Tiecelijn. Jaargang 3

[p. 29]

Portret: Tobias Hagtingius

Tobias Hagtingius

Tobias Hagtingius werd in Utrecht geboren op 2 juli 1899. Hij stamt uit een Fries geslacht. Zijn vader was afkomstig uit Dokkum, zijn moeder uit Avenhorn (West-Friesland). Een van zijn voorvaderen, Johannes Hagtingius (1594-1630) was professor aan de Theologische Hogeschool van Franeker.

Hagtingius wordt wel eens de nestor van de Reynard Society genoemd. De International Reynard Society ligt hem zeer na aan het hart. Hij heeft nagenoeg alle bijeenkomsten van deze vereniging bezocht. Dat hij de laatste bijeenkomsten in Durham en Lausanne niet heeft kunnen bijwonen wegens ziekte vindt hij heel spijtig.

Tobias Hagtingius is de zoon van een beroepsmilitair. Hij is zelf een dienstweigeraar. In 1919 moest hij naar Engeland vluchten om de gevangenisstraf tengevolge van de dienstweigering te ontlopen. Hij werd daar opgevangen door Engelse dienstweigeraars. Gedurende enkele jaren heeft hij in zijn levensonderhoud voorzien door op een middelbare school, een school van de Society of Friends te Lancaster, lessen te verzorgen in de vakken Frans en Engels. Dit is zeer typerend voor Hagtingius. Hij heeft nooit een academische graad behaald in enige taal, maar door zijn sterk ontwikkeld taalgevoel en zeer grote interesse voor talen was het voor hem geen probleem om talen te doceren. Hagtingius is geheelonthouder en lid van de Algemene Nederlandse Drankbestrijders Organisatie (ANDO).

Toen Hagtingius in 1925 terug kwam in Nederland werd hij alsnog gevangen genomen. Gedurende een jaar heeft hij gevangen gezeten. Hij zat eerst met twintig gedetineerden in een grote cel. Toen ze een zangclub oprichtten werden ze afzonderlijk opgesloten. Zingen was streng verboden.

[p. 30]

Hagtingius heeft gedurende ongeveer veertig jaar gewerkt op de afdeling economie en statistiek van de Hoogovens te IJmuiden. Hij heeft vooral in de beginperiode van de Hoogovens een belangrijke bijdrage geleverd aan de expansie van dit bedrijf. Hij becijferde dat het voordeliger was om ijzererts en halffabrikaten van ijzer en staal vanuit Nederland naar de Oostkust van Amerika te vervoeren per schip dan dezelfde produkten per trein van het westen naar het oosten van Amerika. Aan personeelsleden van dit bedrijf gaf hij gedurende diverse jaren Engelse les. De Hoogovens vormen de achtergrond van zijn ex-libris. Dit ex-libris werd ontworpen door een medewerker van de Hoogovens en hem aangeboden bij zijn vijfenzestigste verjaardag.

Door het verlies van zijn vrouw en door de gevolgen van een ernstige ziekte, leidt hij tegenwoordig een zeer teruggetrokken leven. Hij woont in het verzorgingshuis ‘De Kiekendief’ te Almere. Hij verblijft er omdat hij hier kan wonen temidden van zijn omvangrijke boekencollectie. Hagtingius is trots op zijn omvangrijke collectie Reynaert-documentatie. Grote ordners en multo-mappen gevuld met onder andere correspondentie met nagenoeg alle bekende Reynaertspecialisten. Het spijt hem zeer dat hij door zijn ziekte tegenwoordig niet meer in staat is om uitvoerig te corresponderen. Omdat zijn lichaam voor een deel is verlamd, is schrijven een bijna onmogelijke opgave voor hem.

Hagtingius is zeer geïnteresseerd in dierenverhalen, het dierenepos. De grote aantrekkingskracht schuilt voor hem in het feit dat dierenverhalen overal en in alle tijden voorkomen. Er werden en worden verhalen over vossen verteld bij de Eskimo's zowel als

[p. 31]

bij de Sumeriërs. Wij hebben onze Reynaert, maar ook de Hottentotten hadden hun verhalen over vossen. Zelfs de Mesopotamiërs kenden de vos! Deze verspreiding in ruimte en tijd van de verhalen over de vos interesseren Hagtingius in hoge mate. Hij stelt de vraag: hoe is het mogelijk dat al deze volken in al deze diverse tijden de vos kennen en verhalen vertellen en neerschrijven over hem en andere dieren?

Tobias Hagtingius heeft vier bijdragen geschreven m.b.t. de Reynaerdistiek:

-	Een nieuwe benadering van de Reinaert, in: De Nieuwe Taalgids, 65 (1972), 4, p. 241-56.
-	Skaufhalabalkr, The Song of Shaggy Tail, in: Marche Romane, 28 (1978), 3-4, p. 69-88. (Epopée animale, fable et fabliau)
-	A Pornographic Fox, in: Epopée animale, fable et fabliau. Actes du IVe colloque de la Société internationale Renardienne, Evreux, 1981. Ed. par G. BIANCIOTTO, M. SALVAT. Paris, PUF, 1984, p. 235-48. (Univ. Rouen, Cahiers d'études médiévales, 2-3).
-	A Fox Epic in Sumerian Cuneiform Fragments, in: 6e Colloque épopée animale, fable et fabliau, Spa, 29 sept. - 3 okt. 1985. Te verschijnen.

Het feit dat het laatstgenoemde artikel van hem nog steeds niet is verschenen zit Hagtingius zeer dwars. Natuurlijk is dit ook voor alle andere deelnemers aan dit colloquium een zeer grote teleurstelling, maar voor hem geldt dat zeker. Hij zou deze bijdrage nog graag tijdens zijn leven onder ogen willen zien. Hij beschouwt dit zelf als het beste en breedste artikel dat hij over een vossethema heeft geschreven.

Hagtingius schrikt er niet voor terug om ter voorbereiding van een artikel een taal extra te leren. Om de Skaufhalabalkr te kunnen bestuderen leerde hij in een betrekkelijk korte tijd IJslands (Oud-Noors). Om een verhaal te kunnen schrijven over de vos bij de Sumeriërs moest hij zich eerst de Sumerische taal eigen maken. Graag zou hij zich nog willen verdiepen in de cultuur van de Myotte-indianen van Columbia. Deze stam kent ook verhalen over de vos... Een ander onderwerp waarover hij nog zou willen schrijven is over de vraag of er een relatie is tussen de naam Tiecelijn uit de Reynaert en de naam van een polder in de provincie Zeeland; daar wordt vóór 1400 reeds een Tiecelynspolder genoemd.

Drs. E. VERZANDVOORT