|
| |
| |
| |
Twee advokaten, verhael door Johan van Rotterdam.
(Vervolg en slot).
Eene veroordeeling.
Eenige dagen later zaten er in de audientiezael van het geregtshof der hoofdstad, achter eene lange cirkelvormige tafel, een vyftal persoonen met zwarte togen om het lyf en witte dassen rond den hals. Regt voor hen op eene houten bank bevond zich een gryzaerd met gebukten hoofde; zyne kleeding was die eens landmans. Nevens de bank stond een diefleider rustig op zyn geweer te leunen. De houding des landmans getuigde van schaemte en blykbaer was het, dat hy zich schaemde de blikken rond te wenden, want roerloos bleef hy voor zich op den grond zitten staren; ook was het den menigvuldigen toeschouweren, die zich in de regtzael voor de balie bevonden, onmogelyk zyne trekken te onderscheiden. Niemand der aenwezigen wist wat misdryf die beschuldigde bedreven had, want niemand scheen hem te kennen; dit wekte dan ook de nienwsgierigheid van allen op en daer ieder op de vraeg: - kent gy hem? - met een schouderophalen antwoordde, ontstond er een zoo verward rumoer in de regt- | |
| |
zael, dat de voorzitter genoodzaekt werd de kleine tafelbel in de hand te vatten om daer eens deftig mede te klingelen. Verscheiden zaken waren reeds afgeloopen en juist kwam nu de beurt van den landman, want niet zoohaest had de voorzitter de bel terug op de tafel geplaetst of op plegtigen toon gebood hy:
- Accusé, levez-vous.
De beschuldigde scheen die woorden niet te hooren, want even roerloos bleef hy op de houten bank zitten. De voorzitter herhaelde het bevel, doch vruchteloos.
- Allons, debout! - riep de diefleider, op bitsen toon, terwyl hy het kolf zyns geweers met geweld tegen den grond stiet.
Daer hy echter zag dat de gryzaerd zich niet bewoog, vatte hy hem eenigszins ruw by den schouder en dwong hem aldus op te staen.
- Votre nom? - vroeg de voorzitter; maer hy kreeg geen antwoord.
- Allons! zek hoe ky heet - snauwde de gendarme bits, terwyl hy den landman met den arm schudde.
Deze eindelyk ziende, dat het tot hem was dat het woord gerigt werd, antwoordde nu met schrille stem iets dat de toeschouwers voor de balie niet konden hooren, doch dat de voorzitter echter scheen te verstaen, want onmiddelyk daerna hernam hy:
- Votre âge?
- Allons! zek hoe oud ky is? - vertaelde de diefleider.
- De voorzitter des geregtshofs stelde beurtelings aldus eenige vragen voor, die de bereidwillige gendarme, zoo goed mogelyk in het nederduitsch overbragt en die de gryzaerd allen scheen te beantwoorden, doch in der waerheid met zoo stille stem, dat niemand der talryke nieuwsgierige toeschouweren er een woord van verstond. Nadat men den gryzaerd aldus eenigen tyd had bezig gehouden, deed men hem weêr nederzitten en de voorzitter gebood den greffier de akte van beschuldiging voor te lezen, waerop een der zwarte mannen een papier in de hand vatte, zich oprigtte en in eene vreemde tael, met schrille stem,
| |
| |
iets gansch onverstaenbaers begon te prevelen. Zoohaest hy hiermede gedaen had, zegde de voorzitter:
- La parole est au ministère public.
En een ander zwart man rigtte zich oogenblikkelyk op; deze sprak insgelyks in eene vreemde tael, doch zyne stem was niet schril als die des greffiers, integendeel zy was bulderend, het scheen voorwaer eene sierlyke pleitrede die hy uitsprak, althans zoo men dit aen zyne menigvuldige gebaerden oordeelen kon. Zoohaest hy ophield, vroeg de voorzitter:
- Accusé, avez-vous quelque chose à dire pour vous disculper?
- Allons, heb ky iet te antwoord om te zek? - vertaelde de gedienstige diefleider.
De gryzaerd zat in eene verlegene houding met de handen voor het gelaet en sprak geen woord. Ondertusschen lagen de regters met hunne zwarte togen om het lyf en hunne witte dassen rond den hals, in eene gemakkelyke houding met de ruggen tegen de hooge lederen leuningen hunner stoelen, terwyl hunne oogschelen gesloten waren, even alsof zy sliepen. Echter scheen dit zoo niet te wezen, want niet zoodra had de voorzitter hen een voor een iets in het oor gefluisterd of elk hunner haestte zich eens eventjes te glimlachen, waerop zy dan ook allen toestemmend, als een gezelschap chineesche mandarynen, met het hoofd knikten.
- La cour faisant droit - begon de voorzitter en altoos in het fransch voortgaende, prevelde hy binnen 's monds eene heele litanie, zoo onverstaenbaer, dat zeker deze mael de regters zoo min als de toeschouwers, iets aen den rimram die hy uitkraemde, konden verstaen.
De deurwaerder riep een anderen naem; de beschuldigde begreep nu ook dat zyne zaek afgeloopen was; want terstond maekte hy zich gereed om heen te gaen; doch de diefleider greep hem ruw by den kraeg zyns roks en bragt hem naer eene zykamer, terwyl hy onderweg met luider stemme zegde:
- Allons, ky zyt gecondamneer veur de prison, veur dry daek.
De arme gryzaerd liet zich zonder tegenspraek voortduwen.
| |
| |
Vele der nieuwsgierige toeschouweren verlieten insgelyks de regtzael; sommigen hunner begaven zich naer hunne bezigheden, anderen vormden zich byeen in groepen voor de deur van het justitiepaleis, waer zy elkander over de verschillige veroordeelingen begonnen te ondervragen.
- Maer weet gy waerom die landman veroordeeld is? - vroeg een werkman met zwart aengezigt en handen, en een lederen schootsvel om het hyf.
- Neen, smidje, neen - antwoordde een metser - weet gy het?
- Ik geloof dat het voor diefstal is - sprak een beenhouwer, kennelyk aen den witten voorschoot die hy om het lyf droeg en aen den yzeren priem, die hem terzyde hing.
- Diefstal - morde de smid - diefstal! gy spot, ziet ge niet dat die ouderling geen dief is: een dief zit zoo beschaemd niet op de bank der beschuldigden als die gryzaerd, ik zeg...
- Dat die man veroordeeld is - viel hem de metser in het woord.
- Om? - vroeg de beenhouwer.
- Omdat hy geen fransch verstaet.
Alle de aenwezigen schoten nu eensklaps in eenen luidruchtigen schaterlach, maer de metser liet zich hierdoor eventwel niet van zyn stuk brengen; bedaerd liet hy hun uitlachen en, toen zy allen ophielden, zegde hy:
- Lacht maer, lacht maer, zegt my slechts wanneer gy gedaen hebt, dan zal ik spreken, gy zult my dan toch wel gelyk geven.
- Welnu, verklaer u eens - deed de beenhouwer.
- Heeft die man het voorkomen van een kwaeddoener? - vroeg de metser.
- In het geheel niet - antwoordde de smid - ho! ik ben er zeker van, dat het voor geen diefstal is dat hy veroordeeld is.
- Denkt gy dat hy fransch verstaet of spreekt? - vervolgde de metser.
- Zoo hy dit verstond - zegde de beenhouwer - dan zou hy den voorzitter wel geantwoord hebben.
| |
| |
- Goed zoo - deed de metser - wy zyn het eens, ik zie het. Denkt gy nu niet, dat, zoo men in plaets van hem al dien franschen rimram in het oor te blazen, men hem eenvoudig in de moedertael had aengesproken, hy zich had kunnen verontschuldigen en men hem dan welligt had moeten vryspreken.
- Inderdaed - zegden nu byna allen te gelyk op verwonderden toon en allen keken nu ook den metser met groote oogen aen, even als de wilden van Amerika er moeten gezet hebben, toen zich voor de eerste mael Colombus met zyne reisgenooten voor hen vertoonde.
- Maer dit is schrikkelyk - bulderde de smid na eenige stonden wachtens, terwyl hy zyne groote zwarte handen tot vuisten balde - men zou zoo een onpligtig man naer het schavot kunnen voeren.
De beenhouwer had middelerwyl een mes uit den zak gehaeld en, terwyl hy dit op zynen yzeren priem scherpte, zegde hy:
- Zwygt maer, jongens, zwygt maer, de kruik gaet zoo lang te water totdat zy eindelyk breekt.
- Weet gy wat naem zy aen die handelwyze geven? - vroeg nu de metser altoos even bedaerd, doch daer niemand hem spoedig genoeg antwoordde, maer allen hem met dezelfde groote oogen bleven bezien, voegde hy er byna onmiddelyk by: - Gelykheid voor allen, zoo als het in 's lands grondwet geschreven staet.
En nauwelyks had hy die woorden gesproken of glimlachend verliet hy den groep nieuwsgierigen. De beenhouder die nu bezig was met een stuk hout tot vleeschpriemen te snyden, herhaelde:
- Zwygt maer, jongens, zwygt maer, de kruik gaet zoolang te water, totdat ze eindelyk breekt.
| |
Goele.
Op eenen morgen, in het begin der maend Mei, bevonden zich eenige jonge regtsgeleerden in de wachtzael van het justitie-
| |
| |
paleis. Zy vormden een aerdige groep voorwaer, die vyf of zes jonge pleiters, met hunne lange eenvormige zwarte togen om het lyf, die hun statig in breede plooijen byna tot op de hielen daelden, met hunne spierwitte dassen om den hals en met die zwarte advokaten-bonnetten die zy op het hoofd droegen. Voorwaer een aerdig tooisel dat eeuwenoud scheen en, sedert het uitvinden van dat ding dat men wet en regt noemt, nog niets van zynen overeeuwschen vorm scheen verloren te hebben. Allen hielden dikke zwaerlyvige bundelen papieren onder de armen. En zie! aen hunne kleederen zoowel als aen die papieren te oordeelen, zou men voorzeker gedacht hebben, dat die jonge heeren wel degelyk ernstige koppen op het lyf droegen; want zwart is toch voorzeker de kleur die het meeste eerbied inboezemt; lange zwarte kleederen worden slechts door deftige en ernstige lieden gedragen. Zie liever! byvoorbeeld: de geestelyken, hetzy dan Roomschen of hervormden; zie eens! de regtsgeleerden, de volksvertegenwoordigers, de raedsleden der provincie en der gemeente, zyn die allen niet degelyk ernstige lieden? En aen het hof, in de raedszael, op het concert, allen deftige persoonen; en dragen allen geen zwart pak om het lyf? Maer wie, drommel! twyfelt eraen of de jonge advokaten die in de salle des pas-perdus den oogenblik stonden af te wachten, dat de zaken hunner clienten zouden opgeroepen worden, ook inderdaed wel degelyke deftige en ernstige lieden waren? Zie eens hoe zy daer met elkander staen te praten; met hoeveel gemak en met zoo goed afgeteekende gebaerden. Zeker moest hun gesprek wel ernstig zyn, want de eene liet byna den anderen den tyd niet om te antwoorden; ieder hunner vatte het woord en allen praetten te gelyk; ieder vroeg en antwoordde; het was een geharrewar
van stemmen, dat alleen door advokaten, die slechts sedert eenige maenden de banken der hoogeschool verlaten hebben, kan verwekt worden. Wie toch zou er aen getwyfeld hebben, of die ernstige lieden hielden een ernstig gesprek? Hola! een oogenblik geduld! Niet altoos kan de boog gespannen zyn en wanneeer regtsgeleerden jong zyn en zich niet met zaken betrekkelyk hun ambt, moeten bezig houden, ver- | |
| |
schillen zy heel weinig, byna gansch niets van andere jonge menschen. Nu, daerin hebben zy ook juist geen ongelyk, later, vroeg genoeg, zal voor hen de tyd van veinzen komen en dan ook zal er in het openbaer op hun gelaet geene lachende plooi meer mogen verschynen. Thans waren die jonge advokaten nog slechts jonge losbollen, die met elkander praetten en haspelden en harrewarden en twistten, over de politiek van Frankryk en Engeland, over Miranda, de nieuwe danseres van het groot schouwburg, over Betsy en Royal Thistle, twee volbloedige hengsten van echt engelsch ras, die op den laetsten peerdenwedstryd zich onderling den palm der overwinning hadden betwist. Hun gesprek scheen hevig, men nam elkander tot getuigen, men sprak van wedden en de hemel weet van hoeveel andere gelyksoortige aerdige dingen. Dit geharrewar kon nog lang duren. Waer toch zou dit gehaspel eindigen? Daer had voorzeker niemand hunner aen gedacht, zoo niet Adolf Van der Vliet het hoofd had omgewend en in de nabyheid eene jonge vrouw, die met den rug tegen eenen der talryke pylers leunde, ontwaerd had. Voorwaer op haer aengezigt, lag eene zulkdanige pynlyke uitdrukking gespreid, hare gansche houding getuigde van zulk diep folterend lyden, dat de jongen regtsgeleerde zyn hert van deelneming voelde krimpen; dat hy als het ware, het wee dat die vrouw aen de ziel knaegde, in hare oogen las en, op dien stond, zich aen zyne eigene ziel voelde vasthechten. Oogenblikkelyk vergat hy lord Palmerston en
Thiers, Miranda de danseres, Betsy en Royal Thistle, de heerlyke volbloedige hengsten van engelsch ras en hy deed een stap vooruit tot de vrouw; zacht, zeer zacht, vroeg hy:
- Dochter, ge zoekt iemand; mag ik weten wat ge verlangt?.... Ik ben hier bekend, misschien kan ik u helpen?
De maegd, want het was toch nog geene vrouw al was haer gelaet reeds afgeteerd en verouderd, zoohaest zy zich zoo vriendelyk hoorde toespreken, voelde iets, eene dankbare snaer in haer hert trillen en om dit gevoel des te beter lucht te geven, aenzag zy met hare glinsterende blauwe ooogappelen dermate den jongen advokaet dat dezes deelneming als het
| |
| |
ware meer en meer opgewekt werd en, toen hy over elke harer wangen eene stille traen zag rollen, kon hy zich ook niet meer bedwingen haer nogmaels zyne vraeg te herhalen.
- Misschien kan ik u helpen?
- Myn vader - snikte het goede meisje - myn vader, Mynheer, weet gy waer ik hem vinden kan?
- Hoe is uw naem, lieve? - vroeg Adolf Van der Vliet.
- Goele, ik heet Goele, Mynheer - antwoordde het meisje, en afgebroken snikkend, verhaelde zy hem nu hare gansche geschiedenis, zonder hem een woord ervan te verzwygen.
- Zonderling! - deed de jonge regtsgeleerde gansch in gedachten weggezonken - zeer zonderling! maer zeg my hoe is de naem uws vaders?
- Michiel Schevelsteen.
- Michiel Schevelsteen... ik weet niet... Michiel Schevelsteen... die naem... herinner ik my niet...
De maegd staerde bedroefd ten gronde en voelde in hare oogen nieuwe tranen opwellen, toen een der jonge regtsgeleerden vooruittrad en zegde:
- Adolf, herinnert gy u dien landman niet, die, vyf zes dagen geleden, voor landloopery veroordeeld werd?
- Die gryzaerd, die zich niet kon ontschuldigen, omdat hy de tael des voorzitters niet verstond? - vroeg Adolf, zyn voorhoofd in ernstige plooijen samentrekkende.
- Juist zoo.
- Welnu?
- Zoo ik het goed voor heb, dan heet die ongelukkige Michiel Schevelsteen.
- Wat zegt gy! myn vader in de gevangenis? - gilde het meisje.
- Maer, Edward, bedriegt gy u niet? - vroeg Adolf.
- Voorzeker niet - antwoordde Edward - maer er schiet my nu ook nog iets anders te binnen: hoe is de naem van den advokaet, kind, aen wien uw vader zyn proces toevertrouwde? - vroeg hy.
| |
| |
- Mynheer De Munck. - antwoordde Goele.
- Theodoor De Munck, niet waer? zoo is het, ha! ik begin te denken, dat achter dit alles eene helsche berekende misdaed schuilt; wy moeten dit onderzoeken - zegde Edward driftig.
Op dien oogenblik trad een klein man met kael hoofd, rooden neus en langen tot op de hielen afdalenden appelgroenen rok de salle des pas-perdus binnen; zoohaest Goele hem bemerkte wilde zy tot hem toesnellen, maer Adolf vatte haer by den arm en hield haer tegen.
- Kent gy dien man? - vroeg hy.
- Ja, ja, het is hy, die ons kwam verwittigen dat de hoeve zou verkocht werden.
- Matthias Roefs, - schreeuwde Adolf met luider en krachtige stem.
By het hooren roepen zyns naems hield de kaelkop plotseling stil, maer niet zoohaest had hy die beweging gedaen of zeker werd hy gewaer, dat hy zich daer in vergrepen had, want byna oogenblikkelyk maekte hy zich weder gereed om verder te stappen, doch Adolf spaerde hem die moeite en snelde tot hem toe.
- Matthias Roefs! speel de hoorenden doove niet - riep hy - Koom hier en zeg, kent gy die vrouw?
- Ja.... neen.... ik weet niet.... - stotterde de oude klerk en boodschaplooper.
- Matthias Roefs! lieg niet. Kent gy die vrouw? - herhaelde Adolf.
- Ja.... Neen.... Mynheer Van der Vliet... - stotterde de kaelkop.
- Lieg niet Matthias Roefs. Kent gy haer?
- Ja toch.
- Welnu, dezen avond, ten acht uren, komt gy ten mynen huize; ik moet u spreken over zaken van belang.
De klerk en boodschaplooper van Mynheer Theodoor De Munck sprak geen woord, maer staerde met gesloten oogen
| |
| |
naer den grond, krabde zich het achterhoofd en trok met het tipje van zyn neus als iemand die in eenen netelachtigen toestand is en niet good weet, hoe zich daeruit te trekken.
- Hebt gy my verstaen? - vroeg Adolf.
- Ja.... ja - antwoordde de kaelkop.
- En zult gy u ten mynent laten vinden?
- Ja.... ik zal het - antwoordde Matthias Roefs, moeite doende, om die weinige woorden, die hem byna in den gorgel stikten, uit te brengen.
- Welnu, ga thans - zegde de jonge advokaet en vergeet niet dat ik op uwe komste reken. Dan zich tot Goele keerende, sprak hy - En gy, lieve, hael uw vader, zyn gevangenistyd is uit, ook dezen avond verwacht ik u met hem ten mynent - en hy stak haer zyne kaert in de handen.
- Maer, Mynheer, waer kan ik hem vinden.
- In de gevangenis der kleine Karmelieten.
- Dank, Mynheer! heb dank! - snikte de maegd, Adolfs handen zoenende - eeuwig zal ik u gedenken - En spoedig snelde zy heen.
- Tot dezen avond, vergeet het niet - riep Adolf Van der Vliet haer achterna.
De jonge regtsgeleerden begonnen op nieuw met elkander te praten, doch thans hielden zy zich niet bezig met lord Palmerston of Thiers, niet met Miranda de danseres, niet met Betsy of Royal Thistle de volbloedige hengsten, dit zonderlinge voorval gaf hun voorwaer ruime stof tot een vry ernstiger gesprek.
- Eene berekende misdaed - zegde Edward.
- Eene helsche aftruggelary - deed Adolf.
- Misbruik van vertrouwen - riep Eugeen.
Doch nog was er geene halve ure voorloopen, of daer vertoonde zich Goele weêr op nieuw en deze mael zag er de maegd als het ware, nog veel droefgeestiger uit, dan daer straks.
- En uw vader? - vroeg Adolf, zoohaest hy haer bemerkte.
| |
| |
- Ach! Mynheer, men wil hem my niet teruggeven, hy mag my niet volgen.
- En waerom niet?
- De onkosten van het proces beloopen dertig frank en ik heb geen geld.
- Ha! gy hebt gelyk - morde Adolf - terwyl er eene bittere plooi rond zynen mond speelde - dat heet men wet en regt! spotterny! Alsof er voor de armen die geen geld bezitten, wet of regt bestond! - En de zwarte muts van het hoofd vattende haelde hy een vyffrankstuk uit den zak en wierp dit in het hoofddeksel en, dan zich tot zyne makkers wendende, sprak hy: - Mynheeren wy zyn met ons zessen, zoo elk van u doet, even als ik heb gedaen, dan zyn die ongelukkigen gered?
De jonge regtsgeleerden aerselden geen oogenblik, hun makker in zyne edelmoedige daed na te volgen; elk hunner brocht den penning by, om den armen gevangenen vry te koopen
- Hier hebt gy thans de gevraegde som, ga, en omhels ook thans uw vader - zegde Adolf met trillende stem.
Goele aenveerde het haer aengeboden geld als een schat en luid snikkende, verliet zy op nieuw de salle des pas-perdus. De jonge regtsgeleerden begaven zich naer de audientie-zael, om de zaken hunner clienten te gaen bepleiten.
| |
Onderzoek en ontdekking.
Het was avond. In eene kamer die het aenzien had van een studeervertrek, op het eerste verdiep van het huis No 16 der Putterystraet, zaten zes jonge lieden, rond eene tafel, waerop eene carcel-lamp brandde, die met haren helderen glans het gansch vertrek verlichtte. Eenige vellen papier, een inktstand en het overige noodige schryfgerief bevond zich op de tafel. De jonge lieden waren niemand anders dan Adolf Van der Vliet en zyne makkers; ook was het huis No 16 de wooning van den eersten.
| |
| |
Reeds eenigen tyd waren zy daer vergaderd en van den beginne afaen hadden zy met elkander een gesprek aengeknoopt, dat op het uiterlyk te oordeelen, niet alleen vry ernstig scheen, maer ook een mengsel van verwondering en nieuwsgierigheid, by het meeste der jonge advokaten verried, want twee of dry hunner hadden reeds herhaelde malen de uerwerken uit den zak getogen, dezelve bekeken, om die dan toch ook weêr terug te verbergen; waerna zy telkens elkander met groote oogen bezagen.
- Reeds het kwaert over achten en nog niemand hier - sprak Edward Van den Acker, eenigszins verwonderd, terwyl hy de gouden ketting waermede zyn uerwerk vastgemaekt was, ongeduldig tusschen duim en wysvinger vreef - Ik geloof dat wy voor onze moeite hier alleen zullen blyven zitten.
- Ik ook begin daer voor te vreezen - zegde Victor Van Loock.
- Geduld, Mynheeren, slechts een weinigje geduld - antwoordde Adolf Van der Vliet - Haestige spoed is zelden goed.
- Ja, maer!.. - begon Edward.
- Gy zult het zien - viel Adolf hem in de rede - wy zyn op het spoor van eene groote misdaed, ons voorgevoelen zegt het ons; zoo het waerheid is zullen wy den pleger ervan weten te ontdekken.
- Welnu, weet gy, wat ik begin te denken, - vroeg een der jonge lieden.
- Neen, Frans, neen - antwoordde Adolf - zeker weet ik dit niet, want om u de waerheid te zeggen, raden wat andere lieden denken, dat heb ik toch tot nu toe niet kunnen leeren.
- Gy herinnert u wel, dat wy dezen morgen dit meisken elk een vyffrankstuk gaven.
- Om haren vader uit het gevang te trekken.
- Voorzeker; maer zy kan die misschien toch ook wel tot iets anders gebruiken.
- En haren vader in de kleine Karmelieten laten zitten?
| |
| |
Voorwaer, ik dacht dat gy een beter oordeel hadt, over de menschen in het algemeen, dan de kinderliefde aldus in twyfel te trekken.
- Hola! een oogenblik - deed Frans - ik twyfel niet aen kinderliefde, maer ik dacht dat advokaten meesttyds voor heele slimme gasten doorgaen en dat het toch nog al een slimme trek zou zyn, zoo een eenvoudig meisken in staet ware geweest, zes zulke slimme gasten te bedriegen.
- Dus denkt ge...
- Ho! niets. Ik wil u slechts vragen wat gy zeggen zoudt, zoo die gansche geschiedenis eens een verdichtsel was, dat zy ons op eene behendige wyze voor dertig frank heeft weten te verkoopen.
- En de inlichtingen die wy heden omtrent die zaek genomen hebben?... Nu, nu, Frans, zoo uwe woorden zich moesten bewaerheden, ik verzeker het u, dan zou ik vast aen het bestaen der deugd beginnen te twyfelen.
- Kom, kom - lachte Edward - gy zyt voorwaer een aerdig koppel, Adolf gelooft altoos aen deugd en Frans denkt steeds dat achter elke daed die iemand verrigt, kwaed schuilt: gy beiden hebt u voorwaer een heel goed bedryf gekozen, alleen moet ik u zeggen dat Adolf steeds moet advokaet blyven terwyl Frans trachten moet ergens eene plaets van prokureur des konings op te zoeken; op zulke wyze zult gy beiden spoedig uwen weg maken.
Op dien stond werd er aen de straetdeur gebeld, in het studeervertrek hielden alle de aenwezigen plotseling stil en eenige oogenblikken later hoorde men op de trappen een gerucht als dit door de stappen eens opklimmenden persoons verwekt, weêrgalmen.
- Wat heb ik u gezegd? - deed Adolf eenigszins te vreden lachende.
- Mynheeren - zegde Edward - de oogenblik om achter de waerheid te geraken is daer, maer ik vrees zoo wy allen te gelyk spreken, dat wy dan nog lang zullen wachten om het
| |
| |
doel te bereiken dat wy ons voorstellen, wy moeten een voorzitter benoemen, die alleen met de ondervraging zal gelast zyn.
- Welnu, Adolf zal een goede voorzitter wezen - deed Victor.
- Goed zoo - antwoordde Edward toestemroend - Adolf voorzitter en Frans greffier, dan hebben zy den tyd niet meer om elkander te onderbreken.
- Aengenomen! aengenomen! - klonk het nu van alle kanten.
Nu opende zich de deur der kamer en Matthias Roefs, de oude kaelkop met zyn langen appelgroenen rok om het lyf, en zynen dikken rooden neus in het aengezigt vertoonde zich met ontdekte hoofde op den drempel.
Zigtbaer was het, dat zy iemand anders verwacht hadden, want gy moest gezien hebben, met welke groote oogen, waerin tevens verwondering en teleurstelling te lezen was, zy elkander bezagen. Frans alleen scheen te glimlachen.
- Welnu, wat zegt gy? Vindt gy myn gedacht nog altoos even onwaerschynlyk? - vroeg hy.
- Matthias Roefs, treed nader - gebood Adolf.
De oude klerk en boodschaplooper van mynheer De Munck gehoorzaemde eenigszins schoorvoetend, als het ware, met tegenzin; het scheen byna twyfelbaer of hy niet liever zou gehoord hebben dat men hem hadde toegeroepen:
- Matthias Roefs, pak u weg! -
- Maer, ja, wel! heen gaen! dit was het juist niet waerom men hem had ontboden en ofschoon hy het niet dorst wagen, om zich heen te kyken, ofschoon hy daer nu als een schuchtere zestienjarige knaep, met het hoofd op de borst geheld, de vette voedering zyns hoeds begluerde, toch was hy genoodzaekt moed te vatten, want Adolf Van der Vliet schoof hem zonder verwylen een stoel voor en gebood hem, zonder aerzelen neder te zitten. Zoohaest hy plaets had gevat, zegde de jonge regtsgeleerde:
- Matthias Roefs, luister naer hetgeen ik u zeggen ga: gy staet hier voor den regter van onderzoek, gy zyt geroepen om getuigenis te geven in eene zaek van aenbelang; gy kunt een
| |
| |
yselyk schelmstuk helpen aen den dag brengen.
De oude klerk en boodschaplooper antwoordde niet, maer bleef even geheimzinnig in de holte zyns hoofddeksels kyken.
- Matthias Roefs, hebt gy gehoord? - vroeg Adolf.
De kaelkop bragt langzaem de opene hand aen het oor.
- Wat belieft u, Mynheer Van der Vliet? - vroeg hy.
- Nu, nu, speel den doove niet - sprak de jonge advokaet - gy kunt ons in eene goede daed helpen, gy zult en moet het, gy zyt een eerlyk man.
- Een eerlyk man... Mynheer Van der Vliet... maer ik weet niet waer gy van spreken wilt...
- Is mynheer Theodoor De Munck een schelm? - vroeg Adolf.
- Wat... wat zegt ge? - deed de kaelkop verwonderd opkykende terwyl hy eenigszins verschrikt zynen hoed uit de handen op den grond liet vallen.
- Matthias Roefs, gy moet ons bevestigen, dat uw meester een schelm en een dief is.
- Een schelm en een dief! - herhaehlde de kaelkop.
- Niet waer, gy bevestigt het?
- Ik weet niets.
- Welnu, waerom aerzelt gy? - vroeg Adolf.
- En zoo myn meester wist dat ik zulks van hem heb gezegd.
- Matthias Roefs, zyt gy een eerlyk man?
- Ja... ja... ik weet het niet... Mynheer de Munck... de meester zou my weg jagen...
- Dan zullen wy voor u zorgen.
- Maer wie heeft u gezegd dat de meester een kwaed mensch is?
- Zyne daden - antwoordde Adolf.
De jonge regtsgeleerde dacht zyne ondervragingen voort te zetten, maer onverwacht werd hy hier in verhinderd. De deur der kamer waerin zy zich bevonden, werd eensklaps geopend en daer vertoonde zich thans de arme Goele met tranen in de oogen en een gelaet waer droefheid en lyden zyn akelig zegel schenen opgeprent te hebben. Adolf toonde haer een ledigen
| |
| |
stoel die nevens hem stond en gebood haer neder te zitten. Zoohaest zy aen dit verzoek voldaen had, vroeg hy:
- Goele, myn kind, waerom komt gy alleen? Waer is uw vader.
- Nog mag hy my niet volgen - snikte de maegd.
- En waerom niet? - vroeg Edward.
- Ik had slechts dertig frank en de onkosten der regtsplegingen beloopen dertig frank en vyf en veertig centimen.
- Hoe! - riep Frans nydig en verbaesd - omdat gy die vyf en veertig centimen niet hadt...
- Een oogenblik, myn beste - viel Adolf zyn makker in de rede - de wet is voor allen gelyk - en zich tot Goele keerende, voegde hy er by - ween niet, goed kind, morgen zult gy toch uwen vader omhelzen.
De brave Goele vond geene woorden om de gevoelens die haer dankbaer hert overstelpten, uit te storten; driftig vatte zy de hand van Adolf in de hare en kuste die herhaelde malen met blyde opgetogenheid, terwyl zy die met overvloedige tranen bevochtigde.
De jonge regtsgeleerde onttrok zich echter spoedig aen de dankbare uitstortingen.
- Matthias Roefs, gy kent dit meisje? - sprak hy.
De kaelkop knikte toestemmend.
- Goele, hoe lang is het reeds geleden, dat uw vader de hoeve verliet? - vroeg Adolf.
- Omtrent twee maenden - antwoordde het meisje.
- Matthias Roefs, heeft zich die man, omtrent dien tyd op het kantoor uws meesters aengeboden? - vroeg Adolf wederom.
- Ik weet het niet - antwoordde de kaelkop.
- Hoe! gy weet niet of de vader van dit meisje...
- Ik ken dit meisje wel, maer haren vader heb ik by myne wete, nooit gezien.
- Waerom hebt gy u dan naer Hoylaert begeven?
- Om de hoeve te bezigtigen.
| |
| |
- Maer heeft zich, nu omtrent twee maenden geleden, geen pachter by mynheer de Munck aengeboden.
- Ik weet het niet.
- Matthias Roefs, gy liegt.
- Neen... ja toch... er heeft zich een pachter by den meester aengeboden.
- Waerom? wat heeft hy hem verteld?
- Ik weet het niet.
- Matthias Roefs, gy liegt.
- Neen... neen... De meester heeft my uitgezonden... ik lieg niet...
- Hoe kwam de pachter op het kantoor? Met wien?
- Met Lodewyk Borgions... den toegeknoopten rok...
- Is hy er meer dan eens geweest?
- Hy kwam er dagelyks.
- En nooit hebt gy iets van hun gesprek gehoord?
- De meester zond my altoos uit.
De jonge regtsgeleerden bezagen elkander alsof zy wilden zeggen, dat alle moeite die zy inspanden, vergeefsch zou geweest zyn. Eenige stonden bleven zy sprakeloos zitten denken; dan Adolf, alsof hy eensklaps het middel gevonden had om tot de waerheid te geraken, verhief het hoofd en vroeg:
- Hebt gy Mynheer De Munck en Lodewyk Borgions nooit met elkander over Michiel Schevelsteen hooren spreken?
- Nooit.
- Nooit? - herhaelde Adolf, den ouden klerk scherp in de oogen kykende.
- Wacht eens, heet die man Michiel Schevelsteen?
- Wat kwam de toegeknoopte rok op het kantoor verrigten?
- Hy kwam om geld.
- En wat antwoordde Mynheer De Munck?
- Hy weigerde.
- Waerom?
- Omdat de zaek niet afgeloopen was.
- Welke zaek?
| |
| |
- De zaek des pachters.
- Maer zy hadden dan over den pachter gesproken?
- Zoo de meester het weet, dan heb ik niet meer te werken.
- Matthias Roefs, ik heb een klerk noodig; vertel ons wat gy weet van die zaek.
- Niets... niets.
- Matthias Roefs, gy liegt.
- Neen... ja toch...
- Welnu, spreek op.
- De toegeknoopte rok vroeg aen den meester: hoe hebt gy hem gevonden? - stotterde de kaelkop.
- Wien? - vroeg Adolf.
- Dit vroeg de meester ook.
- En wat antwoordde de toegeknoopte rok?
- Wien anders dan dien lompen boer van daer straks.
- En de meester?
- Ik weet het niet.
- Hoe, gy herinnert u niets verder?
- Niets... ja toch... nog iets...
- Welnu.
- De toegeknoopte rok zegde tot den meester: - Ge moet den schynheilige of den onwetende niet spelen, ik heb u immners dien man gebragt en het is de eerste zaek toch niet die wy met elkander verrigten.
- En wat was het antwoord uws meesters?
- De boer heeft gebeten, hy hangt reeds aen den hangel; alles zal zich denkelyk goed schikken.
- De boer heeft gebeten, hy hangt reeds aen den hangel - herhaelde Adolf werktuigelyk.
De jonge regtsgeleerde bedacht zich een oogenblik waerna hy weder vroeg:
- Matthias Roefs, heeft Mynheer Frederik Straetman, zich ook niet op het kantoor uws meesters aengeboden?
De kaelkop antwoordde niet, maer knikte toestemmend met het hoofd.
| |
| |
- Waerom? - vroeg Adolf.
- Voor de zaek der hoeve.
- En de meester heeft de zaek vervolgd?
De oude klerk en boodschaplooper bleef sprakeloos den grond bekyken, terwyl hy zich verlegen aen het achterhoofd krabde.
- Niet waer? - hernam Adolf.
De kaelkop knikte even toestemmend met het hoofd als vroeger. Nu wendde zich Adolf tot de maegd en vroeg haer:
- Goele, wie heeft de hoeve gekocht?
- Ik weet het niet - antwoordde het meisje - voor een spotprys werd zy toegewezen... aen Lodewyk Borgions, geloof ik.
- Neen... neen... niet aen den toegeknoopten rok - viel haer de kaelkop in de rede.
Goele bekeek den ouden klerk met groote oogen, niet wetende wat hy zeggen wilde; zeker ging zy vragen, wat hy er af wist, maer Adolf liet haer daer toe den tyd niet, want byna oogenblikkelyk vroeg hy:
- Wie! Matthias Roefs, wie heeft de hoeve gekocht?
- De toegeknoopte rok voor den meester - antwoordde de klerk en boodschaplooper van mynheer De Munck.
- Ha! ha! genoeg, ik weet genoeg - deed Adolf, de handen zenuwachtig te samen knypend.
- De meester zal my wegjagen - stotterde de oude kaelkop.
- Dan koomt gy slechts by my op het kantoor werken - antwoordde Adolf - ik heb een klerk noodig.
De kaelkop zweeg en terwyl de jonge regtsgeleerden in stilte met elkander begonnen te spreken, bukte hy zich en maekte zich dien tyd ten nutte om zynen hoed die onder de tafel was blyven liggen, op te rapen. Nadat Adolf eenige woorden met zyne vrienden gewisseld had, stond hy eensklaps regt en stapte tot by eenen lessenaer waeruit hy eenig geld haelde dat hy aen Goele ter hand stelde; dan sprak hy:
- Matthias Roefs, breng dit meisje naer eene goede herberg waer zy kan vernachten - en zich vervolgens tot de maegd wendende, voegde hy er by - Goele, morgen ochtend, ver- | |
| |
wacht ik u hier met uwen vader.
De oude kaelkop en Goele verlieten eenige stonden later de wooning van Adolf Van der Vliet; niet zoohaest waren zy buiten of de jonge regtsgeleerde keerde zich tot zyne vrienden en vroeg:
- Welnu, makkers, wat zegt gy van deze ontdekking?
- Theodoor De Munck is een eerlooze schelm! - schreeuwde Victor verwoed.
- Een schandelyke dief, die een onnoozelen sukkelaer heeft weten om den tuin te leiden, om zich van zynen eigendom meester te maken - zegde Edward.
- Welnu, dit is ook myn gedacht - deed Adolf - doch thans is de vraeg: hoe zullen wy in deze gelegenheid handelen?
- Hem by den tuchtraed aenklagen en hem van den lyst der avokaten doen vagen - schreeuwde Victor.
- De zaek voor het geregtshof brengen, hem vervolgen en aldus die ongelukkige slagtoffers zyner schandelyke aftroggelary in het bezit huns eigendoms herstellen - voegde Edward erby.
- Goed zoo, ik ben tevreden - antwoordde Adolf toestemmend knikkende - maer wanneer zullen wy dit doen?
- Nog heden - schreeuwde Victor verwoed, terwyl hy met de gesloten vuist op de tafel sloeg.
- Heden is het te laet - viel Edward hem in de rede.
- Mynheeren, gy hebt my allen verstaen - antwoordde Adolf - heden is het te laet, doch morgen zal het nog tyd zyn.
| |
De kleine karmelieten.
Des anderendaegs 's morgens omtrent 8 uren, stond Goele voor het gevangenhuis, de Kleine Karmelieten. Spoedig werd op haer aenbellen de deur geopend en een man, op zyn uiterlyk te oordeelen een gevangenbewaerder, vertoonde zich op den drempel van het gesticht.
- Vriend, is het my thans geoorloofd, mynen vader te zien? - vroeg het meisje eenigszins angstig.
| |
| |
- Ik weet niet, ik geloof het niet... op het kantoor.... Mynheer de Bestierder is op het kantoor - antwoordde de gevangenbewaerder stotterend, terwyl hy de kruk eener zydeur haestig vastgreep en zich spoedde het vertrek te openen.
Goele trad binnen. Een man van omstreeks de veertig jaren in eenen groenen damasten kamerrok gewikkeld en met eene fluweelen muts op het hoofd, zat voor eenen hoogen lessenaer; een groot schryfboek lag voor hem open; het scheen dat hy zich bezig hield met op deszelfs bladen iets aen te teekenen: althans hy was zoodanig afgetrokken van al hetgene wat rond hem gebeurde, dat hy niet eens de aenwezigheid des meisjes gewaer werd. Deze dit bemerkende, waegde het dan ook eens nauw hoorbaer te kuchen, doch de heer met den groenen damasten kamerrok bleef zonder opzien voortschryven. Goele ziende dat hare waerschuwing zonder uitwerksel bleef, keerde nu het hoofd tot den sleuteldrager en bezag hem met een veelbeteekenenden ondervragenden blik, dien hy slechts met een sprakeloos schouderophalen beantwoordde. Zoo verliepen eenige stonden van pynlyk wachten voor Goele; zeker moest de sleuteldrager dit folterend vertoeven op het gezicht der maegd kunnen lezen, want eensklaps waegde hy het een einde te stellen aen dit reeds te lange aerselen.
- Mynheer de directeur, de dochter van No 346 - waerschuwde hy met luider stem, waerna hy oogenblikkelyk verdween.
By het hooren dier woorden, liet de bestierder van het gevangenhuis de Kleine Karmelieten - want de schryvende heer was inderdaed toch niemand anders - de pen uit de hand glippen en eenigszins verwonderd, sprong hy eensklaps regt. Met strakken blik bezag hy eene korte poos het arm kind, dat voor hem als een riet te beven stond, waerna hy half ruw, maer toch eenigszins stotterend haer toeduwde:
- Gy kunt uw vader niet zien, meisje.
- Ik heb geld, mynheer, ik breng u de dertig frank en vyf en veertig centimen - antwoordde Goele bevend.
- Onmogelyk.... dat geeft er niet aen - vervolgde de
| |
| |
bestierder des gevangenhuizes - het is toch onmogelyk....
- Maer, mynheer, myn vader is onpligtig.
- Onpligtig of niet.... het is te laet.... het kan niet....
- Maer gy hebt my gezegd....
- Zwyg... het is onmogelyk, zeg ik u... gy weet niet.... ik was juist bezig met den naem uws vaders op dit boek te schryven...
- Hoe.... wat wilt ge zeggen?... Ik begryp u niet, mynheer - stamelde Goele verwonderd, den gevangenbestierder met scherpen blik beziende.
Het scheen dat die blik den gevangenbestierder eensklaps vermurwde, want zonder langer vertoeven, stapte hy tot de bedwelmde maegd, en, deelnemend, vatte hy hare regter hand in de zyne.
- Meisje, ga heen - mordde hy binnen 's monds - ik bid u, ga heen.... gy weet niet wat hier van nacht gebeurd is.
- Wat hier van nacht gebeurd is? - herhaelde Goele, werktuigelyk - hemel! wat wilt gy zeggen? spreek op, mynheer! ik bid u! gy ontstelt my.
- Ga heen!... ga heen!... de lucht die gy hier ademt is doodend.... Er heerscht eene verpestende ziekte in het gevangenhuis....
- God! wat zegt gy!
- Ga heen!... ga spoedig heen!... de typhus heerscht in het gevang.
- God! God! myn vader is ziek!
De gevangenbestierder greep nu ook hare linker hand vast, en na een oogenblik wachtens zegde hy:
- Welnu.... ja.... uw vader is ziek.... verlaet dit huis, goed kind.... gy kunt of moogt hem niet zien.
- Maer, ik heb het geld, ik wil hem omhelzen - antwoordde het meisje pynlyk trillende.
- Onmogelyk! - deed de gevangenbewaerder. - Ik zeg u dat het onmogelyk is.
- Hoe! onmogelyk! gy zegt my dat het onmogelyk is; ik wil hem zien, hem omhelzen, hem troosten, hem oppassen. Wie anders toch zou hem beter bystaen dan ik?
| |
| |
- Ga heen!... ga heen!... gy weet niet...
Ho! Mynheer, gy ook hebt een vader of eene moeder... Weet gy dan niet, dat een kind alleen in staet is om het lydend hert eens vaders te lenigen? Ho! gy begrypt my, gy ook hebt kinderen, gy zult my niet wegzenden? Men mogt, indien gy ziek werdt, uwe kinderen misschien ook den zoeten troost ontzeggen u te omhelzen, gy zult my by hem laten, niet waer?
- Kind... kind... verwyder u van dit huis... ik mag... ik kan niet...
- Ik wil het.
- Onmogelyk, herhael ik u... begrypt gy dan niet?... Uw vader is niet ziek... maer toch... Gy kunt hem niet zien...
- Ik zeg dat ik het wil.
- Gy dwingt my...
- Ik wil het.
- Welnu... gy wilt... en zoo gy nogtans wist...
- Myn vader... breng my by hem.
- De typhus... van nacht...
Het meisje trok hare handen eensklaps uit die des gevangenbestierders terug, doch byna oogenblikkelyk was zy genoodzaekt hem by den arm te vatten, wilde zy niet ten gronde storten, want hare beenen waggelden onder haer lichaem.
- Ga heen!... ga heen! - stotterde de directeur der Kleine Karmelieten.
- Spreek op! - ruischte het zacht maer toch eenigszins gebiedend van des meisjes lippen - spreek op! van nacht...
- Van nacht.... is uw vader.... gestorven!
- Dood! - gilde de diepgefolterde Goele - dood!... myn vader dood! - En ontzenuwd stortte zy in de armen des gevangenbestierders, die nu met tranen van deelnemend lyden in het oog het arm bedwelmd kind stond aen te staren.
| |
Slot.
Reeds een geruime tyd was er verloopen, sedert ik het bovenstaende verhael had te boek gesteld en zeker zouden de inschryvers
| |
| |
van het Taelverbond het dan ook in dien staet en om zoo te spreken zonder natuerlyk einde, hebben te lezen gekregen, zoo niet een onverwacht voorval, my op het spoor van eenige nadere inlichtingen had gebragt.
Nu omtrent eene maend geleden gaf de maetschappy Voor Tael en Kunst, eene buitengewoone letter- en toonkundige zitting, die even als altoos een groot getal kunstvrienden en nog een veel grooter getal juffers, zoo wel bevallige brunnetten als liefderyke blondinnen had uitgelokt. Toen het feestprogramma ten einde was geloopen, wandelde ik zoo statig mogelyk de zael rond, die voorwaer een rykgeurenden bloemenhof geleek, met het inzicht van links en regts een vriendelyken hoofdknik op te vangen, dien ik dan toch eenige stappen verder, aen eene andere bevallige jonge juffer even vriendschappelyk zou hebben moeten weg schenken. - Zoo zyn de menschen - dacht ik, en zeker zou ik terstond over die aerdigheid aen het philosopheren gevallen zyn, hadde ik niet eensklaps, in de verte, achter eene tafel, eene oude kennis ontwaerd. Zonder tydverlies stapte ik er heen en byna even spoedig, riep ik:
- Zie, Adolf! jongen, wat vermaek van u hier te zien; het is voorwaer byna eene eeuw geleden dat wy dit genoegen gehad hebben; ge zoudt de Antwerpsche vrienden byna teenemael vergeten.
Zeker ware ik met myne luidruchtige uitroepingen voortgegaen zoo myn vriend my niet eensklaps in myne alleenspraek onderbroken had.
- Ha! Jan, zyt gy het? sprak hy, my vriendelyk de hand drukkende - zet u neder, jongen, we zullen van avond eens duchtig praten.
Spoedig beantwoordde ik zyne gulle uitnoodiging en nog was ik niet gezeten, of reeds vroeg hy my:
- Welnu, beste vriend, wat nieuws, vertel my spoedig wat nieuws.
- Adolf, jongen - antwoordde ik - ge begint er voorwaer verschrikkelyk advokaetachtig uit te zien.
| |
| |
- Ja, ja, dat weet ik - deed Adolf lachend - maer het is toch dit niet, dat zeggen my te Brussel ook alle myne kennissen en als ik naer Antwerpen koom, wil ik andere dingen weten als degene die men my dagelyks in het oor blaest.
Zoo als ieder gemakkelyk zal kunnen beseffen, had ik spoedig met Adolf Van der Vliet, want myn vriend was toch niemand anders - een gesprek aeneengeknoopt. Een advokaet en een letterkundige vinden altoos ruime stof tot praten, zelfs over dingen, waeraen zy geen woord verstaen. Doch wat geeft dit? Nu, wy praetten dan ook over alles, over muziek, over schilder-, beeldhouw-en letterkunde, over alles, maer byzonder geweldig veel over politiek. Wy haspelden over vryhandel en beschermregt; Louis Napoleon en de fransche republiek werden niet vergeten en daer wy ofschoon, goede vrienden in politieke denkwyze zoo nog al een duim breed verschilden, klonken de magtspreuken vryheid en volksregt, zoo luid, dat wy met ons geharrewar, de aendacht van velen der aenwezigen op ons trokken.
- We zullen moeten zwygen, Adolf - zegde ik zoodra ik zulks bemerkte - of anders gaet men nog een onzer voor een Proud'honnist verslyten.
- Welnu, wat maekt dat? - antwoordde myn vriend - laet de menschen maer denken; denken staet toch immers aen ieder vry?
- Nu, nu, van wat anders; vertel my iets van de hoeve van Hoylaert?
- Zie, Jan, die staet nog altoos op dezelfde plaets.
- Ja, maer, hoe maekt het tegenwoordig mynheer Theodoor de Munck?
- Hoe! gy hebt dan myne pleitrede niet in het Handelsblad of in de Broedermin gelezen? - vroeg Adolf eenigszins verwonderd.
- Neen, om den drommel niet - antwoordde ik hem, even verwonderd - ik wist voorwaer niet, dat die zaek reeds zoo verre gevorderd was.
- Ik dacht dat gy meer belang in uwe vrienden steldet?
- Welnu, hoe maekt het mynheer De Munck! - vroeg ik.
| |
| |
- Die woont tegenwoordig te Gent, waer hy op 's lands kosten gehuisvest en gevoed wordt.
- Zoo, zoo, advokaet, dan zyt ge er in gelukt zyne misdaed te bewyzen.
- Ho! dit was niet moeilyk - deed Adolf- wy hadden al lang een oog in 't zeil, want het was toch ook zyn eerste schelmstuk niet dat hy bedreef en gy weet wat het spreekwoord zegt: de kruik gaet zoo lang te water totdat zy eindelyk breekt, en de kruik van Mynheer Theodoor De Munck was vol, boordvol; daerom ook is zy gebroken. Aftroggelary en misbruik van vertrouwen hebben hem zoo verre gebragt, dat hy thans voor twintig jaren dwangarbeid veroordeeld is.
- Advokaet - zegde ik, toen Adolf ophield met spreken - vindt ge dit geene les voor vele lieden, van zich niet al te spoedig by een regtsgeleerde aen te bieden, zoo zy niet willen geplukt worden; mynheer De Munck is hun een sprekend bewys....
- Dat er onder het koorn somtyds kaf loopt - viel Adolf my in de rede
- Of liever - antwoordde ik - advokaet Van der Vliet is een sprekend bewys, dat er tusschen het kaf somtyds ook een verloren graen loopt; maer zwygen wy hier over en zeg my eens, Adolf, hoe is het ook met Lodewyk Borgions vergaen, ge weet wel, den toegeknoopten rok?
- Ha! ha! met den toekomenden volksvertegenwoordiger, wilt ge zeggen, niet waer? Die woont met zynen weerden vriend onder het zelfde dak; zy kunnen daer thans op hun gemak nieuwe plannen beramen om de eenvoudige menschen aen den hangel te krygen en te plukken, zoo als zy dit noemden.
- En hebt gy nog iets van Barbara en Goele vernomen, Adolf? - vroeg ik.
- Hoe! my dunkt dat gy niets weet? - antwoordde myn vriend, meer en meer verwonderd - Barbara is met Lambrecht getrouwd.
- En waer woonen zy thans?
| |
| |
- Welnu, aerdige vraeg! waer zouden zy woonen? te Hoylaert op de hoeve.
- Zoo, en van wien huren zy die thans? - vroeg ik eenigszins nieuwsgierig, zonder my te bedenken.
- Van wien zy die huren? - deed Adolf, my roet verwonderde blikken beschouwende - Wilt gy spotten? was de hoeve hun wettig eigendom niet?
- Ja, maer, De Munck....
- Gy denkt toch zeker wel, dat hy hun alles ruimschoots heeft moeten vergoeden. Lambrecht heeft het onkruid en het scheutig gras dat op den akker wies, uitgeroeid en thans vertoont er zich weêr een lachend, een gouden veld van weelderige koornhalmen; de stalling is ook niet meer ledig, thans hennikken daer weêr struische werkpeerden en loeijen daer weêr vette melkkoeijen en schoone runderen.
- En Hans, de kleine verkenshoeder, slaept thans zeker ook in eene splinter nieuwe hardhouten kist?
- Integendeel, Hans zal en wil bisschop worden en studeert daerom ook wel degelyk, op kosten van Lambrecht, in het klein Seminarie te Mechelen.
- Zoo, zoo; maer ik moet alles weten, wat is er van Matthias Roefs geworden?
- Ho! die is slechts van kantoor veranderd en is thans de klerk van uwen ootmoedigen dienaer.
- Maer Adolf, gy zegt my niets van Goeie?
- Goele woont by Lambrecht en Barbara.
- En zy is nog niet getrouwd?
- Daer wil zy niet af hooren.
- Eventwel kan ik iets raden.
- En dit is?
- Dat zy u om den hals heeft gevlogen, wanneer gy haer den uitslag van het regtsgeding tegen mynheer De Munck kwaemt mededeelen.
- Misgeraden, vriend Jan - zegde Adolf op langzamen toon.
- Hoe! dan zyt gy de eenige...
| |
| |
- Goele heeft dit kussen afgeleerd.
- Sedert wanneer, als ik dit weten mag?
- Sedert de dood haers vaders.
Sedert de dood haers vaders! Ik had byna vergeten dat de gryze milddadige pachter niet meer leefde; thans schoot my die dood en hare schuld weêr klaer, al te klaer voor den geest. Het verheugde my te hooren dat Barbara, Goele en Lambrecht welvarende waren, maer dit woord dood! kwam toch weêr op eens myne vreugde vergallen. Ik dacht erop na, wat kwade gevolgen soms eene misdaed achter zich kan sleepen en toen schoot my ook eene bedenking te binnen; bedenking die my byna vervloeken deed de zoon van eender grootste heldenstammen des aerdbodems geboren te zyn. Zeker weêrkaetste op dien stond myn gezicht, het wee dat myn hert folterde, want meêwarig zegde Adolf:
- Jammer, niet waer, dat Michiel Schevelsteen den goeden kinderen ontrukt is geworden?
- Jammer - antwoordde ik bitter - ja, maer ook jammer dat men niet weet, aen wien die dood toe te schryven.
- Aen den typhus en aen God! - deed Adolf.
- Aen Theodoor De Munck of aen het staetsbestuer! - verbeterde ik, meer en meer verbitterd.
- Gy zult toch niet beweeren dat het staetsbestuer...
- Door den mond van het geregt, dat den onschuldigen Michiel Schevelsteen veroordeeld heeft, om dat hy geen fransch kon. Had men hem in zyne moedertael aengesproken, dan had men hem welligt niet als een vagebond, in zyn eigen land, veroordeeld en de typhus zou hem niet in het gevang uit het leven hebben gerukt.
- Gy hebt gelyk, maer dit misbruik zal eenmael verdwynen.
- Ja maer, wanneer?
- Onze landgenooten beginnen allengs de oogen te openen, vriend, en om u daer af een staeltje te geven: gy herinnert u nog wel dien smid, dien metser en dien beenhouwer, die zoo druk in gesprek waren toen de oude Michiel als landlooper veroordeeld werd.
- Ja, welnu?
| |
| |
- Alle dry maken thans deel van eenen vlaemschen burgercerkel.
- En wat zegt dit nu? wat doen ze daer?
- Niets dan luisteren naer hetgeen er verhandeld wordt en, wanneer de sprekers allen zwygen, dan eerst neemt de metser het woord en zegt: - en dit noemt men gelykheid voor allen, zoo als het in de grondwet geschreven staet - en de beenhouwer terwyl hy zonder opzien zyne vleeschpriemen voortsnydt, antwoordt steeds: - De kruik gaet zoo lang te water totdat ze eindelyk breekt.
- En de smid? - vroeg ik.
- De smid? - antwoordde Adolf - de smid spreekt geen woord, maer balt dan telkens zyne groote zwarte handen tot vuisten.
By het hooren dier woorden deed ik even als de smid, ik zweeg en ofschoon ik myne tengere handen tot geene vuisten balde, toch dacht ik: - Wanneer zal die dag komen, dat myn vaderland zal vry zyn en dat wy, Vlamingen, in ons eigen land, in het vryste land des aerdbodems, niet meer als slaven zullen behandeld worden?
Voorzeker zou ik hier myn gesprek met Adolf niet gestaekt hebben, zeker zou ik hem nog verdere inlichtingen hebben gevraegd, over persoonen die eene rol in deze geschiedenis vervuld hebben, zoo als Jan Buts den briefdrager, Tiste Raeymakers, Hendrik Baetens en anderen, maer ik zag my in dit voornemen verhinderd, want eenige onzer vrienden hadden zich middelerwyl aen onze tafel nedergezet en mengden zich nu ook in ons gesprek, dat weldra op nieuw over letterkunde, politiek en schoone kunsten begon te rollen. De goede lezer, zal my dus ook vergeven, zoo ik hem niet over alles naer wensch inlichten kan, hy zal my mynen arbeid ten goede rekenen, want toch alleen voor hem is het, dat ik heb gewerkt.
|
|
Auteursrechtvrij