouden. Een postume hulde aan Reynaerts laatste slachtoffer?

Marcel RYSSEN

[p. 112]

Reynaerttentoonstellingen in Hulst en Burcht

1. In de bibliotheek te Hulst

Als je einde mei (van 17 tot 31 mei) in de bibliotheek van Hulst binnen stapte, werd je door de rosse-vos bij de hand genomen en langs een wasdraad vol met Reynaert-kindertekeningen naar de balie gebracht. Daar kon je inzage krijgen in een stapel Reynaertboeken van de zusterbibliotheken in Zeeuws-Vlaanderen, waaronder enkele fraaie exemplaren (opvallend was een prachtuitgave van Streuvels met kleurenillustraties van Wierink in perfecte staat). Ook het Reynaertboekenbezit van de Oudheidkundige Kring ‘De Vier Ambachten’ lag ter inzage. Dit was echter pover; daar moet men echt iets aan doen.

Maar terug naar de toegang.

We stellen een wandeling voor. Aan de toegang liggen de Reynaertboeken van de bibliotheek van Hulst; een zeer goed aanbod. Het hoogtepunt van de tentoonstelling is de boekenschat van dokter Wim Gielen (zie Tiecelijn, jg. 4, p. 41-44 en De Stem, 25 mei 1992), door hem op een aantrekkelijke manier in de vitrines te kijk gesteld. Om daar te komen, moeten we wel eerst voorbij koning Nobel, zittend als een heerser op zijn troon en boven hem, op een kast, ligt de vos te loeren. Wees op je hoede!

Achter de vitrines hangen grote vellen papier met een chronologisch overzicht van de dierenverhalen, vanaf de Assyriërs, over India, Griekenland en Renart tot Reynaert op het toneel verschijnt en verder kan je zijn tocht volgen via bewerkingen tot heden. De vitrines volgen dezelfde weg, te beginnen met twee Duitse vertalingen met mooie illustraties, nl. van de Griekse Physiologus (1921) en de Bidpa (1926), Oud-Indische fabels. In een volgende vitrine ligt een Franse uitgave van de Fables d'Esope uit 1734 en verschillende uitgaven van de Roman de renart. Langs de Ysengrimus komen we bij de Reynaert. De Ysengrimus-vertaling van J. van Mierlo ligt opengeslagen met de paginagrote houtgravure van D. Acket als blikvanger: een boer met een hesp wandelt door een hof van Eden. Zoals op vele Jugendstil-prenten is de scène omlijst met vruchtdragende druiveranken. In de volgende kast liggen de Reinhart Fuchs (de uitgave van F.J. Mone in 1832), het recente facsimile van het Comburgse handschrift (1991) en twee uitgaven van de wetenschappelijke Reynaerteditie van Jan Frans Willems: de eerste druk van 1836 met zwartwit-litho's en de tweede druk van 1850 met kleurlitho's van Gyselynck, broederlijk naast elkaar. Langs De Geyter (1885) komen we bij een Reynick Fuchs van Michel Räf (Stockholm, 1746). Daarnaast een nog oudere vos, nl. Reineke de Vos mit dem Koker uit 1721 en diverse volksboeken van omstreeks 1800.

Met spijt komen we aan de laatste vitrine. In deze grote kast staan, naast vele mooie kinderboeken, een prachtige Reineke der Fuchs in een vertaling van Gottsched en met zeer mooie illustraties van Allart van Everdingen (1752) en verschillende Reineke Fuchs-uitgaven van Goethe met de prachtige tekeningen van Von Kaulbach.

[p. 113]

Ook de kinderen waren talrijk aanwezig. Zij gingen aan de vitrines voorbij, recht naar Nobel. Rond zijn troon luisterden zij op de woensdagnamiddagen naar Reynaert de vos zelf, die hen zijn avonturen opnieuw vertelde. Zo was er wat voor groot en klein.

2. Reynaertdagen in Burcht

Onder impuls van Julien de Cuyper kwam Reynaert tot leven in Burcht in het eerste weekend van mei. 30 april was er een voordracht. Marcel Ryssen vertelde het Reynaertverhaal zo boeiend dat het publiek met ingehouden adem luisterde. Je kon een muis horen lopen (gelukkig was Tibeert er niet). Daarna bracht Rik van Daele een diavoorstelling met beelden uit de Reynaerticonografie met verrassende invalshoeken.

Op 1 mei opende mevrouw de schepen van Burcht de Reynaerttentoonstelling met stukken uit de verzameling van J. de Cuyper. De eerste blikvanger was een wandplaat met een aantal reeksen vosse-postzegels. Vervolgens was er een aantal vitrines met Reynaertboeken. Even verder een imposante wand met circa zeventig ingelijste Reynaert-ex-libris en aansluitend een maquette van de Reynaertroute. Er waren ook enkele grotere Reynaertprenten, waaronder lino's van Antoon Vermeylen. Op een grote tafel was een fotoreportage opgesteld van de opening en het inrijden van de Reynaertroute, uitbundig begeleid door vele knipsels. Het hoogtepunt van de tentoonstelling was een sierlijk houten Reynaertbeeldje van een Rwandees kunstenaar. Burcht beleefde een geslaagde tentoonstelling, de vrucht van ijverig verzamelen.

[Willy FELIERS]

Nog meer Reynaerttentoonstellingen in Kemzeke en Belsele

De collectie van Julien de Cuyper (zie p. 112) was tijdens de kermisdagen 13 en 14 juni te Kemzeke de basis van een boeiende en rijke Reynaerttentoonstelling te Kemzeke, het dorp dat dank zij de wijk De Trompe (in hs. F 2541) en de artikels van meester Willem Melis uitgroeide tot een Reynaertdorp. De collectie De Cuyper werd aangevuld met Reynaertmateriaal uit de collectie van Reynaertspelregisseur Jaak van der Helst en -auteur Marcel Ryssen. Het geheel werd aangevuld met materiaal (beelden, boeken, prenten, vlaggen) uit lokale Kemzeekse collecties, o.a. van de volkskunstgroep Reintje Vos. Ook de spitse ‘Irreële realia uit de Reynaertglyptotheek’ was nogmaals te bezichtigen.

Voor de kinderen was er een Reynaertwedstrijd, waarbij scènes uit de Kaulbachtraditie in de narratieve volgorde geplaatst moesten worden.

Op hetzelfde moment opende te Belsele een meer bescheiden Reynaerttentoonstelling in de plaatselijke bibliotheek. Enkele Reynaertboeken uit de lokale bibliotheekcollectie werden, aangevuld met enkele kopieën en de befaamde Boudelo-steen (zie Tiecelijn, jg. 3, p. 50). Deze tentoonstelling werd aangekondigd d.m.v. een mooie affiche.

[R.v.D.]