Het Taelverbond. Jaargang 6

[p. 105]

De krygspyp,
Uit de Schwarzwälder Dorfgeschichten van B. Auerbach,
vertaeld door W.R.

Deze is eene afzonderlyke geschiedenis, maer die toch met de nieuwe wereldgeschiedenis, of wat byna eenerlei is, met Napoleons geschiedenis, nauw tesamenhangt. Het was toenmaels een buitengewoone tyd. Ieder boer kon uit de koningslogie zyns eigenen huizes de gansche wereldgeschiedenis zien voorby trekken en handelen; koningen en keizers speelden daerin mede, en verschenen nu zus dan zoo uitgedost; en dit grootsch schouwspel kostte den boer meerwerf anders niets dan huis en hof, - en eenigzins zyn leven. Zoo erg ging het toch met myn buerman Hansjoris niet; - ik wil de geschiedenis van voren aen vertellen.

Het was ten jare 1796. Wy, in onzen muizestillen tyd, wy kinderen des onbevredigden vredes, kunnen ons nauwelyks een denkbeeld der toenmalige onrust vormen; het was alsof de menschen nergens meer vast te huis waren, als of het menschengeslacht zich te been had gesteld, om malkander van hier naer ginder heen te dryven. Door het Zwarte Woud trokken nu de Oostenrykers met hunne witte wambuisen; dan de Franschen met hunne lustige gezichten, dan weder de Russen met hunne lange

[p. 106]

baerden, en daer tusschen in kwamen de Beijerschen, Wurtembergers en Hessen van allerlei gestalte. Het Zwarte Woud was ten allen tyde eene opene deur voor de Franschen, en nu even is men eindelyk er toe gekomen er eenen pael voor te schuiven.

Zoo was het daer dikwerf een marscheren, retireren en vooruitrukken, een schieten en donderen, dat men niet wist, waer u den kop stond; werkelyk bleef deze menigmael ook niet staen, maer hy tuimelde onvoorziens om. Niet wyd van Baisingen staet, midden 't vlakke veld, een heuvel zoo hoog als een huis, en daeronder moeten louter doode soldaten liggen, Franschen en Duitschers ondereen.

Maer myn buerman Hansjoris bleef bevryd, schoon deze een knap en kloekgebouwde knaep was, die zich overal toonen mogt en pas zyn negentiende jaer intrad. Dit sproot namelyk hieruit: - Daegs voor het huwelyk van baes Windel, den metser, die eene vrouw van Empfingen trouwde, reed Hansjoris met de anderen achter den wagen aen, op welken de bruid, met den huisraed, op de blauwgeverwde kas, nevens den spinrok en de splinternieuwe wieg, zat. Hansjoris schoot zonder ophouden, als een bezetene, en deed immer eene dubbele lading op het pistool. Als nu de stoet by de leemgroef aenkwam, waer regts de vyver en links de tichelhut is waer Kaetje uit het venster zag, dan schoot Hansjoris daer weder; maer bykans eer men den slag hoorde, hoorde men Hanjoris erbarmend schreeuwen. Het pistool ontviel zyne hand, hy zelf ware van zyn paerd gevallen, had zyn kameraed Vietje hem niet vastgegrepen. Nu zag men wat er geschied was: Hansjoris had zich den wysvinger der regter hand tot aen het middenlid afgeschoten; hy werd nu van zyn paerd geheven. Allen sprongen medelydend by, en ook Kaetje uit de tichelhut kwam by geloopen en viel in onmagt, als zy zag hoe Hansjoris vinger slechts nog aen de huid hing. Hansjoris echter beet van pyn op de tanden en blikte starrelings op Kaetje. Hy werd in de woon des ticheldekkers gebragt. De oude Jockel¹ van Schenbuss, die het bloed stelpen

1 Een naem dien men in sommige streken aen ouderlingen geeft.

[p. 107]

zoude, werd er spoedig bygeroepen; een ander liep naer de stad by Erath, een geacht wondarts. Als de oude Jockel in de kamer trad, werd alles plotselyk stil en week voor hem achteruit, zoo dat al de aenwezigen langs beide zyden een front vormden, door 't welk hy tot den verwonde ging, die achter de tafel op eene bank lag. Kaetje alleen trad voor en riep: - Om Gods wil, Jockel, help Hanjoris! - De laetstgenoemde sloeg de oogen op en wendde den kop naer de sprekende, en als nu Jockel voor hem stond en zacht mompelend de hand raekte, hield het bloed reeds op te loopen.

Maer ditmael was zulks niet geschied door de sympathie van Jockel, maer door eene andere sympathie, namelyk door die tusschen Kaetje en Hansjoris. Want als deze Kaetjes woorden hoorde, voelde hy even alsof al het bloed hem naer het harte drong, en daerdoor hield het bloeden des vingers op.

Erath kwam, en Hansjoris werd de vinger afgezet; hy doorstond die gruwzame smart als een held. - Als hy reeds eenige stonden in de wondkoorts lag, was het hem alsof een engel naer hem toevloog en hem verfrissching toezwaeide. Hy wist niet dat Kaetje de vliegen van hem afweerde en daerdoor dikwyls zyn gezicht nader kwam en zich weder verwyderde; zulk eene nadering, - al is het ook geene eigenlyke aenraking, - van eene beminnende hand, kan eene tooverachtige werking in een ander voortbrengen, en deze kan zich ook wel in onzen Hansjoris tot zulk een droombeeld gevormd hebben. Dan verscheen aen Hansjoris in den droom weder eene gansch omsluijerde beeldtenis; hy kon zich naderhand niet meer regt herinneren hoe zy er uitzag, en - zoo zonderling zyn de droomen - de beeldtenis had eenen afgerukten vinger in den mond en smoorde daermede tabak, alsof het eene pyp ware, zoo dat de blauwe rookwolkjes uit nevelige kringen opstegen en zich verbreidden.

Kaetje bemerkte dat Hansjoris gesloten lippen zich meerwerf op en neder bewogen. Het eerste wat hy, by zyn ontwaken, verlangde, was zyne pyp. Hansjoris had de schoonste pyp uit het gansch dorp, en wy moeten die nader beschouwen, want zy speelt eene hoofdrol in onze geschiedenis. Het was een olmen maselen-houten kop,

[p. 108]

wiens bruine marmeringen de wonderlykste beelden vormden, zoodat men daer alles uit maken kon. Het zilveren deksel was als een helm, en zag zoo blank dat men er zich in spiegelen kon, en had nog het voordeel dat men zyn gezicht dubbel en het onderste boven erin zag. Ook was het onderdeel van den pypkop zoo wel als de laers met zilver beslagen. Een dubbel zilveren ketingje diende tot snoer en verbond den korten steel met het lange gebogen kromme mondstuk.

Was deze pyp niet schoon en had Hansjoris niet gelyk dat hy die liefhad, gelyk een held der andere tyden zynen schild?

Het eerste, wat nu Hansjoris by het verlies zyns vingers ergerde, was namelyk dat het hem nu moeijelyker vallen zou eene pyp te stoppen. Kaetje lachte en schertste met zyne liefhebbery, maer zy stopte hem toch eene pyp, haelde eene kool en trok zelfs twee, drymael; zy schudde echter, en maekte een gezicht, als ofzy daer afkeerig ware van geweest. Maer nooit nog had Hansjoris eene smakelykere pyp gesmoord, dan die welke Kaetje vooraf had in den mond gehad.

Ofschoon het in 't heetste van den zomer was, mogt Hansjoris met zyne wonde niet naer huis gebragt worden; dus moest hy by den ticheldekker blyven. Dat ging onzen lyder regt goed. Ofschoon zyne ouders kwamen om hem te verplegen, wist hy toch dat er oogenblikken komen zouden waerop hy met Kaetje alleen zou zyn.

Des anderdags was het de trouwdag van Wendel den metser, en als het nu op de kerk luidde, floot Hansjoris de onveranderlyk wederkeerende trouwmarsch, welke nu in het dorp gespeeld werd, in zyn bed na.

Na de kerkplegt ging het muziek rond het dorp en speelde voor de huizen waer de schoonste meisjes woonden, of zulke die vryers hadden. Knapen en meisjes sloten zich dan aen den stoet, die, hoe verder hy kwam, immer aengroeide; zy kwamen ook voor des ticheldekkers woon. Fideel kwam, als gezel van Hansjoris, met zyn meisje op, om, in de plaets van den verwonde, Kaetje mede ten dans te nemen; maer 't meisje bedankte hem, wendde bezigheid voor en

[p. 109]

bleef aen huis. Hansjoris was hierover hoogst tevreden, en als zy alleen waren, zegde hy:

- Kaetje, wees niet gram, dra komt er weêr eene bruiloft, en dan zullen wy beide onmisbaer met malkander dansen.

- Eene bruiloft? - vroeg Kaetje bedroefd, - ik weet niet van wien?

- Kom eens hier, - sprak Hansjoris, grimlachend. Kaetje trad nader en hy vaerde voort: - U wil ik het slechts bekennen, ik heb my met opzet den vinger afgeschoten, daermede zal ik geen soldaet moeten worden.

Kaetje deinsde achteruit, hief een luiden schreeuw en dekte zich het aengezicht met haren voorschoot.

- Waerom weent ge? - vroeg Hansjoris. - Keurt ge dat niet goed? Ja, ge moet het goedkeuren, want ge zyt er de schuld van.

- Jesus, Maria, Josef! neen, gewis niet, ik heb daer geene schuld aen; och! lieve Heer, wat voor eene zonde hebt gy bedreven, Hansjoris, gy hadt u zoo kunnen doodschieten; neen, gy zyt een wild mensch; met u wil ik niet samen woonen, gy maekt my benauwd.

Kaetje wilde hem ontvlugten, maer Hansjoris hield haer nog met de linker hand vast. Zy bleef staen, trok zich terug, wendde hem den rug toe en kauwde aen een eind van haren voorschoot. Hansjoris had alles ter wereld gegeven, wanneer zy hem slechts eenmael bezien had, maer al zyn bidden en smeeken was vergeefs. Hy liet haer nu los en wachtte eene wyl om te zien of zy zich niet zou omkeeren; daer zy immer sprakeloos en afgekeerd bleef, zegde hy met sidderende stem: - Wilt gy eens zoo goed zyn mynen vader te halen; ik wil naer huis.

- Neen, dat hoeft niet; ge zoudt den hondskramp kunnen krygen, heeft de doktor gezegd! - hervatte Kaetje nog altoos afgekeerd.

- Zoo ge niemand haelt, dan ga ik alleen, - zegde Hansjoris. Kaetje wendde zich om en zag hem aen met tranende oogen, in welke alle beden en alle krachten der minnende bezorgdheid helder straelden. Hansjoris vatte Kaetjes hand; zy was koortsheet, en hy

[p. 110]

staerde lang in zyns meisjes wezen. Kaetje was niet wat men eigenlyk schoon noemt; maer haer voorkomen verried vastheid en kracht; haer aengezicht had, even als de ganschen kop, eene byna kogelronde vorm; het voorhoofd was hooggewelfd, byna als een halve kring, de oogen lagen diep in de kuilen; de kleine stompneus die iets schertsachtigs en hoogmoedigs aenduidde, de ronde volle wangen, alles verried een gezond, frisch leven. Hansjoris beschouwde die hoog gloeijende tronie, alsof zy de allerschoonste ware geweest.

Zoo bleven zy lang staen en spraken geen woord; eindelyk zegde Kaetje: - Wil ik u eene pyp stoppen?

- Ja, - antwoordde Hansjoris, en liet haer los.

In Kaetjes aenbod lag de beste uitspraek der verzoening; beide voelden zulks; zy spraken daerom geen woord meer over hunnen twist.

Tegen den avond, kwamen vele knapen en meisjes met hooggloeijende wangen en vreugde-uitstralende oogen om Kaetje ten dans aftehalen; maer zy wilde in 't geheel niet medegaen. Dat bragt Hansjoris tot grimlachen. Maer als hy Kaetje bad hem het genoegen te doen mede te gaen, huppelde zy vrolyk voort en kwam korts daerop mooi gepoetst weder.

Maer nu was er een nieuwe tegenspoed. In weêrwil hunner goedmoedigheid, was er toch geen van allen die den dans laten en by Hansjoris blyven wilde; gelukkig kwam daer de oude Jockel, en voor een goed pintje, dat men hem uit de herberg bezorgen zou, beloofde hy, des noods, den ganschen nacht daer te blyven.

Hansjoris had zich door Erath zynen vinger in een met wyngeest gevuld fleschje laten bewaren; hy wilde dezen aen Kaetje schenken, maer in weêrwil harer gewoone kloekmoedigheid schrikte het meisje ervan als voor een spook, en nauwelyks dorst zy het glas aenroeren. Als nu Hansjoris voor de eerste mael het huis verlaten mogt, gingen zy samen in den tuin voor het huis en begroeven den vinger. Hansjoris stond er diepdenkend by, terwyl Kaetje met de spade den put weêr aenvulde. De zonde jegens het vaderland, welke hy door zyne zelfsverminking bedreven had, kwam hem niet in den

[p. 111]

zin; daerentegen trad hem de gedachte in de ziel dat hier een deer der hem van God verleende levenskracht begraven werd, voor welke hy rekenschap afleggen moest. Hy stond, om zoo te zeggen, in levenden lyve, by zyne eigene begravenis, en het voornemen rees in hem op al de hem nog gebleven krachten naer pligt en geweten trouwelyk te gebruiken en aen te wenden. Eene doodsgedachte liep hem trillend door het lyf, en met weemoed en vreugde blikte hy op, zag zich nog in leven en zyn geliefde meisje nevens hem. De volgende gedachten zweefden half klaer in zyne ziel en hy zegde:

- Kaetje, ik zie het wel in, zwaer heb ik gezondigd en ik moet te biecht gaen; ik moet dat gauw van het hert hebben en wil gaerne alle boetvaerdigheid doen.

Kaetje omarmde en kuste hem, en hy genoot reeds voorop de zaligste absolutie, die een opregt rouwig gemoed te beurt kan vallen.

'S zondags daerna ging Hansjoris te biechten. Men heeft nooit vernomen wat boetstraf hem opgelegd werd.

Men zou denken dat een mensch eene byzondere geheime aentrekkelykheid moet voelen naer de plaets waer een stuk zyns levendigen wezens rust. Even als het vaderland ons dubbel heilig is, dewyl de beenderen der ons duerbaren daerin rusten; even als de gansche aerde ons eerst regt heilig wordt, wanneer wy bedenken hoe zich de lyken onzer vrienden en medemenschen met haer stof samenmengen, zoo moet een mensch, van wiens eigen onscheidbaer lichaem een levende deel reeds aerde geworden is, zich van de oneindige magt der aerdsche heiligheid omtogen voelen, en zich dikwerf naer een deel zyner rustplaets heenwenden.

Zulke gedachten, indien er ook eene duistere zweem ervan in onzen vriend opsteeg, konden natuerlyk by een mensch, als onze Hansjoris was, niet lang bestaen. Dagelyks ging hy naer des ticheldekkers huis, waer hem niet de dood, maer waer hem het leven, 't is te zeggen, de liefde tot Kaetje, heen lokte. Menigmael echter, ging hy regt bedroefd van daer weg, want Kaetje scheen het daerop gemunt te hebben, hem te ergeren en te berispen. Het eerste wat Kaetje immer en immer van hem verlangde, was dat hy het rooken

[p. 112]

opgeven zoude. Hy dorst haer nooit kussen, wanneer hy gerookt had, en eer hy tot haer ging, moest hy byna immer eene lieve pyp versteken; in des ticheldekkers kamer durfde hy nooit meer rooken en hoe gaerne hy ook daer was, toch ging hy immer na eenige stonden voort. Kaetje had wel gelyk wanneer zy hem soms daermede tergde.

Hansjoris ergerde zich geweldig over Kaetjes eigenzinnigheid en hy hield hoe langer hoe sterker aen zyne liefhebbery. Hy dacht dat het onmanlyk was zich van eene vrouw iets te laten voorschryven; de vrouw moet toegeven, dacht hy, en daerby moet men ook bekennen: het was hem regt onmogelyk zyne gewoonte op te geven. Hy beproefde het eens in den hooityd twee dagen lang, maer het was hem immer alsof hy vastte; er ontbrak hem overal iets, en hy haelde zich zyne pyp weder, en terwyl hy die genoegelyk tusschen de tanden vasthield en daerby vuer sloeg, zegde hy tot zich zelven: - Eerder mag Kaetje en al de vrouwlieden met haer, naer den duivel gaen, eer ik het rooken opgeef. - Dit zeggende, sloeg hy zich op den vinger en de hevig smartende hand schuddende, zegde hy: - Dit is de straf der zonde, want wat ik zeg, is eigenlyk toch niet waer.

Eindelyk kwam de herfst, en Hansjoris werd bepaeldelyk voor den krygsdienst ondeugend verklaerd. Nog eenige andere boerenknapen hadden hem in zynen list nagevold; zy hadden zich namelyk de voortanden uitgerukt, waerdoor zy geene patroonen afbyten konden; maer de krygscommissie aenzag dit voor eene opzettelyke verminking, terwyl die van Hansjoris om hare gevaerlykheid, als ongeluk beschouwd werd. De tandeloozen werden voor het vervoerwezen genomen en moesten toch mede naer den kryg trekken. Met eene geschonden tandenrei moesten zy de meerwerf magere beten der krygskeuken byten, en op het einde moesten zy wel eens in het zand byten, iets waertoe zy eigenlyk geene tanden meer noodig hadden.

In de eerste dagen van october bewerkte de fransche generael Moreau zynen beroemden terugtogt door het Zwarte Woud. Eene afdeeling der uitrusting kwam ook door de Nordstetten. Lang

[p. 113]

voorop hoorde men daervan spreken. Het was eene vrees, een angst in het dorp, dat men zich noch te helpen noch te raden wist. In alle kelders werd er gegraven en gedolven, en alles wat men aen geld en kostbaerheden bezat, daerin gelegd. De meisjes bragten hare granaetsnoeren met de daeraen hangende zilveren sloten; zy trokken hare zilveren ringen van den vinger en legden die in de groef. Alles ging dan zonder sieraden, gelyk by eenen grooten rouwtyd. Het vee werd by Egelthal in eene ontoeganglyke diepte gedreven. Meisjes en knapen zagen zich bedroefd aen; wanneer men van den naderenden vyand sprak, menige knaep greep dan naer den hecht van zyn mes, dat aen de broektesch vooruitstak.

De angstigsten echter waren de joden. Wanneer men den landman zelfs alles afneemt, zyn akker en ploeg kan men hem toch niet ontdragen; maer de joden hebben al hun vermogen in roerende goed, in geld en waren; daerdoor sidderden zy dubbel en drywerf meer. De joodsche kerkoverste, een voorzichtig en bedreven man, vond een listigen uitweg. Hy liet een groot vat met rooden wyn, die duchtig met brandewyn versterkt was, vóór zyn huis ontsteken en op eene tafel gevulde flesschen zetten, om daermede de ongenoodigde gasten te onthalen. De list gelukte, wyl de Franschen zonder dat haest hadden om verder te komen.

De dag des doortogts kwam en ging beter over dan men gehoopt had. De dorpsluiden stonden hoopsgewyze by malkander en beschouwden de voorbytogenden. Vooraf kwam de ruitery, dan kwam een geweldige troep voetvolk.

Hansjoris was met zyne kameraden Fideel en Xaveer naer de tichelhut gegaen; hy wilde voor alle geval daer zyn, opdat er aen Kaetje niets mogt geschieden. Hy ging met zyne kameraden in den tuin voor het huis, en over de haeg geleund, smoorde hy behagelyk zyne pyp. Kaetje keek uit het venster en zegde: - Indien gy wilt ophouden te rooken, Hansjoris, moogt gy met uwe kameraden binnenkomen.

- Wy zyn hier goed, - hervatte Hansjoris, dry rookwolkjes snel achtereen opjagende en de pyp vaster vattende.

Nu kwam de ruitery. Allen reden ongeregeld dooreen, zy schenen

[p. 114]

nauwelyks samen te behooren; eenieder scheen enkelyk voor zich zelven kommer te hebben, en toch zag men dat ze maer één korps vormden. Eenigen wierpen, schalk lachend en wenkend, Kaetje aen het venster handkusjes toe, en Hansjoris sloeg ras de hand naer zyn zydemes; Kaetje schoof het venster toe en keek nog slechts benauwd van achter de ruiten. Na de infanterie kwamen de voorraedwagens en de wagens met de gekwetsten. Dat was een roerend schouwspel. Een der verwonden stak zyne hand uit, aen welke ook slechts vier vingeren waren, dat liep Hansjoris door merg en beenen, en plotselyk was het alsof hy zelf daerop lag. De verwonde had niets dan een doek om den kop gebonden en scheen te vervriezen. Hansjoris sprong snel over de haeg, nam zyn kapsel van het hoofd en zette het den ellendige op; vervolgens gaf hy hem nog zyn geld met zyn lederen beursje. De verwonde maekte veelvuldige teekens met den mond en duidde daerdoor aen dat hy gaerne zou rooken; daerby zag hy Hansjoris biddend en bedelend aen en staerde immer op zyne pyp, maer Hansjoris schudde: neen. Kaetje bragt brood en hemden by, en legde ze op de wagens der verwonden. De kranke soldaten keken vergenoegd naer het frisch meisje en eenigen maekten eene militaire groete en praetten onder elkander. Dan reden zy, immer vriendelyk wenkend, voort. Niemand dacht daer meer aen, of het vyanden dan vrienden waren; het waren ongelukkige, hulpbehoevende menschen en ieder moest hen helpen.

Een aenzienlyke troep ruitery sloot den togt. Kaetje stond weder aen het venster, Hansjoris met zyne gezellen op hunnen post; eensklaps riep Fideel: - Kykt, daer komen maraudeurs.

Twee slordige kerels, in half uniform, zonder zadel nog stygbeugel, kwamen aengerend. Eenige schreden voor zy by Hansjoris waren, hielden zy stil en zegden iets tot malkander; men hoorde den eene lachen. Zy reden dan langzaem, en de ééne kwam zeer digt by de haeg, en zie hy rukte Hansjoris de pyp uit den mond, en maekte zich in vollen ren weg. De maraudeur stak zich de nog brandende pyp in den mond en rookte lustig, als om den beroofde te hoonen.

[p. 115]

Hansjoris hield zich den mond vast, het was hem alsof al de tanden hem uit het kaeksbeen gerukt waren; maer Kaetje lachte met vollen monde en riep: - Zoo, hael nu maer uwe pyp weêr!

- Ja, ik zal die halen, - zegde Hansjoris, en van woede knakte hy eene lat uit de haeg. - Komt, Fideel, Xaveer, nemen wy onze paerden en laet ons die boeven naryden, en moesten wy daerby het leven verliezen, ik laet die schurken myne pyp niet.

De beide kameraden gingen heen en haelden snel de paerden uit den stal; maer Kaetje kwam afgesprongen en riep Hansjoris in den huisgang; onwillig ging hy tot haer, want hy was boos omdat zy hem zoo uitgelachen had; doch Kaetje vatte hem sidderend de hand, en zegde: - Om Godes wille, Hansjoris, laet die pyp varen. Kyk, ik wil alles voor u doen, als ge my nu slechts wilt volgen. Wilt gy u om zoo een nietswaerdig ding laten ombrengen? Ik bid u, blyf hier.

- Ik mag niet. Al schoot men my eenen kogel door het hoofd, dat is my om het even. Wat zou ik hier doen? Gy kunt toch niets dan gekken.

- Neen, neen, - riep Kaetje en viel hem om den hals; - ik laet u niet gaen; ge moet blyven.

Hansjoris voelde zich zonderling trillen, en stout weg vroeg hy:

- Wilt gy dan myne vrouw zyn?

- Ja, ja, ik wil, ja!

Beide omarmden zich zalig en Hansjoris riep: - Myn leven lang komt my geene pyp meer in den mond. Kyk, de duivel mag my....

- Neen, zweer niet, gy moet ook zoo uw woord kunnen houden, dat is veel beter. Niet waer, gy zult hier blyven? Laet de pyp by den franzos of by den duivel.

Ondertusschen kwamen de kameraden te paerd; zy haden zich met hooigaffels gewapend en riepen: - Dapper, Hansjoris, kom!

- Ik ga niet mede, - zegde Hansjoris, Kaetje in den arm houdende.

- Wat krygen wy dan, als wy uwe pyp wederbrengen? - vroeg Fideel.

- Zy is voor u.

[p. 116]

Beide reden in vollen draef den weg naer Empfingen op, Hansjoris en Kaetje staerden hen na. Aen den kleinen heuvel voor de tichelhut hadden zy reeds de maraudeurs ingehaeld; maer als deze zich vervolgd zagen, maekten zy regts omkeer, zwaeiden hunne sabels en de eene mikte zelfs met een pistool. Als Fideel en Xaveer dat zagen, maekte zy even gezwind regts omkeer en waren spoediger weêr dan zy vertrokken waren.

Van dien dag aen stak Hansjoris geene pyp meer in den mond. Vier weken later werd zynen echt met Kaetje op den preêkstoel afgeroepen.

Zekeren dag ging Hansjoris naer de tichelhut; hy was tot achter de woon gekomen, zonder dat iemand hem gezien had; daer hoorde hy binnen Kaetje met iemand spreken. - Zoo kent gy haer van byna? - vroeg Kaetje.

- Hoe zou ik haer niet kennen? - hervatte de aengesprokene. Hansjoris herkende aen de stem dat het Maierke, een roste handelsjood, was. - Ik heb hem dikwyls genoeg met haer gezien; hy heeft haer zoo zeer bemind als hy u bemint; en ware het hem mogelyk geweest, ik geloof wel dat hy er zou mede getrouwd zyn.

- Luister, - zegde Kaetje, - ik wil slechts zien hoe hy de oogen zal opspalken, wanneer hy haer op zyne bruiloft zal wederzien. Zoo mag ik my daer gerust op verlaten?

- Zoo zeker als ik honderd duizend guldens ryk zal worden, zy moet daer zyn.

- Maer Hansjoris mag niets van haer vernemen.

- Stom als een visch, - hervatte 't rost Maierke en ging heen.

Hansjoris kwam schuchter by Kaetje, hy schaemde zich te bekennen dat hy haer afgeluisterd had; maer als zy nu trouwelyk nevens elkander zaten, zegde hy: - Ik wil u dit zeggen, laet u niet opmaken, het is niet waer. Men heeft achter my gezegd dat ik kennis had met de dienstmaegd uit den Adelaer, die nu te Rottweil dient; geloof my, het is niet waer; vroeger ben ik met haer wel naer den katechismus geweest, maer 't was enkelyk kinderspel.

Kaetje deed alsof zy een zeer groot gewigt aen deze omstandigheid hechtte, en Hansjoris had veel moeite om zich te verregt vaerdi-

[p. 117]

gen. Hy deed zich des avonds nog veel moeite om het rost Maierke uittehooren, maer deze was ‘stom als een visch!’

Hansjoris had nog vele aenklagten uittestaen en natuerlykerwyze door 't gansche dorp veel pligtplegingen afteleggen. Dat kwam hieruit voort: Des zondags voor den trouwdag ging, naer oudere gewoonte, Hansjoris en zyn makker Fideel, elk met een rooden strik om den arm en een rood lint aen den drykantigen hoed, door heel het dorp van huis tot huis, en de bruidegom hield de volgende aenspraek: - Gy zult heuschelyk toegelaten zyn tot de bruiloft op dynsdag in den Adelaer. Wanneer wy 't u weder vergelden kunnen, zullen wy het ook doen. Komt zonder nalaten. Vergeet het niet. - Komt zonder nalaten. - Daerop opende in ieder huis de vrouw de schuiflade der tafel, nam brood en mes eruit en bood het met deze woorden aen: - Snyd aen het brood. - De bruidegom moest nu eene brok brood afsnyden en dat medenemen. Hansjoris was zoo met zyne vier vingeren in het broodsnyden wat onhandig; het deed hem wee wanneer men in vele huizen, met goedmoedigen spot, hem zegde: - Gy moest eigenlyk niet trouwen, Hansjoris, want met uwen stompvinger kunt gy toch niet goed brood snyden.

Hoogst verheugd was Hansjoris, als deze uitnoodigingen gedaen waren.

De bruiloft werd onder zingen en jubelen gevierd, slechts mogt daerby niet geschoten worden, want, sints Hansjoris ongeluk of moedwilligheid, was zulks strengelyk verboden.

Aen de bruiloftstafel liep alles lustig af. Onmiddelyk na de tafel, trad Kaetje in de keuken, maer kwam spoedig weder, met de ons zoo welbekende pyp in den mond; men kon werkelyke niet onderscheiden of het de oude dan eene gansch gelyke was. - Kaetje trok met zonderlinge gebaerden eenige wolkjes uit de pyp, en reikte die dan aen Hansjoris met deze woorden:

- Daer, neem, gy hebt u moedig gedragen; gy kunt u goed iets ontwennen; voor my mogt gy wel rooken, ik ben geen betje daer tegen.

Hansjoris werd vuerrood, schudde echter neen en zegde: - Wat ik eens gezegd heb, daer zou geen muis een draed afbyten, myn

[p. 118]

leven lang geen pyp meer in den mond. - Hy stond op, en zegde voorts: - Zie, Kaetje, ik, ik durf u toch kussen, wanneer gy gerookt hebt.

De beide gelukkigen lagen zalig in elkanders armen. Daerop bekende Hansjoris dat hy geluisterd had toen Kaetje met het rost Maierke afsprak, en dat hy gemeend had dat de redekaveling op de meid uit den Adelaer liep.

Men lachte hartelyk om de klucht.

De pyp werd, ten eeuwigen aendenken, aen het bed gehemelte des jongen echtpaers opgehangen, en Hansjoris wees er dikwyls naer, wanneer hy bewyzen wilde dat men, met vast voornemen en door liefde, zich alles afwenden kan.

Twee woorden leiden ons plotselyk veel verder: Hansjoris en Kaetje zyn nu bedaegde grootouderen, in den kring der hunnen gelukkig, frisch en te vreden levende. De pyp is een eerbiedwaerdig familiestuk by de vyf zonen van Hansjoris; geen van hen of van hunne kinderen heeft zich tot heden aen 't rooken gewend.