Tiecelijn. Jaargang 2

[p. 2]

Reynaert jubileerde

De Reynaertbank van beeldhouwer Albert Poels in het Sint-Niklase De Vidtspark was op tweede Sinksendag van vorig jaar precies dertig jaar oud. Naar aanleiding van deze verjaardag werd tijdens een korte happening Tiecelijn aan de lokale Wase pers voorgesteld. In en rond het Waasland kon men in 1988 nog een aantal andere jubilea vieren. We geven er hier een schematisch overzicht van en gaan op enkele ‘verjaardagen’ wat dieper in. Meteen is dit een oppervlakkige kennismaking met één van de facetten van het moderne Reynaertbeeld.

- 50 jaar geleden, in de nazomer van 1938 werd te Hulst Reynaert als pelgrim voor de koningstroon van A. Daemen onthuld in aanwezigheid van J.W. Muller, Stijn Streuvels en C.C.N. De Vooys.

- 35 jaar terug gaf J. Goossenaerts een lezing voor de Bibliotheca Wasiana te Sint-Niklaas op 16 oktober 1953, in aanwezigheid van M. Gysseling, J. De Wilde, W. Hegman en Broeder Aloïs. Hij daagde de aanwezigen uit om zijn stelling dat de Reynaert Gents was, tegen te spreken. - In 1958 was er de onthulling van bovenvermeld beeld van Poels, een Reynaert vermomd als pelgrim in rode zandsteen uit Mainz (zie ill.). De ontwerper van deze Pelgrimerende Reynaert was A. Willems. Het beeld werd op 26 mei 1955 door de Vlaamse Toeristenbond aan de stad Sint-Niklaas geschonken. De bank werd zo een rustbank

[p. 3]

langsheen het traject van de Reynaertroute die in 1955 was ingereden.

- Een kwarteeuw geleden werd 1963 te Rupelmonde uitgeroepen tot een Reynaertjaar en onder het ere-voorzitterschap van Stijn Streuvels werd toen de ‘Orde van de Vossestaart’ opgericht.

Te Lochristi (nabij Hijfte) werden twee Reynaertreuzen gedoopt en ter nagedachtenis van wijlen J. Goossenaerts werd er een Reynaertmonument onthuld, waarin beeldhouwer Firmin De Vos de samenzwering nabij Hijfte herschiep.

- 20 jaar geleden, op 23 juni 1968, werd naar aanleiding van het tienjarig bestaan van het Reynaertbeeld van Poels een Reynaertdag georganiseerd te Sint-Niklaas en te Belsele. Te Sint-Niklaas werd de tentoonstelling Reinaart in de Wase kunst geopend, terwijl te Belsele een Reynaertglasraam van Staf Pyl werd voorgesteld. Op dit kunstbrandglasraam wordt de ontmoeting tussen Isegrim en Reynaert in de buurt van Belsele uitgebeeld.

- In 1973, ruim 15 jaar geleden waande men zich op de Grote Markt van Sint-Niklaas in Nobels hof. Tussen 19 en 27 mei voerden vele vrijwilligers er het Reynaertspel van Jos Houben op in een regie van Mark Liebrecht. Jaak Van der Helst, die het spel in 1985 regisseerde, speelde toen de hoofdrol.

Meestal werden rond dergelijke gebeurtenissen grootse Reynaertfeesten gebouwd en tal van manifestaties georganiseerd. Tot de klassiekers behoorden een opvoering van Reinaert de Vos van Paul de Mont en een aantal lezingen van gerenomeerde Reynaertspecialisten. Zo hielden de professoren Hellinga (Het laatste woord is aan Fierapeel) en De Keyser (Reinaert de Rabout) een lezing tijdens de feestelijkheden in Sint-Niklaas in 1958. Derde constante was een wandeling of een autorit langs het Reynaertpad.

Schijnbaar een beetje uit de toon vallend in bovenstaand lijstje van jubilea was de lezing van Goossenaerts in 1953. Nochtans was dit een belangrijke gebeurtenis voor de Reynaertstudie in het Waasland en in heel Vlaanderen. Goossenaerts wilde het Reynaertonderzoek nieuwe impulsen geven en sprak die dag ook zijn droom uit om een Reynaertroute door het Waasland tot in Destelbergen uit te stippelen. Enkele aanwezigen waren enthousiast en zo groeide geleidelijk een soort van ‘Reynaertacademie’, waarvan de

[p. 4]

leden samen kwamen in de middeleeuwse kelder van het kasteel Notax te Destelbergen. Die was ingericht als een ‘romantische haghedochte’ voor intellectuele samenzweerders en taveerne voor Vlaamse vorsers. ‘Daar werd menigmaal (...) bij de open haard, voor de hoogoplaaiende vlammen of de bescheiden gloed van knetterend houtfasseel, Reynaerts dossier opnieuw opengevouwd en uitgepluisd en werden al zijn sporen langs menigvuldige duistere paden nagegaan’ (J. De Wilde in het huldealbum Goossenaerts). Hier werd een romantische Reynaertvisie ontwikkeld (of uitgediept). Hier ook ontstond de grote belangstelling voor het Reynaertverhaal in het Waasland.

In 1963 werd Reynaert te Rupelmonde binnengehaald. Reden hiervoor, zo vond men, was er genoeg. Stond er niet in het Comburgse handschrift dat Reynaert Isegrim in de buurt van ‘besele’, m.a.w. van Bazel, ontmoette? Grote promotor van de Rupelmondse Reynaert was Scheldedichter Bert Peleman. Na een schitterend Mercatorjaar in 1962, zou Reynaert er in 1963 als ereburger worden binnengehaald. Onder de genodigden vond men kunstenaars en geleerden, ‘alsook alle personen die door hun opsporingen, hun naam, landhuis, beroep of wat ook, rechtstreeks of onrechtstreeks iets te maken hebben met Reinaert de Vos’. Het ging er bij wijlen zeer ludiek aan toe. Reynaerdiaans werd er synoniem van spiritueel. Zo stond er o.a. ‘een razende Reinaertvlucht’ boven Rupelmonde op het programma: sportvliegtuigen strooiden duizenden kippeveren boven het dorp, ‘ter herinnering aan Reinaerts pachthofavonturen’. De wegenkaart van het Reynaertland werd aangepast en de Reynaertroute werd omgeleid naar het Wase Scheldedorp. Tevens was er een ‘Uilenspiegeliaanse’ aanstelling van een aantal personaliteiten in de Vossestaartorde. Er werden tal van Reynaertkunstwerken onthuld en er werd een klein (maar uniek) Reynaertmuseum opengesteld. Het Reynaertverhaal werd een bron en een stuwkracht van het regionale toerisme en een middel voor culturele volksverheffing.

Rik Van Daele