|
| |
| |
| |
De landbouw, door J.M. Dautzenberg.
Aen Vlaenderen.
I.
Zalig gewest, dat tegen den storm des verbolgenen aerdryks
Zynen olyfboom schut en beschermt met schitterende eendracht,
Zalig gewest, waer jeugdige kunst op den velde zich neêrvlyt
Om er Virgilius' lier te besnaren ter eere des Landbouws!
Wie in 't zweet zyns aenschyns 't eerste den akker bewerkte,
Die ook leide ter ware beschaving den eeuwigen grondsteen,
Dies ontfing hy goddelike eer by de volken der oudheid,
Wie 't ploeghout uitvond, en Ceres' gave verbreidde.
Thans troont veldbouwkunst niet alleen in zuidlike luchtstreek,
Vlaenderens grond teelt weelderig graen in ryker hoeveelheid,
Teelt by het nuttige nog zyn zinnenbetoovrenden bloemschat,
Teelt, trots yzigen winter, de troetelgewassen des zuidens.
| |
| |
Nauwliks verheft zich, als bode der lente, de jueblende leeuwrik
Boven het groenend tapyt in 's pachthofs lachenden omtrek;
Nauwliks ontsluiten de spruitjens van Flora de poorten des voorjaers,
Of men ontwaert alrede den veldwaerts schrydenden landman.
Naest hem trekt een gespan jongbloediger paerden den wagen,
Welke den gronde de stoffen ter vruchtbaermakinge toevoert.
Ginds volgt jeugdiges moeds vergezeld van knechten en meiden
's Landsmans oudere zoon met spade gewapend en gaffel.
Liefelik stygt het eenvoudige lied dier veldlingen opwaerts;
Zoel is de lucht; dra kleurt zich de weî met smaragd en karbonkel:
Louter genot voor hen, wier leven den velde gewyd is.
Spitten en ploegen, en zaeijen en eggen is vol van bezwaernis,
Maer die bezwaernis is mildlik vergoed in den vroliken zaeityd.
Voor wien tooit zich de naedrende lente in het teêrgroen bruidskleed,
Gansch doorweven met bloemen, versierd met kleurig fluweellint?
Voor wien blinkt in het teedere loof die zilveren bloesem?
Voor wien schiet uit reinen azuer de verguldende zonne?
Voor den bewooner des veldes, den vlytigen akkerbezorger.
Schoon en prachtig is Godes natuer vooral in het voorjaer;
Treffend is tevens de wenk door den Schepper den menschen gegeven:
Vreugd en beweging alom, alom ook iever en arbeid.
Ziet, hoe 't vogelyn zoekt naer voedsel, of stof tot den nestbouw;
Ziet, hoe 't bieken zich plaegt tot het beste des noesten gezelschaps;
Ziet, hoe 't vlindertjen ylt tot de frischontlokene bloemkroon:
Vreugd en beweging ziet ge, doch ziet ge ook iever en arbeid.
Jongling benut u den wenk, dien al het geschapene toejuicht:
Ploegt in de lente des levens en zorgt voor d'eens komenden vruchttyd.
Reeds doortintelt een strael van alles verwinnende liefde
U d'onervarenen boezem; bereidt u een vrolik vooruitzicht
Uit uw lentegebied op de stoppelwoestyne des najaers!
| |
2.
Hooger verheft zich en vuriger gloeit de almogende zonne;
Over den weîgrond, over het graenveld, over het bergwoud
Spreidt zy een purpergewaed of een zalig verrukkenden goudglans.
Lieflike wasems doorambren de lucht, en betoovren de zinnen.
| |
| |
Hemelsche zegen besprengde de tarwe, de rogge, de boekweit;
En aerdappels, de hope der armen, verbloemen den zandgrond.
Wat in den name des Heeren op vruchtbaren akker gezaeid werd,
Heft zich krachtig en welig omhoog in glansende volheid.
Maer thans lokt een tooneel, ver boven der hoofdstad schouwspel,
Myn nieuwsgierigen blik tot de bloemige beemden des pachthofs.
Hier zyn maeijers aen 't werk, daer schudden of stapelen vrouwen
't Geurende hooi, ginds wordt het in bussels gevoerd naer de schure.
Liederen hoort m' overal, want arbeid stemt tot verheuging.
Middag is 't, zulks kondt uit de verte de manende dorpklok.
't Werkvolk legt de gereedschappen neêr, zich kruissend met aendacht
Schikt het zich rond op het mollige groen tot den landliken maeltyd.
Blyde gesprekken doorkruiden de eenvoudige boerengerechten;
Blikken vol minne bejeegnen elkaêr, als ware 't by toeval;
Ook wordt soms in 't geheim wel een kusjen geruild of een handdruk,
Ja, tot een levensverbond eene eerste gedacht er onthaspeld.
Wat zich de zomer te stoven gelast, vaek komt het tot rypheid,
's Boomgaerds vruchten zoowel, als der vryeren liefdesontkieming.
't Hooi is nauwliks in myten getast of gehoopt in de schelve,
Of men slypt alrede de sikkels ten wenkenden graenoogst.
Hoopvol staert op zyn koren, de winste bereeknend, de pachter;
Angstvol beeft hy by 't zien witvlokkender wol aen den hemel;
Donker en donkerder vormt zich welhaest een verschrikkelik onweêr;
Bliksems, verscheurend de wolk, voorspellen nog aekliger schouwspel.
Eindlik ontlast zich het zwerk, als waer 't de vernieuwing des zondvloeds.
't Wordt nacht, droevige nacht voor den moedeloos wakenden landman!
Biddende smeekt hy van God om behouding Zyner geschenken.
Heen is de nacht, en de zonne vertoont weêr 't vriendelik aenzicht,
Schitterend straelt ze door frisschere lucht opbeurend de schepping.
Levendig wordt de vallei by den klanke van sikkels en zichten,
Lustig, ja, lustiger nog dan op het vermaeklike hooifeest,
| |
| |
Ylt nu oud en jong waer 't golvende koren hun toelacht.
Onder der sikkelen stael valt de oogst: en behendige vrouwen
Binden in schoven, of stellen in hoopen, of laden op wagens
't Loon des bebouwers der aerde, en niemand denkt aen het rustuer.
't Spreekwoord: ‘stelt tot morgen niet uit, wat ge heden nog doen kunt,’
Dient voortdurig den kloeken, verstandigen manne tot richtsnoer.
Onstandvastig is 't weêr, vooral in den vluchtigen oogsttyd,
En het verzuim éens dags bracht menigen immers verderf toe.
Plant, wanneer gy het laetste des oogstes vervoert tot de schure,
Plant een bevalligen mei op de hoogte des wagens en juicht bly,
Want dan trekt ge gerust naer den vreugdeverbreidenden feestdisch.
| |
3.
't Goud is verzwonden van 't veld. Koel blaest uit noorden en westen
De alles ontloovrende herfst. Nog siert fruit appel- en peerboom.
De aerde besluit voor menschen en dieren nog kostliken voorraed.
Rykdom heerscht alom by het weinig behoevende landvolk,
Veel kerktorens verkonden met vaendels en klokken de kermis.
Jubelend toont zich de vreugd, wen kelder en keuken gevuld zyn;
En wie gunt niet den werker, die slaeft voor 't menschlike welzyn,
Dat hy zich ook eens lave aen de koestrende bronne der blyheid?
Straks, ja, herwint hy het veld en zaeit overwinterend koren,
Na alvorens den akker met zorge te hebben beärbeid.
Eenmael nog keert leven terug in het veld en den boomgaerd,
Eer de verkleumende koû alleen heerscht over het aerdryk.
Gy, die moê zyt in het gewoel der eentoonige stadvreugd,
Kiest een bekoorliken dag in de bonte, verlokkende wynmaend,
Trekt veldwaerts en beschouwt het gewemel van honderde groepen,
Zamengesteld uit vaders en moeders, uit knapen en maegdlyns,
Genen met spade of vork opdelvend de voedende nachtschâ,
Dezen met vlytige handen in korven vergàrend de knolvrucht,
Allen verblyd, dat God zich een lievende vader getoond heeft.
Karren en wagens geladen met beeten, met rapen en wortels
Brengen den weligen schat in veiligheid tegen den winter.
| |
| |
Laet gy het veld daer, werpt gy uw blikken op hof en op weîgrond,
Waerlik, dan vindt gy er ook weêr menigerhande verlusting.
Kinderen, wroeten en zoeken of soms van den machtigen nootboom
Eene vergetene gave verholen nog ligge in het nagras.
Jongetjens, die door appel en peer zich laten bekoren,
Klimmen, met vaders verlof en moeders herhaelde vermaning,
Op breedarmige boomen, en plukken wat in hun bereik is,
Schuddend met handen en voeten de verafhangende vruchten.
Yvrig vergâren de zusters het fruit voor komende vlâspys,
Of voor appelazyn en zinnenbedwelmenden ooftdrank,
Of voor 't kostlike zeem zoo geschat by snoeprige bekjens.
Iedere landarbeid is verzeld van een streelend vooruitzicht,
En de tevredenheid troont by voorkeur ver van den stadswal,
Waer een oneindig misnoegen, gebaerd uit haet en uit afgunst,
Steeds omwentlingen wenscht in alles, wat heilig en recht is.
| |
4.
't Mollige zodentapyt met het bonte gebloemte is vernietigd;
Woud- en bergplein, dal en bosch zyn ontbloot van hun siersel;
Langzaem sleept zich de stroom voort onder den drukkenden yslast.
't Donzige sneeuwkleed breidde zich reeds in het verre verschiet uit.
Snerpende noordwind woei door 't woud, door de weî en het braekland,
Dat het gepiep en gefluit heen vlood naer mildere luchtstreek.
Maer ofschoon eentoonigheid heerscht in d'onstuimigen winter,
Zy ontrukt hem edoch niet alle bekorelikheden.
Wie en bewonderde nooit in de huivrige dagen een landschap,
Waer zacht vlok op vlok is gesneeuwd tot maegdelik zwaendons?
Vonkelend dringt door 't helder azuer 't schuinsstralende zonlicht,
En men ontdekt alom goudstarren en zilverkristallen,
Ryklik verspreid op het statige kleed der verhevene schepping.
Nooit was't veld zoo schoon, nooit droeg het een blinkender tooisel,
Noch in zyn kiemend gety', noch toen, als het prykte in zyn rykdom.
Ziet wat zilvergespin zich slingert om naekte gewassen,
Hoe elk uiterste puntjen der teedere twygjens een druppel,
| |
| |
Neen een gesmoltene, wederbevrozene perel ten toon spreidt,
En ge ontveinst u zeker de schoonheid nimmer des winters.
Laet vry huilen den wind en woeden in wervlende stofsneeuw,
't Landvolk schaert zich saêm by de vriendelik vlammende haerdstêe.
Immers ze vreezen gebrek noch koú, die zich helpend vereenden
Tot het gezellige leven, de bronne des wereldschen welzyns.
Wordt niet, terwyl de aerde uitrust, 't werk overlegd voor de toekomst?
Wordt niet des pachthofs minste gereedschap ernstig bezichtigd?
Riemen van palinghuiden herbinden den stok en den vlegel,
Buigbare teenen herstellen de leemten der noodige stuifwan.
Daverend klinkt nu in tripplende maet de gezegende dorschvloer,
Wervelend vliegt het verstuivende kaf ter opene poort uit,
En vergenoegd meet straks de gelukkige pachter zyn voorraed.
Ja, vergenoegd doorwandelt hy reeds zyn schuer en den schaepstal,
Werpt voldaen zyn blikken op paerd, op veulen en melkkoe;
Slyt in 't eigen gewonnen bezit een bezaligend leven.
Ziet, zóó heb ik gekend, zóó kennend, gezongen den landman,
'k Heb al dichtend met hem doorloopen zyn nuttigen werkkring.
Ver van de stad, in vrede en geestrust, sleet ik myn jongheid,
Nog zweeft trouw voor myn oog het geluk dier zonnige dagen.
Vlaenderen wete my dank, dat ik waegde het deftige speeltuig,
Door Virgilius eens zoo lieflik besnaerd en zoo krachtvol,
Zingend te tokklen ter eer zyns nooit volprezenen landbouws.
Elsene, voorstad Brussel, September, 1850.
|
|
Auteursrechtvrij