Het Taelverbond. Jaargang 5

[p. 266]

De nachtegalen en de leeuwerikken
door Johan Van Rotterdam.

Over eenige jaren, was er eens een Heer, en die was zoo ryk en zoo magtig, dat hy een gansch dorp in eigendom bezat.

Dit dorp was redelyk groot, ook woonden daer vele inwooners, welke allen aen hunnen heer eene jaerlyksche schatting betaelden.

Het geval wilde, dat daer ook eenige nachtegalen en leeuwerikken waren, welke alle schoone liederen zongen.

Eenige der boeren hoorden gaerne den zang der nachtegalen, en daerin hadden zy gelyk, want het lied des nachtzangers is verrukkend en schoon.

Andere hoorden liever het zingen der leeuwerikken, en ook die hadden niet minder gelyk, want zyne zilveren stemme is lief en bevallig.

Wanneer het nu gebeurde, dat de boeren niets te doen hadden, of vermoeid waren van werken, dan vermaekten zy zich met langs de velden te wandelen, en luisterden dan aendachtig naer de liederen hunner geliefkoosde vogelen.

Dat ze dit alleenlyk deden uit louter vermaek is niet geheel waer; zy waren daervoor veel te ernstig, er was iets grootscher,

[p. 267]

dat hen aendreef om daernaer te luisteren, en dit was beschaving. Want zy verstonden de tael der gevederde dichters, welke zy liefhadden en in hunne zangen vonden zy nuttige lessen.

Daerom wandelden zy langs de velden en luisterden naer de liederen der nachtegalen en leeuwerikken.

Ook woonden er nog in dit dorp eenige beambten, welke gelast waren met het ophalen der schattingen, het onderhoud der goede orde, het doen van regt en verdere zaken; en deze werden ook voor al dit werk rykelyk betaeld.

Ofschoon het de heer was die hun betaelde, was het toch met zyn geld niet, dat hy dit deed; hy deed dit met de schatting welke de boeren hem jaerlyks betaelden.

Nu gebeurde het dat deze beambten gaerne den zang der nachtegalen hoorden.

Daerom besteedden zy al hunne zorgen aen deze, en deden niets voor de arme leeuwerikken, welke hier door veroordeeld schenen, om langzamerhand te versterven.

De boeren welke den zang dier verdrukten gaerne hoorden, konden dit echter niet goed lyden, want zy wisten dat het aen die te wyten was dat zy in beschaving vooruitgingen.

Daerom verzamelden zy zich zekeren morgen, om middelen te beramen tot het behoud hunner geliefde vogels en kozen daerom eenige onder hen, om de beambten te verzoeken voor hunne zangers te zorgen.

Degenen welke hiertoe gekozen waren, gingen dan tot de beambten en zeiden hen:

- In ons dorp zyn nachtegalen en leeuwerikken; gy besteedt al uwe zorgen aen de eerste, en doet niets voor de andere, wy zouden heel gaerne zien dat die staet van zaken ophield.

Doch, de beambten grimlachten en antwoorden hierop:

- Onze heer en wy beminnen de nachtelyke dichters, en kunnen de leeuwerikken niet dulden en het meestendeel der boeren denken zoo als wy; want op zes inwooners van dit dorp, luisteren er vyf naer hunne liederen en lachen met het geschar der leeuwerikken.

[p. 268]

Het eerste gedeelte van dit antwoord was waer; doch het laetste was valsch.

Want hoewel het grootste gedeelte der boeren de tael des nachtvorsten liefkoosden, lachten zy daerom toch niet met den zang der leeuwerikken.

Zy waren hierom te verstandig en begrepen te goed dat de overige boeren deze zangers noodig hadden.

Zy wisten dat, even gelyk zy slechts de toonen der nachtorgels verstonden, de overigen ook niets dan de tael der dagzangers begrepen.

De aenhangers dier laetste zeiden dit dan ook aen de beambten, maer deze antwoordde hen barsch.

Gy moet deze wouddichters maer leeren verstaen; zeker zult gy u daer goed by bevinden.

Doch de vrienden der leeuwerikken verstonden dit zoo niet, daerom zegden zy:

- Wy, zoowel als de aenhangers der nachtegalen, betalen onze jaerlyksche schatting en daer er onder de boeren, eenige zyn, welke de nachtegalen niet verstaen, en de anderen, niets aen den zang der leeuwerikken kunnen wys worden; zoo moet er dus voor beiden gezorgd worden.

En die vraeg was billyk.

Maer de beambten, welke gelast waren, met het doen van regt, luisterden niet naer den klap der boeren, want zy bleven de nachtegalen begunstigen, ten nadeele der leeuwerikken. Dit werden de aenhangers der leeuwerikken moede, en zy wendden zich tot hunnen heer.

Maer deze beantwoordde hunne bede niet beter dan zyne bedienden.

Dit maekte de arme boeren mistroostig, en zy vielen uit in klagten, welke luidruchtig en bitter genoeg waren, om een groot gedeelte der aenhangers van de nachtegalen, de geregtigheid van hunne eischen te doen verstaen en mede in hun leed te doen deelen.

En dit was zeer fraei voor die laetste.

Zy betoonden hier door dat zy wezenlyk gelykheid van regt verlangden.

[p. 269]

Doch de onregtige beambten bleven styfhoofdig en de styfhoofdige heer bleef onregtig.

Die handelwyze verbitterde de boeren en de aenhangers der leeuwerikken, vereenigden zich, met een gedeelte der vrienden der nachtegalen en zy dreven den heer met alle zyne bediende op de vlugt.

Nu waren zy verpligt zich by de hun getrouw geblevene inwooners te verschuilen, en daer deze zich vyandig tegenover de aenhangers der leeuwerikken stelden, verdeelde zich het dorp in twee verschillende vlekken.

Toen kozen zich de afgevallene boeren eenen anderen Heer en stelden nieuwe beambten aen.

Deze beloofden aen allen gelykheid van regt, maer weldra ondervonden de opstandelingen, dat zy zich bedrogen hadden en dat de nieuwe bedienden, niet regtvaerdiger dan de vorigen waren, ook begonnen weldra de klagten op nieuw; ofschoon het ditmael de aenhangers der leeuwerikken niet waren die miskend werden, maer wel de vrienden der nachtegalen.

En dit was nogtans het grootste onregt, dat bedreven kon worden.

Want in het dorp, waren er op drie boeren zeker nog twee, welke de nachtzangers verstonden en niets van de tael der leeuwerikken begrepen.

En ook was dit zeer ondankbaer; want degenen welke men nu miskende, waren de schuld dat aen de anderen regt wedervaren was.

Maer daerom meenden de bedienden, dat allen nu genegen waren om naer den zang der leeuwerikken te luisteren, maer dit was onmogelyk, want men kon het grootste gedeelte der boeren, niets aen dien zang doen wys worden; ook vielen de aenhangers der nachtegalen hevig tegen dit onregt uit en hoopten by de voorstaenders der leeuwerikken den zelfden onderstand te vinden, welke zy hen vroeger verleend hadden.

Maer deze openden slechts den mond, om hem te bespotten.

En dit was leelyk.

[p. 270]

En toch hielden zy zich niet by dien spot, maer wilden daerenboven de ongelukkige verdrukten nog dwingen, naer den zang der leeuwerikken te luisteren.

De vrienden der nachtegalen willen hier echter niet van hooren en daer zy het sterkst in getal zyn, zouden zy de beambten wel kunnen dwingen hun regt te doen.

Zelfs zeggen dit eenige onder hen, en andere voegen er by: Zoo zy onze regten blyven miskennen, dan moeten wy hen afzetten en er anderen nemen.

Maer het grootste gedeelte denken, dat ze de beambten best zouden overhalen, om voor de dichters des wouds te zorgen, door gezamentlyk hunne grieven by hen te gaen bloot leggen.

Zoo staen de zaken thans nog in dit dorp; wat hier van de uitslag zyn zal, is tot nog toe onbekend.

De nachtegalen echter, kunnen dus niet blyven bestaen, maer moeten langzamerhand versterven.

De beambten ook kunnen dit zoo niet volhouden, vroeg of laet zullen zy de billyke vraeg der verdrukten moeten inwilligen.

Zoo zy dit niet doen, zullen de vrienden der nachtegalen hen uit het dorp verjagen en dus hun zelven regt doen.

Wanneer dit zal gebeuren weet niemand, doch allen zeggen:

- Eens moet die dag komen, want wy willen niet dat de nachtegalen uitsterven; zy zingen daerom te lief en hunne tael is veel te schoon.