|
| |
| |
| |
Bedelvertelling voor dienstmeiden en ryke menschen; door Eduard Michels.
Zy vlugtten - vlugtten langzaem heen
En vielen, stierven, een voor een.
Willem Rogghé.
't Was helder zonneschyn overal, maer de schyf was bleek en gaf geene warmte. - De lichtblauwe lucht scheen zoo dun, dat ze eenigzins doorschynend was; - dat was zoo schoon voor wie het van uit eene warme kamer kon zien.
De schildwacht had de kap over den hoed getrokken en liep haestig heen en weêr, - geen enkel mensch ging traegzaem langs de straet, allen liepen ze om te huis te zyn. - Het waeide niet; maer het was zoo koud, het vroos zoo bytend!
Wat deed de bedelaer op dat oogenblik? - Hy ook liep en liep nog rasser als de oude styve beenen maer meê wilden. - Hy liep nog rasser; doch niet naer huis: - hy had geen dak, en al had hy er een, dan was het er immers kouder dan op de straet? en hy had honger, lieve vrienden, en hy voelde zyne oogen weenen, zyne lidmaten beven en hy hoorde zyne ingewanden roepen: voort, voort, wy hebben honger, - voort, voort, wy branden van dorst!
| |
| |
- Alzoo liep hy en de verschrikkelyke Chorus zong gedurig: voort, immer voort!.... - En verder, verder strompelde hy nog, tot dat hy viel, tot dat de doodzang om eten, om drinken in zyn binnenste allengskens ophield, - en stierf.
Toen een wagen dat uitgemergeld overschot daer uit de straet opnam, hieven de menschen het gordyn op, om door het venster zyn doodblauw aengezigt eens te zien, lieten het weêr vallen en zeiden dat het een droevig lot was arm zyn, zyn brood moeten bedelen; honger, dorst, kou lyden en sterven op de straet.
Aen twee dier groote huizen had de arme bedelaer daegs te voren om eten gevraegd, om drinken gebeden. - Hy had de koetspoort voor zich ongetroost, hevig zien toeslaen; maer in zyne wanhoop had hy door het sleutelgat met eene holle angstige stemme geroepen: - Wees toch barmhartig, gy ryke die daer binnen woont, help my, help my, - de honger verslindt my de ingewanden, ik zal op de straet doodvallen, - wees toch barmhartig!
Dit laetste woord werd zoo bitter geroepen, dat het hen onvrywillig over hunne versteendheid deed nadenken en de verwezentlyking der voorzegging des armen mans, had nu hun hart week gemaekt en hen doen weenen. - Niet gansch waren de heilige menschenpligten: spyst de hongerigen, laeft de dorstigen, kleedt de naekten, door hen vergeten; jammer was het, dat het een slagtoffer moest kosten om ze hun te herinneren.
- Laet ons de armen indachtig zyn, - klonk het sinds in de twee huishoudens, beter laet dan nooit. - En van iedere spys die er op tafel kwam, werd er den hongerigen sinds iets toebedeeld en van iedere flesch die er gedronken werd, schonk men den dorstigen in. - God zegene u! - sprak er dagelyks een arme helder en bly aen de opene poort, en de wanden der voorzalen dezer twee groote huizen, schenen te juichen by het hooren der zoo vriendelyke stemme van den ongelukkigen vriend van God.
- Dat is voor de bedelaers, - snauwde de dienstmeid in het
| |
| |
eene huis en smeet het eten van den arme daer neêr, als was het den honden beschikt.
- Dal is voor myne vrienden, - zei de andere dienstmeid in het andere huis, en leidde voorzigtig de spys der armen op eene zuivere schotel, tot dat eene dier vrienden klonk.
- Dat is voor de luijaerds, - grommelde de eene in het eene huis en liet het overschot in den koperen ketel staen koud te worden.
Dat is voor myne ongelukkige broeders, - sprak de andere in het andere huis, en goot het overschot, als het nog warm was, in geleijerde kommen.
De eene was norsch by lyden en gebrek, de andere was vriendelyk en deelnemend in ellende. - De eene zei immer dat het goed genoeg was, mits het den bedelaren was bestemd; - de andere zei: hy ook immers is het kind eener moeder, en ik die nu geven mag, die nu voor hem zorgen kan omdat het my veroorloofd is; wat is myn arbeid klein by het loon van een enkel woord van dank.
De eene smeet het hem, als wierp zy het een dier toe en de andere lachte vriendelyk hem tegen en weende haest van vreugde, wanneer zy hem zoo eten zag.
De eene bragt het hem verstold, morsig en zoo yskoud, dat zyne tanden hem by het eten, van pyn deden weenen en de andere bragt het hem warm en goed,
De eene was barmhartig uit pligt van haer huis, de andere was het uit inspraek haers harten.
Haest was de winter voorby; maer in zyne woede had hy de velden ontroofd en het laetste voedsel dat er nog groeide door zynen adem besmet. - 't Was verrot, - en de kinderen jammerden midden die naekte beemden van honger rond hunne moeders.
- Kom, - spraken de moeders, - ginds waer die hooge torens staen, daer woonen menschen die veel te eten hebben, veel te veel. Kom, zy zyn zoo barmhartig; zy weten wel niet wat het is, moeder zyn en kinderen van honger hooren weenen; maer zy
| |
| |
hebben in de boeken gelezen en op de straten gezien, hoe de ellende hunne medemenschen neêrslaet. Zy hebben beenige wezens ontmoet, zy hebben ontvleesde handen uit zien steken, zy hebben menschen uit gebrek zien stelen, zy hebben er zien bezwyken. - O de wereld is een open boek voor wie er maer in lezen wil. -
En twee moeders met elk twee kinderen aen de hand kwamen op die hooge torens af en dwaelden schreijend langs de straet.
- Moeder, ik heb honger, - klonk het hartscheurend van hunne lippen.
- Daer komt eene ryke heer, - spraken de moeders en de kinderen knielden, vouwden de handekens samen.....
Hy ging voorby! -
De armen gingen verder.
- Moeder ik heb dorst, - schreiden de kinderen en daer, voor het venster op fluweelen kussens, achter damasten gordynen, zaten ryk opgesmukte schoone jonkvrouwen, lachten, stoeiden onder een en - terwyl ze den gouddraed van hun borduerwerk door den vingeren lieten gaen, wierpen ze een onverschilligen blik op den naekten groep dier armen. - Wederom knielden de kleinen, bogen hun hoofdje smeekend, vouwden de handekens samen. - Maer niets te geven! schudde het hoofd dier schoone jonkvrouwen.
Ach, lieve vrienden, rekent het hun ten schuld niet, zy die ryk en niet mild met den armen zyn. - Zy hebben in het open boek der wereld niet gelezen dat het zoo goed doet, geven kunnen en het doen; - het open boek dat men de wereld noemt, waer men in ieder menschenhart, in elke familje, in elken levensloop, op ieder plekske grond eene bladzyde van vindt; - het openboek, waer sinds eenigen tyd, eene onzigtbare hand hy de brave Vlamingen: helpt of doodt elkander! heeft geschreven.
Niets te geven! - Ziet ge dan niet hoe ze bidden om een kruimel brood die van uwe tafel valt? - Niets te geven! - Hoort ge die kinderstemmekens dan niet beven van honger? - Niets te geven! - Weet ge dan niet wat ge den armen geeft, de Heer u dubbel
| |
| |
weêr zal schenken, dat wat ge den armen weigert, Hy ook u weigeren zal?....
- Ach! - zuchtten de moeders diep, namen de kinderen by de handjes vast en strompelden stillekens voort.
- Moeder, moeder, schreiden ze verder, zie daer eens al dat brood daer binnen, - oh, oh, mogten wy daer eens in byten. - Hunne oogen glinsterden van lust en uit hun mondeken liep water; - knielt en bidt, kinderen, spraken de moeders en de kinderen, vouwden de knien en hielden de handekens samen; maer - niets te geven - klonk het dreigend uit den winkel.
- Ach, niets te geven, zuchtten de moeders, namen de handekens der kinderen vast en strompelden weder verder.
Kan er dan niets anders worden uitgedacht dat de zelfzucht der menschen kan verlammen, als dat woord: wees barmhartig voor uwe broeders! - dat zoo weinigen kennen, dat zoo weinigen willen verstaen? - Voor koningdom of gemeene best dwingt men de volken zich onderling te vermoorden; om eene staetkundige grens verbrandt men steden, verdelgt men volken; - men strydt voor de vryheid van een regt dat slechts in een enkel woord bestaet, dat in zichzelve niets is en - terwyl de worsteling tusschen die onderlinge driften voortduert, ziet de maetschappy den grondslag van haer bestaen vernietigd. - Men pleit voor het staetkundig regt der volken, zeg wat is dat regt, als regt van leven u kan worden geweigerd?....
Schoon klinkt het vry zyn, vry leven; doch gy, die menschenvrienden waent te zyn, die immer dat woord op de lippen hebt, spreekt ten minste van zyn stoffelyk leven, naest zyn zedelyk regt. - Zoekt de oorzaek van zyn verval op, - zegt aen de ryken dat ze medelyden moeten hebben, dat de arme paria zyn broeder is en de ellendigen zullen u dankbaer zyn.
| |
| |
- Honger, honger, - klonk het uit der kinderen mond en aen de deur der twee ryke huizen rustten de moeders en hielden hunne kleinen aen hunnen boezem geprangd, als wilden ze de knagende pynen stillen die hunne ingewanden als verscheurden.
Doch daer binnen had men reeds leeren weenen by lyden en ellende en had de voorzael het God zegen u, van den arme weêrgeklonken.
Laet ons de armen indachtig zyn, had men er ook reeds gezegd, en in het open boek waer wy zoo even van spraken, had men op de straet, eenen armen man in hongerdood gelezen.
En tot de eene moeder snauwde de dienstmeid: - daer is eten voor uwe jongen - en stak haer het yskoude overschot in de hand.
En tot de andere moeder, sprak de andere: - Braef mensch, hier is goed en warm eten, eet wel dat het u zalig zy. - De kinderen bogen hun engelenhoofdeke voor beide giften, vouwden de handen en zeiden als uit eenen mond: - Oh, wy zullen zoo veel bidden voor u, brave vrouwen die gy zyt.
Zy aten zoo smakelyk, - de pynen stilden, - de moeders weenden van blydschap.
De eene meid sloeg de poort hard op de arme menschen toe. De andere hield ze open en bragt allen nog warm drinken by. - De blos der lieve kinderkens kwam weêr. Zy sliepen zoo zalig op den schoot hunner moeders, dat de voorbygangers bleven staen om de fyne aengezigten dier engeltjes aen te zien, en toen ze wakker werden, wilden zy bidden voor hunne weldoensters, hoe norsch de eene het hun ook had toegeworpen.
Het hart van den arme is immers verduldig en lydzaem? Maer de weldaed met tegenzin gedaen, staet zy daerom in het boek der menschheid als weldaed aengeteekend en de onvoorzigtige moord wordt zy daerom niet in zwarte letters opgeschreven?
Hoor hier en oordeel:
Het koude eten dat de eene meid aen de eene moeder tot spyze harer kinderen had geworpen, had zich in den kouden ketel aen het gif des metaels gemengd; nu zy het in hunnen hongerdrift
| |
| |
zoo haestig hadden verslonden, gevoelden zy de stuiptrekkingen des doods hun in de ingewanden woelen. - Hun aengezigt werd bleek: zy schreiden, de moeder kuste ze, hield ze aen haren boezem gekneld en - zag ze sterven. - Zy leed geweldig meer pyn dan hare twee kinderen, zy stortte veel meer tranen dan zy doch had na een uer lyden, niets anders dan twee levenlooze schepselkens op den schoot.
Bitter schreijend verliet zy den drempel der ryke wooning en - de vloek van den arme moet van God gehoord worden; want de norsche vrouw die die kinderen had doen sterven, omdat hare meesteresse haer gebood den hongerige te spyzen, werd weinige dagen daerna met eene lamheid geslagen, die haer op straet bragt en van gebrek deed sterven.
Wie gy ook zyt, indien ge den arme geven moogt, draeg toch zorg voor hem.
Gent, in den winter van 1849-50.
|
|
Auteursrechtvrij