|
| |
| |
| |
[Het Taelverbond, 1848, nummer 5]
De Tooverdoos.
Vertelsel, door Eug. Zetternam.
Die Kinder sie hören es gerne.
Goethe.
Wie ontploken oren heeft
Die hore, wat si wt geeft!
Ende sette sine verstannesse daeran,
Desen Spiegel te verstane dan,
Die ic hier wt sal geven,
Daer ic van Gode toe ben gedreven.
Lodewyk van Velthem. Spiegel Historiael.
Boeck VII. c. XVII.
Huldergerds prophecien.
| |
Eerste hoofdstuk.
Van eenen Geest, die eens een slot bewaerde.
Die Geest was eens de beste aller beschermers. Geen der bovennatuerlyke wezens, welke eertyds hunne magtige hulp aen de menschen verleenden, bezat ooit den doordringenden arendsblik, waermede hy mylen ver de aerde overstaerde, en nooit gloeiden hunne oogen van ieverigeren argwaen, wanneer zy hare diepten peilden. De menschen sidderden wen hy hun binnenste doorzag, en hy in wien Adalhil het minste oneerbiedig of aen zynen meester
| |
| |
vyandig verlangen ontdekte, werd dadelyk getroffen door de vlam die van den Geest heenschoot en den misdadige met de kracht en de snelheid eener bliksemflits nederplofte. Gelukkig, hadde Adalhil zyne kracht tot weldoen ingespannen, zoo zyne magt tot geluk ware gedyd; maer, helaes, hy gebruikte zyn vermogen niet dan om tyranny te ondersteunen, dan om dwingelandy te staven. Hy leende zich aen een man, welke zyn looden scepter zoo zwaer mogelyk op zyne bloedverwanten deed drukken, en zyne opperheerschappy wilde uitbreiden over geheel het eiland, waer onze geschiedenis voorvalt.
Dit eiland ligt ergens verholen midden in zeeën, die in de onmetelykheid verloren loopen, en waervan nooit oog het einde mogt aenschouwen. Een gezin was daer eens gestrand, rampzalig gezin, in Gods verbolgenheid te midden der orkanen daer heen gezweept, om er zich te verlustigen in de smarte der nooitvoldoenbare begeerte, der onbepaelde heerschzucht, en der duldelooze armoede! Voldoening eener straf die de ongelukkigen misschien van over eeuwen aen den Oneindige schuldig waren. En nooit had er tot dergelyke straf geschikter land kunnen uitgekozen worden; want nauwelyks was het gezin er aengestapt, of in ieder lid ontkiemden toomelooze driften, heillooze verlangens, die als met den adem in hen geboren werden en nooit meer sterven moesten. Misschien, was het een onbluschbare haet welken zy tegen elkander opvatteden en die tot afgunst oversloeg, althans beneed de eene dat de andere het voedsel of den rykdom gebruikte, welke het eiland in zulke ruime mate voortbragt. Er waren vruchten in overvloed en men trok ze elkaer uit den mond; er was goud, en sommigen wilden er hun lichaem mede bekleeden, terwyl zy hunnen broederen den geringsten oorring weigerden; er waren marmers, welke men slechts uit de aerde delven moest, maer elk verlangde paleizen en misgunde zynen evenmensch het hutje dat hy bouwde. Had men gevoegelyk gekunnen, men had zich onderling het heilryk licht nog ontzegd en elkander belet van onder den blauwen hemel te rusten. Alzoo onttrok de booze hebzucht dit gezin aen zichzelven en wierp het onmeedoogend in den maelstroom
| |
| |
van het noodlot, dat al deszelfs leden in zyne onberekenbare vaert medevoerde. Het kneep hun hart te samen en perste er de meeste goede hoedanigheden uit, om het daerna op te vullen, met schrander egoïsmus en hoonend medelyden! Onophoudelyk werden zy geteisterd tusschen haet en liefde, zelfszucht en grootmoedigheid, wraek en vergiffenis; en zy dobberden in die tegenstrydige gevoelens zonder uitzicht, zonder hoop, zonder zich te kunnen bedwingen, even gelyk het schip dat te midden des onweders tusschen de baren geslingerd wordt, de eene klip ontwykt om op de andere te stooten en door den wind aengedreven, nuttelooze poogingen aenwendt om zynen gevaerlyken loop te stuiten.
Maer die staet van overspanning kon niet blyven voortduren. De hevige stryd tusschen die verschillende driften en die hatelyke gevoelens had uitgewoed; het werd kalmer, was het niet inwendig, dan toch voor het uiterlyke. Eén toch van het gezin moest zegepralen, als er met de vuist gestreden werd, en die stelde eene magt daer, waervan hy het onmedoogendste en het onwaerdigste gebruik maekte. Niet voldaen, die zelf vooreerst volkomen genoten te hebben, wilde hy ook dat er zyn nageslacht van proefde, en hy liet zyn vermogen aen zyne kinderen over. Deze, even gelyk hun vader zyn gezin miskend had, verachtten insgelyks hunne neven en lieten ze in gebrek en armoede voortsdwalen. Maer onder die laetste waren er ook die moed en kracht hadden: zy verhieven zich allengskens boven de andere; en dan, dan vergaten zy ook hunne ongelukkige broeders....
Adalhil nu was uit de mengeling der heillooze driften dier rampzaligen geteeld. Zachtjes was hy onder de schaduw der lommeryke dreven van het eiland opgegroeid, en hy had zich aen een der eerste stichters van de openbare magt gehecht, besloten van dezen tegen zyne bloedverwanten te beschermen en zyn gezag te staven.
Gezamentlyk hadden zy eene woonplaets gezocht, en die gekozen op eene rots, welke het eiland beheerschte, en door zwaren arbeid nog hooger opgetrokken, den Geest het middel gaf om zelfs een deel der zeeën te overstaren. Adalhil zat gewoonlyk op het toppunt van dit hoog gebouw, en kon dan met eenen verachtelyken blik de hutten
| |
| |
gadeslaen, welke, rondom de rots gebouwd, door hare kleinheid geleken aen de dobberende golfjes eener zee, die de klip scheen te bespoelen. De vlerken saemgevouwen, leunde hy daer op zyn grooten schild, omvattende met zyn knypenden klauw eene ruwe byl, schrikkelyk kenteeken van de heerschappy zyns meesters. Zyn glinsterend kleed hing neder op den toren en versierde dezes top met zyne wonderbare schittering. Nutteloos zou het geweest zyn, in dien glans eene vaste kleur te willen onderscheiden; want het was een geheimzinnig weefsel van hemeltergenden hoogmoed, redelooze heerschzucht en onkrenkbaer vermogen. Verwonderbare teekens waren er op gegrift, en alwie dit kabalistieke schrift niet ontcyferen kon, zag niet dan eene mengeling van bloedende harten, menschenoogen, hertshorens, verkenstoten, visschenvlimmen en zelfs tot ezelsooren toe! Dit schynt nu belachelyk; maer die geheimzinnige teekens waren wonderwel geschikt tot het verbysteren der mindere menschen, in wier oogen de onmatige magt van Adalhil nog vergrootte, door de helsche afbeeldsels waermede zyn gewaed opgeluisterd was.
Maer de tyd verwoest al wat geen goddelyken oorspronk heeft. Sprankel der helle, door menschelyke misgrepen tot een wezen opgeteeld, moest Adalhil aen deszelfs werking onderhevig zyn en vergaen, even gelyk al wat aenzyn heeft ontvangen. Hy was allengskens vervallen: de kleur van zyn kleed was getaend, en de helsche griffels verloren dagelyks iets van hunne klaerheid. Met het verslensen van zyn heerschgewaed verloor hy ook wezenlyk zyne kracht, en, gelyk het vuer uit zyne bloedroode oogen was gedoofd, had hy ook het vermogen verloren om iemand onfeilbaer neêr te vellen. Dit maekte hem kortzichtig, en hy was niet meer grootsch maer kwaedaerdig. Niet zelden liet hy zyne byl grimmig op den magteloozen nedervallen en lachte dan, als hadde hy eene groote zegeprael behaeld. Somtyds grynsde hy verschrikkelyk, en men hoorde hem opbruisen tegen het verval zyner krachten, toen hy begon in te zien dat hy nu zyne vorige magt het meest behoefde. En waerlyk, de hutten welke eertyds rondom het kasteel zoo laeg over de aerde kropen dat zy eene effen zee geleken, waeruit de rots
| |
| |
alleen naer boven stak, waren nu zóo vergroot dat zy baren schenen, die op Mordohan's slot aenkwamen om het te verbryzelen. Wel waren er wooningen van mindere gestalte gebleven, maer die stonden in de verte, en dienden slechts om de hoogte der eerste te doen uitkomen. Daerby was de drokte die steeds in deze heerschte, de rykdom welke er uit te voorschyn kwam, de pracht waerin zy praelden voldoende om Adalhil schrik aen te jagen en voor den duer zyns overwigts te doen beducht zyn. Inderdaed kwamen hunne inwooners zeer dikwils het slot bezoeken, niet met beleefdheid, of voorkomende gehoorzaemheid, maer met eischende en beledigende woorden, welke door de onvoldoenbare schulden van Mordohan gewettigd werden, en die Adalhil dus niet beletten kon.
Eén was daerin byzonder overmoedig. Hy woonde over Mordohan's rots, in een prachtig gebouw, dat hy allengs had weten te verheffen, en hy had door arbeid, list en nyverheid schatten vergaerd, die als 't ware onuitputtelyk schenen. Hy werd Sulmath genaemd en dreef handel in fluweel, juweelen en al die andere dingen, welke aen den lust om te schitteren onontbeerlyk zyn. Dergelyke waren aen Mordohan leverende, bragt hem dat verkeer in eene soort van gemeenzaemheid met dezen opperheer, het leerde hem dezes magt waerderen, en deed in hem de begeerte ontstaen om die te deelen. Hy was reeds bejaerd, maer nog frisch en gezond, en de ryke kleeding waerin hy steeds schitterde, bragt het hare by om zynen ouderdom wat te bewimpelen. Nogtans, in weêrwil zyne mannelyke schoonheid was er iets terugstootends in hem, dat menigeen afkeer inboezemde, en de verfoeijelykste winzucht, gepaerd met de arglistigste bedriegelykheid, welke op zyn aenzicht uitblonken, waren zeker weinig geschikt om genegenheid op te wekken.
Op eenen schoonen zomerachtermiddag ging hy wandelen, en stapte liefopgesmukt en wel te vreden zyne deur uit. Op straet stak hy zynen neus in de lucht om te vernemen of het weder niet wankelbaer was, en daer vloog hem de sombere rots van Mordohan in het oog. Hy mat haer met zynen blik en zuchtte; heel zyne vrolykheid week voor zyne afgunst. Starend op zyn eigen huis zag
| |
| |
hy met voldoening deszelfs rykheid, de edelheid zyner sieraden en de fierheid zyner raembogen; maer hy vergeleek het terzelfder tyd met dat van Mordohan, en zag hoe oneindig veel het in hoogte van dit van het magtig opperhoofd verschilde.
- Morgen, - sprak hy droevig, en met zynen wandelstok naer den top zyns gevels wyzende; - morgen doe ik er nog eene stagie optrekken.... Maer waertoe zal het dienen? - vervolgde hy somber. - Schynbaer zal ik grooter wezen, wezenlyk blyf ik dezelfde. Ik mag vry myn woon reuzachtiger dan die van Mordohan maken, ik mag my kostelyker kleeden dan hy; boven my, boven my hangt altyd zyn gevloekt en onwrikbaer gezag!.. En waerom heerscht die man over my? Ik ben het kind zyns broeders, en ben ryker dan hy.
- Ik maek goud! - hernam hy zoo gewigtig als hadde hy den steen der wyzen ontdekt, - en Mordohan verteert hetgeen hy bezit, en toch, toch is hy magtiger dan ik!
Sulmath staerde nu in den hemel; hy zag de zonne die haer koesterend licht zoowel op zyne eigendommen als op die van Mordohan wierp; hy bewonderde het azuer waerin zy gevat is en dat zoo ver zyne oogen reiken konden alles omvademde wat bestond. Een zoel windeken blies in zyne haren en ging versterven in het groene loover der bloeijende dreef, waer het al de bladeren van het malsche kreupelhout zingen deed. Hy ademde het windeken hevig in en blies het weder uit; toen ademde hy nogmaels en zegde bedaerd tot zichzelven:
- De zon schynt voor allen; ik adem de lucht gelyk iedereen, al die hoofdstoffen zyn voor wie ze genieten wil; komt de magt dan ook niet aen ieder toe? - Hy stapte voort, inwendig opgewonden door dit streelend gepeins; dan, op eens rezen er nieuwe gedachten op in zynen geest en:
- Harmona, de dochter van Mordohan is een lief meisje, een engelachtig kind, dat een goed hart heeft en zeer grootmoedig is. Ik bemin dat lieve schepseltje, ik bemin het waerlyk. Zoo ik.... Mordohan heeft lust naer goud, ik, lust naer magt. Hewel, hy geve my zyne dochter, dan ben ik lid van zyn gezin, dan maek ik deel
| |
| |
van zyn bloed; hy zal my dan toch geen aendeel in zyne heerschappy weigeren, zoo min als ik hem een paert in myn goud weigeren zal; en kan ik dan wel niet over het eiland regeren, dan zit ik toch mede in den zetel waerop Mordohan nu alleen troont.
Zoo tegen zichzelven redenerende was hy de dreef doorgewandeld, welke van zyn huis naer een niet ver afgelegen boschje liep, en hier naderde hy een wooningsken, zoo gering van voorkomen, dat men wel opletten moest om het tusschen de linden en het klein gewas te onderscheiden. Sulmath stond voor hetzelve stil. Ook dit hutje mat hy met zyn valkenoog; maer nu verried zyn aenzicht geene begeerlykheid; integendeel spreidde er zich eene tint van angst over uit, en zyne lippen trokken zich bibberend te samen.
- Ik ben van u vervaerd, kleine wrat! - mompelde hy. - Gy ook wilt aengroeijen. En zoo ik myn aendeel in de oppermagt verkryg, zal uw inwooner ook om het zyne komen.
Nu stapte hy nader by en zag door het raem, waerin gebroken ruiten en aengeplakt papier de bewooners tegen het ongure weder schenen te moeten bevryden. Een glimlach speelde om Sulmath's lippen, hy schokschouderde.
- Hoe gemakkelyk is dat te verhoeden! - mompelde hy en keek weêr naer binnen. - En toch, - ging hy eenige oogenblikken later voort, - toch ben ik van u vervaerd, gevloekte hut! - En hy vervolgde sidderend zynen weg.
Wat was er dan toch in dat kleine huizeken dat dien ryken man zulken schrik aenjoeg, dat dien heerschzuchtigen zoo deed sidderen! Het was toch zoo een arm wooningsken! Slechts uit één vertrek bestaende hing het, als het ware, te midden van vier stylen, die, aen de vier hoeken in den grond gestoken, het geheele ondersteunden en in voege hielden. Tusschen die stylen waren takken gevlochten met gele kleiaerde aengevoegd, welke, langs alle kanten verbrokkeld aen wind en regen een vryen doortogt lieten. Door geene zoldering was het vertrek beschermd; alleen een verhakkeld rieten dak hield er des winters den hagel buiten. Voorts hing er hier en daer eenig grof huisraed tegen den wand, en in den haerd smeulde een aschvuer, waerop een brood te bakken lag.
| |
| |
In eenen hoek stond een getouw, waeraen een jongeling zat te weven. Deze was schoon, en hoewel heel zyn uiterlyk vermoeden liet dat het gebrek zwaer op hem drukte, straelde nogtans de edelhartigheid u van zyn gelaet te gemoet. Hy weefde geene stoffen maer slechts draden welke hy met zyn zweet aenlengde. Die draden trilden en schenen bezield; en het waren ook wezenlyk de levensdraden der menschen, welke Demhar pynlyk uitrekte. Die verheven dienst aen de menschheid had hem beter lot moeten verschaffen, en hy was waerdig in edeler woon te troonen; maer nu het ongeluk het tegendeel wilde, onderwierp hy zich gedwee en lydzaem. Hy was gelaten in de smart, en zeker om zich in die stemming te houden zong hy, op de maet van zyn getouw, de volgende woorden, welke wy nagenoeg vertaeld hebben:
Eindloos lyden is myn lot;
Armoê werd my toegezworen,
Voor de smart werd ik geboren;
Maer 't was zoo de wil van God!
Beter is 't my op te beuren
Die my gaf zoo bitter lot,
Die nooit lacht is stapel zot,
Die nooit weent is vast een ezel,
Die, betrouwend op haer God,
Steeds berust is in haer lot,
| |
| |
Weenend lachen is myn stiel
En treuren, en schreijen,
Met de smart die op my viel.
Maer aen 't graf daer paelt een dal,
Dat ieder niet beërven zal;
Nauwelyks had hy dit liedje geeindigd of er kwam eene jongvrouw binnen. Zy had zyne stem van buiten gehoord, en dan door de spleten der wrakke deur geluisterd tot hy van zingen ophield.
Deze was zoo hemelsch schoon, op haer wezen smolt kinderlyke vrolykheid met medelydenden weemoed zoo zacht te samen, in hare minste bewegingen lag iets zoo betooverends, dat zy mogt fier zyn op den naem van Harmona dien zy voerde, daer men haer waerlyk als eene levende harmony mogt begroeten.
Nu droeg zy aen haren arm een korfken van gouddraed, en nadat zy dit in een hoekje had nedergezet, op eene wyze die toonde hoezeer zy in dit verblyf der armoede op haer gemak was, vroeg zy met hare zilverfyne stemme:
- Ik hoorde u daer zingen, Demhar?
Maer Demhar antwoordde niet; aen al zyne gebaren, aen heel zyn voorkomen kon men afmeten hoe diep dit bezoek den jongeling trof. By Harmona's intreden had hy zyn werk laten varen, en zich dan omgewend om het hooge rood te verbergen dat hem naer het voorhoofd klom.
Intusschen herhaelde de freule haer gezegde en voegde er by:
- Van wie hebt gy dit liedeken geleerd?
- Van den profeet Sidhan, - was Demhar's antwoord.
| |
| |
Harmona trok den mond ontevreden te samen; maer zich herstellende, vroeg zy met een deelnemenden glimlach:
- Hebt ge reeds gegeten, Demhar?
Hy aenzag haer met een blik vol eerbied en genegenheid, maer waerin ook gekrenkte fierheid te lezen stond, en antwoordde zonder dat de toon waerop hy sprak, haer kwetsen kon:
- Nog niet, mejuffer; maer ge ziet myn brood op de assche bakken, en verschaft myn bestaen my weinig, ik ben er mede te vreden.
- Ge weet, Demhar, dat ik u nooit iets uit medelyden breng maer wel uit genegenheid. - En onder het uiten dier woorden haelde zy haer korfken te voorschyn.
- Als juffrouw Harmona het my uit genegenheid schenkt, kan ik niet weigeren. - En hy zoende de hand der goede freule, welke zyne tranen tusschen hare vingeren voelde rollen.
Stilzwygend en met innig genoegen zag zy een geruimen tyd hoe smakelyk de jongeling hare spyze nuttigde; dan hernam zy:
- En hoe gaet het nu al, Demhar?
- Rampzalig, freule, rampzalig, - was het antwoord.
- Ge moet toch maer geduld hebben, goede vriend; het is wel jammer dat myn vader zoo wat baetzuchtig is, maer treur daerom toch niet.
- Och neen; maer niettemin ben ik somtyds moedeloos. Zie, freule, zoo waer ik leef, indien ik u niet bezat zou my die armoê ondragelyk zyn, en kwaemt ge my niet by tyden vertroosten, dan toch liever den dood dan dit rampzalig leven. Maer nu, freule, nu dat my zoo een liefdadige engel komt opbeuren, nu gy my, als het medelyden zelve, iets ter verkwikking en ter aenmoediging brengt, kan ik het leven trotseren, kan ik verduldig honger lyden, koude uitstaen, van gebrek allengskens wegteeren en sterven.
Hy was opgestaen en had in zyne drift de hand van het ryke meisje vastgenomen; maer nu zweeg hy eensklaps, want hy zag haer aenzicht gloeijen en hare oogen schitteren, als verkeerde zy in den hevigsten toorn. Echter bedroog hy zich, Harmona was veeleer ontsteld dan verbolgen door zyne tael; en zyne gebaren, welke
| |
| |
hetgeen er in hem omging, verrieden, deden haer in haer harte de kiem van iets ontdekken dat haer schrik inboezemde.
Gelukkig bragt hen de oude Rhemba uit die verlegenheid. Zy kwam, zoo snel het haer waggelende ouderdom toeliet, naer Demhar toegeloopen, om hem te melden wat schoone everzwynenjagt zy had gezien en, na daerover breedvoerig uitgeweid te hebben, voegde zy er by:
- Ginds, liep het gerucht dat die jagt ter eere van het huwelyk van juffer Harmona met meester Ardhan werd gevierd.
Het meisje werd hevig geschokt door die woorden, want wezenlyk was zy aen Ardhan verloofd, hoewel zy niet dan afkeer voor hem gevoelde; en, om Rhemba van dit onaengenaem onderhoud af te brengen, bood zy haer weldadig van hare ververschingen aen. De oude had zulke afleiding niet noodig, haer verzwakte geest joeg reeds andere gedachten na. Zy hernam:
- Maer ik zou u beide liever te saem vereenigd zien, dan u, Harmona, met dien Ardhan in den echt te weten.
En, gelyk Demhar die de misnoegdheid der freule ontwaerde, wilde opmerkingen maken, ging de oude rusteloos voort:
- Slaet toch geene aendacht, kinderen, op het verschil uwer standen; ge zyt van het zelfden bloed en uw oudgrootvader, o Demhar, was de broêr van den grootvader dezer juffer. Ge zyt de echte neef van Sulmath, en vermits gy de levens der menschen verlengt, veredelt u uw arbeid. Verder, - riep zy uit, - kan die tegenwoordige staet van zaken niet blyven voortduren; uw haet moet dooven en onze afgunst gebluscht worden. Myn zoon Janath, welken ik verloochende, zegde steeds dat wy betooverd zyn.
- Betooverd? - vroegen beide.
- Ja, betooverd! maer er is een middel om ons te onttooveren.
- En welk is dat middel? - vroeg Harmona met ontroerde belangstelling.
- De doos die in het slot Mordohan verborgen wordt. Het is misschien onmogelyk haer te ontsluiten, maer als zy eens geopend is, zal er geluk en gelykheid uit heenvloeijen. Zy zegt dit zelve aen wie haer raedpleegt en niet heerschzuchtig is.
| |
| |
Harmona was zichtbaer door die woorden der oude vrouw getroffen; zy scheen in gepeinzen verzonken en haer hoofd hing dubbend op hare borst. Bywylen aenzag zy Demhar eens ter sluiks, maer dan, zyne oogen ontwarende, welke haer met gloeijende ontroering aenblikten, stamelde zy:
- Maer dit is onwaerschynlyk!
Doch Rhemba hoorde haer reeds niet meer. Zy had door het venster gekeken, en zoo spoedig hare stramme leden het toelieten, naer de deur loopende, riep zy: - daer is de profeet Sidhan! - en viel op den dorpel op hare kniën neder.
Inderdaed ging er juist een man voorby, die het eervol ambt van priester aldaer scheen te bekleeden; althans kon men dit aen zyne deftigheid veronderstellen, hoewel zyne hoofsche kleedy dat weêr tegensprak. Hy bleef een weinig staen, naderde tot Rhemba, gaf haer op zyne manier eene soort van zegen en wilde doorgaen, toen hy in de hut Harmona gewaer werd.
Een zweem van toorn trok zyn aengezicht te samen; nogtans wist hy dien wrevel te bewimpelen, want nog was hy de hut niet binnen of zyn wezen had zyne gewoone bedaerdheid hernomen.
- Altyd hier! - bromde hy binnensmonds, terwyl hy luid voortging: - de meêwarigheid heeft u zeker hier gebragt, freule? Ik kan u daer over niet genoeg pryzen, maer zoudt ge nogtans uwe weldaden niet gevoegelyker door uwen dienaer kunnen doen uitvoeren?
- Het doet my meer genoegen, - antwoordde de juffer, - als ik met eigen hand smarten lenigen kan.
- Ik geloof u, freule, en het verheugt my zulke schoone gevoelens in u te ontdekken. Zoudt ge me nu ook het vermaek willen aendoen, my naer uwen vader te vergezellen?
Harmona nam haer korfken op, knikte vriendelyk tegen Demhar, die insgelyks op zyne kniën gevallen was, en verliet de hut.
Demhar zag het meisje achterna: zyn gelaet was donker saemgefronst, en zyne hersenen en polsen sloegen als hadde hy de koorts.
- Myn God! - riep hy met eene holle stem, - wat gaet er van
| |
| |
my geworden? Al myne rust is nu verdwenen en myn geluk is voor eeuwig gestoord! Rhemba, Rhemba, wat yselyken afgrond hebt ge voor my geopend, en op wat knallende vuer hebt ge toch myn hart geworpen! Ho, stolde nu myn bloed maer aenstonds in myn lichaem, verstierf ik dadelyk in stof, klapwiekte myne ziel ten hemel en plofte myn overschot in het rustige graf! Want de adder des verlangens verknaegt mynen boezem, en eene bloedgierige slang zuigt het levensvocht langzaem uit myne aderen. De begeerlykheid, de begeerlykheid is in my gekomen. Ik bemin Harmona, en is die liefde niet rampzalig?
Hy viel, zyn aenzicht met beide handen bedekkende, op zynen stoel neder, en ondertusschen vervolgde de treurige Harmona met den priester haren weg.
Niet lang nog hadden zy voortgestapt, of ze zagen van verre den jagtstoet naderen. Gelyk het Rhemba gezegd had, was hy ryk en prachtig, en goud en zyde vereenigden er zich in oostersche prael. Hy, die hem aenvoerde was jong en schoon, maer iets heel vrouwelyks kenschetste hem; hy was zwak en in het prilste der jeugd scheen hy reeds het krachtverlies, dat wy in den beschermgeest bemerkten, te hebben overgeerfd; hoogmoedig en trotsch, was de kwaedaerdigheid, welke doorstraelde in al wat hy deed, het echte kenteeken zyner onmagt.
Hy ontblootte zyn hoofd, zoodra hy Harmona in het oog kreeg, en zyn paerd voor haer stil houdende, sprak hy zoo zachtaerdig hy kon:
- Myne bruid schynt te hebben vergeten dat ik eene everzwynenjagt voor haer heb aengelegd; zy zal nu, hoop ik, ons wel naer huis willen vergezellen en haer paerd bestygen.
Harmona scheen te willen weigeren, maer Sidhan overreedde haer, en, beide opstygende, volgden zy den trotschen Ardhan, die naer Mordohan's slot reed. Van verre stond Sulmath dit alles na te zien; hy was van zyne wandeling teruggekomen en drentelde nu weêr naer huis.
- Die Ardhan wil haer huwen, - knorde hy; - maer myn geld bestaet ook! - En daerop staerde hy weêr strak op den stoet.
| |
| |
Ardhan wenkte hem. Sulmath naderde kruipachtig en boog zynen schedel driemael ter aerde: dan bleef hy op eenige stappen afstands in de demoedigste houding staen.
- Ik heb geld noodig! - riep Ardhan hem toe; - myn aenstaende huwelyk brengt my op ongehoorde kosten, die gy moet helpen dekken.
- Goed, meester Ardhan, maer....
- Wy zullen daer niet over twisten; breng goud, zeg ik u! - en hy reed door.
- Goud, zegt ge! - lachte Sulmath. - Goud! ziedaer dan uw hartezucht; en ik heb het in overvloed. Goud, zoo, ge wilt goud? Maer ik wil magt, ge zult het uwe hebben als ik het myne bekoom. Zoo wy eens verwisselden, zoo hy my Harmona en ik hem eenige goudstukken in ruiling gaf? - Hy trad binnen, liep in zynen kelder, opende yzeren deur op yzeren deur en drong eindelyk in een gewelf, dat by het licht dat hy in de hand droeg, als eene zonne glinsterde. Sulmath bezag met voldoening die verborgen hoopen gouds, schepte er van in eenen lederen zak, welken hy zorgvuldig onder zynen mantel verborg, en ging alsdan traeg naer het kasteel, om Harmona ten huwelyk te vragen.
| |
Tweede hoofdstuk.
Waerin men vindt hoe vervaerd de beschermgeest was.
Op het eiland beleed men geenszins het christengeloof. Men zal dat reeds bemerkt hebben, want de tweedragt, de haet en de ongelykheid die er troonden, strooken weinig met de gelykheid en de liefde, welke door het H. Evangelie gepredikt worden. Sidhan was dus ook het nederige kind van onzen Zaligmaker niet; integendeel was zyne ziel met hoovaerdy en heerschzucht behebt. Hy deelde in het gezag van den gryzen Mordohan, en deze was blyde hem dit deel af te staen, omdat de valsche profeet hem onontbeerlyk was. Inderdaed, Mordohan drukte een ongeregtig dwangjuk op
| |
| |
zyne stamgenooten, en men ware zeker tegen hem opgestaen zoo Sidhan de ongelukkigen niet had in toom gehouden. Hy deed hun gelooven dat hun rampspoed door Gods wille ontstond, en zy met een later geluk zouden beloond worden, wanneer zy hun slavenleven geduldig doorbragten. Die noodlottige leer deed hen in hoop leven en versterkte hunne moedeloosheid: zy vonden het gemakkelyk een eeuwig geluk te bekomen, met zich werkeloos door den levensstroom te laten sleuren, en dachten niet eens dat er op het eiland ook geluk was, en dat zy dit door arbeid aen het gezag van Mordohan moesten onttrekken. Zoo staefde Sidhan's invloed de dwingelandy van het opperhoofd, en deze beloonde hem daervoor met zyne vriendschap.
Dien avond zaten zy te samen met Ardhan, over het huwelyk van den laetsten met Harmona te raedplegen. Het vertrek waerin zy zich bevonden was uitnemend prachtig, en op den marmeren schoorsteen bevonden zich van die kleine zindelykheden, welke aenstonds den rykdom en den goeden smaek der bewooners verraden. Tusschen die nuttelooze versierselen had er steeds eene kleine doos gepraeld, waerin Mordohan en de priester veel aenbelang stelden. Rondsom was zy met kostelyke paerlen bezet, en in het midden schitterde in diamanten letteren het vreemde:
Wat dit geheimzinnig teeken beduidde, wisten zy eigenlyk niet; maer toch was het hun bewust dat die doos in zich bevatte al wat hun gezag kon aentasten, en daerom verlustigden zy zich dikwils in het beschouwen van dit klein gevang hunner vyandelykheden. Nu was die doos weggenomen en er bevonden zich niet meer dan de lauwertakken, waermede zy altoos omkranst was.
| |
| |
De mannen zaten in zetels rond de tafel en zy schenen in de drokte van hun gesprek vergeten te hebben, dat er eene vrouw in den hoek der kamer, op een rustbed, halfuitgestrekt lag. Die ongelukkige was Harmona. Haer boezem zwoegde pynlyk en op haer gelaet lag de uitdrukking van de folterendste onrust. Groote zweetdroppels vielen van haer voorhoofd, en hare blauwe oogen stonden strak en styf gevestigd op de doos, welke zy in de knypende handen hield. Zy had ze by hare aenkomst met brandende verwachting aengegrepen, en nu poogde zy met klimmenden angst haer te openen. Want bevatte die doos haer heil niet? Zou, indien men ze opende, geluk en gelykheid er uit heenstroomen, gelyk de oude Rhemba het beweerde? Zou Harmona dan nog verpligt zyn Ardhan te huwen, wiens hoovaerdige ziel zy niet dulden kon, en welks kwaedaerdigheid zy verfoeide? En zou zy dan ook niet, tusschen al die gelyke menschen, er éénen kunnen kiezen, die door zyne deugd, door zyne minnende ziel harer waerdig was? Helaes! dit alles bleef voor haer een geheim; want wat zy ook beproefde, hoe zy duwde of trok, geene springveer ontspande zich, en de doos bleef als een juweel waer geen enkel aenvoegsel in te vinden is. Zy had reeds haer geloof in de woorden van Rhemba verloren en haer hartebloed verkilde van wee: nevens haer werd de rampspoed haers levens beslist, en zy hoorde haer huwelyk met Ardhan tegen twee dagen later worden vastgesteld. Een klaegtoon ging op uit hare borst, en zy liet het hoofd moedeloos zakken, als iemand die zich ter martelie wydt. Langen tyd bleef zy alzoo zitten weenen, tot dat de pyn haer weêr krachten gaf; toen hief zy het hoofd op, de tranen droogden op hare brandende wangen, en een hevig rood, als dat der blydschap, kleurde haer gelaet. Heure oogen sparden zich wyd open en, vol vertrouwen, staerde zy het kleinood aen.
- God! - stamelde zy stil, - ik had vergeten dat de doos ook spreken kan! Misschien.... Zy eindigde niet, want de ontroering overmeesterde haer en de nieuwe hoop, die haer bezielde, ontnam heur de kracht van uit te denken. Intusschen was haer verloofde onbemerkt genaderd. Misnoegd over haer lang stilzwygen
| |
| |
en over hare voortdurende koelheid, wilde hy haer ten minste een blyk van deelneming afpersen. Hy zette zich nevens Harmona op de rustbank neder, en sprak zoo zoet als zyne ruwe stemme het toeliet:
- Harmona, gy behandelt my wreedaerdig, en uwe koelheid is gal voor myn hart. Ik verdien beter van u, liefste, want geloof me, in uw byzyn ben ik ontroerd en onrustig.
Harmona hoorde niet; hy vervolgde, terwyl hy zachtjes op zyne knie zakte, en de hand greep, welke het meisje hem in hare ontroering nemen liet:
- Ik lig hier voor uwe voeten neêrgeknield; beloon toch, lief kind, die vernedering, met eenige liefde; zeg my eens, om my te troosten, dat ge my bemint.
Maer Harmona verstond hem niet: geheel hare aendacht was op het juweel gevestigd. Zy rukte hare hand los om de doos aen heur oor te brengen, en toen overtoog zich haer aengezicht met blyde kleuren; want de doos fluisterde haer zingend tegen:
Indien gy 't heil verwekken wilt
Van dit verzuchtend land,
Min Demhar dan uit ganscher hart
Maer geef die nooit voor gy, verheugd,
Of wel gy zult rampzalig zyn,
Als 't vadermoordend kind.
Een ontzettende gil galmde door de kamer en eene siddering doorgleed Harmona's lidmaten. Voor haer had zich eene geheele toekomst opgedaen, en die toekomst stemde mede met den geheimsten klank harer minnende borst. Hevig geschokt, stond zy op van de rustbank, liep naer haren vader, en in de zaligste ontroering op de kniën stortende, stamelde zy vol vreugd:
- Vader, ik huw Ardhan niet; want het lot beschikte anders over my!
| |
| |
De magnetische blik, waermede Mordohan dien vreugdegil beantwoordde verpletterde haer; zy stond bevend op, en naer haer rustbed terug zwymelende, viel zy magteloos op hetzelve neder.
Sulmath trad op dit oogenblik binnen. Hy begon weder zyne kruipende buigingen; maer de verwarring waerin men was, bemerkende, wilde hy zich verwyderen, toen eene razende uitboezeming van den verstooten minnaer zyne ooren trof. Hy begreep alles, en meenende het oogenblik geschikt te vinden, stamelde hy iets van gelukkig maken en beminnen en zyne woorden klonken zoo zonderling voor al de aenwezigen, dat zy van woede en verwondering als versteenden. Sulmath scheen zich daeraen verwacht te hebben, althans den hoonenden glimlach bemerkende, waermede Mordohan zyne aenspraek aenvaerdde, hernieuwde hy zyn gezegde, en vroeg met klem de hand van Harmona aen haren vader af.
Zy, zy ontwaekte uit hare bezwyming, en hoorde met nieuwe ontsteltenis het antwoord van haren vergramden vader:
- Zyt ge krankzinnig geworden, Sulmath, of raeskalt ge slechts op dit oogenblik? De afstand tusschen u en my is grooter dan die van de aerde tot den hemel, en ge durft my myne dochter ten huwelyk vragen!
Sulmath stak het hoofd fier omhoog en wilde antwoorden, maer de priester viel met gramschap in:
- Ge vraegt Harmona niet; maer een deel onzer magt. Doch de heerschappy is eenig, en verspreidt men haer, dan wordt zy vernietigd. Ze moet in Mordohan's stam voortleven, en niemand huwt ooit Harmona dan wel Ardhan.
- Ardhan! - zuchtte het meisje; doch de stem van Sulmath smoorde die zucht:
- My dacht dat het gezag van heer Mordohan slechts kon winnen door het met een ander vermogen te vereenigen, - en hier deed hy zyne borze onder zynen mantel rinkelen. - Als de geslachten niet dan in hunnen eigen schoot paren, moeten zy vergaen en hun bloed moet bederven.
| |
| |
- Bederven? - vloog Ardhan hier op los, de hand aen zyn degen slaende; - bederven met myn bloed! Ha! meent ge dan dat uw kruipdierenvocht onzen stam zal doen herleven? Hieruit, goudgier, of.....
- Maer ik kwam u geld leenen! - En Sulmath stak zyne borze onder den neus van den jongeling.
- Hier dat geld en vertrek! - schuimbekte deze. Doch Sulmath aenzag hem met een nydig gezicht, spotlachte eens, stak de borze weêr onder zynen mantel, en boog zich vriendelyk voor de sidderende Harmona.
- Ik hoop u eens te bezitten, lief kind, - zegde hy, tevens den dolk ontspringende hem door Ardhan toegestoken. - En u, trotsche nieteling, wenschte ik te verpletteren onder uwe hoogmoedige onmagt!
Hy vertrok by tyds om de woede van Ardhan te ontkomen, wiens aendacht gelukkiglyk op Harmona geroepen werd. Zy was hevig getroffen door de woorden van Sulmath, en het bange zweet brak haer uit, wanneer zy overdacht wat onheilen haer die nieuwe minnaer berokkenen kon. In tranen losbarstende viel zy op hare kniën en bad:
- Myn God, ben ik dan geschapen om tot lokaes myner vyanden te dienen, en zullen altyd diegenen om my stryden, welke ik niet liefhebben kan! O hemel, is het myne rampzalige beschikking dien Sulmath te behooren....?
- Neen, liefste, neen; ik alleen ben uw verloofde. - En Ardhan wilde het meisje aen zyn hart drukken, maer zy vloog ylend van hem af, en:
Nog liever Sulmath! - snikte zy.
- Ik weet dat ge my verfoeit! - galmde haer Ardhan grynslachend tegen; - maer wanneer ik gebied gehoorzaemt myne zuster!
Mordohan stond by de kinderen. Zyn oog rolde onvergenoegd onder zyne zware wenkbrauwbogen en men zag dat hy over hen beide ontevreden was. De koelheid van zyn kind en de woede van zynen schoonzoon mishaegden hem beide, en hy was bereid hen te bestraffen, toen een zeldzaem geluid hem hierin verhinderen kwam.
| |
| |
Het was een raedselachtig geschuifel dat allengskens naderde, en begeleid ging door een vleugelengeklap, waervan de gewelven zuchtend daverden. De deur kryschte op hare hangsels en de beschermgeest verscheen in al den glans, dien hy nog vergaren kon. Zyne oogen dwaelden van angst en zyne haren golfden ruw, omhoog gestegen door den schrik. Hy sprak, en zyne stem geleek aen het nare gorgelgeluid eens stervenden:
- Wee u Mordohan, en wee my!
Want onze zonden zyn opgehoopt en zy zyn talryk als de afvallende herfstbladeren;
En Hy heeft onze wandaden geteld, en Hy heeft er onze hoogmoedige misbruiken bygerekend, en hun getal is grooter bevonden dan dat der starren uit zynen hemel:
En daerom zal onze magt weggeblazen worden gelyk het kaf dat van het koren is gewand, en de bronnen onzer heerschappy zullen opdroogen, als de wateren van den winterregen!
Hy zweeg een oogenblik, waertusschen Mordohan hem met eenen bedaerden glimlach tegenvoer:
- Het schynt dat myn Geest, in plaets van my te beschermen, zelf myne hulp behoeft. - En de Geest:
- De spot is van de kleinen, maer grootsch is de tael van diegenen die magtig zyn:
Maer onze tyd is verbazend verkort geworden, en onze dagen zyn geteld;
En zy staen gegriefd op de schalie van het meêdoogenloos dwanglot;
Want een wondere Geest is in den duer van rampvolle jaren aengegroeid; en hy zal ons afbreken, en schitterend verschynen als de maen wanneer zy van achter zwarte wolken te voorschyn treedt.
Maer, - en hier gloeiden Adalhil's oogen vervaerlyk, en hy rukte de tooverdoos uit de hand van Harmona.
- Maer de kinders spelen nu met de magt der vermogenden;
En dit juweel van paerlen moet begraven worden; ik zal het bergen in de diepste krochten des gronds, waer het de aerdbevingen niet vinden zullen.
| |
| |
En dan, dan zal ons gezag weêr groot zyn als in den beginne.
De Geest ontplooide zyne vlerken en wilde weg met de doos; maer Harmona, die zich alzoo hare geheele toekomst ontrukken zag, klampte zich hartstogtelyk aen zyne vleugelen, en bad met betraende oogen:
- Adalhil, och Adalhil, heb medelyden met my! Die doos bevat myn leven, en ontruk my niet aen myn bestaen. - Maer de Geest:
- De kinderen zullen gevloekt zyn, die het op het gezag hunner vaderen gemunt hebben;
En de smarten zullen hen verknagen en zy zullen van folteringen mager worden en verkwynen.
Doch Harmona liet niet af van bidden: een tranenvloed liep van hare wangen, en hare smeekingen waren treffend genoeg om het koudste hart te raken. Haer vader had medelyden met haer; hy liet zyne aendoening door eenige vochtige paerlen blyken, welke moeijelyk van onder zyne gryze wimpers neêrbiggelden; maer hy had ook ingezien hoe noodzakelyk het was de doos te verbergen, en sprakeloos volgde hy met den priester en Ardhan den Geest, om te zien waer hy het kleinood dragen zou. Doch Harmona liep hen na; Zoo hartverscheurend was haer gegil dat zy hen misschien zou vermurwd hebben, ware Ardhan niet door hare klagten verbitterd geweest. Hy vermoedde dat de doos tot haer gesproken had, en haer tegen hem had ingenomen. Stilstaende vroeg hy barsch:
- Waerom volgt gy ons?
- Ho, beminde Ardhan, ik wil zien waer myne duerbare dooze verborgen wordt!
- Om ze te kunnen rooven en aen anderen te overhandigen, niet waer? Terug, valsche vrouw, terug! - En daer het meisje biddend bleef volgen, nam hy haer in de armen, droeg haer weder in de kamer en grendelde de deur met geweld achter zich toe.
Daer zat ze nu opgesloten de arme maegd, alle uitzicht verliezende op het geluk van Demhar, op dat haers vaders, en van al diegenen, wier heil in de doos verborgen lag. Want, waer zou men het juweel versteken? Was het in de diepe kelders of afgronden van het slot? Ach, die kende Harmona zoo weinig, want de deugd
| |
| |
daelt zoo noode in de krochten der misdaed, der schelmstukken en der onmenschelykheid! En toch, al hadde zy die onderaerdsche gewelven beter gekend, waer ergens was het daer dan dat men het duerbaer kleinood nestelen ging? Ach, hoe kromp het hart van het meisje te samen, toen zy het laetste geritsel vernam van hen, die traeg den trap afdaelden; hoe ontging haer het bange leven! Noch gezucht, noch getraen kon haer helpen, en zy viel moedeloos neder, even als de geknakte bloeme, waervan het zap meedoogenloos door de brandende zon wordt opgeslurpt. In hare ziele verdroogde men ook het levensvocht; het begoochelend vonkje dat ons aenvuert tot aen het graf; haer ontscheurde men de zachte hoop! Maer gelyk de Algoede aen het verzengde bloempje, dat zyn hoofd in verbidding ten hemel heft, een weldoenden dauwdrop zendt, welke nieuw vocht in haren stengel vloeijen doet, zoo ook verliet Hy Harmona niet, toen zy haer hart ten hemel hief. Nog zat zy schreijend te bidden, wanneer zy hare droefheid langzaem voelde bedaren; haer hart klopte min hevig, en de pynlyke huivering, die haer geheel lichaem bevangen had, stilde zich allengs. Hare oogen werden zwaer en schemerden tot dat zy ze zachtjes sloot, en in hare aderen de verkwikking van eenen weldadigen slaep gevoelde.
Luttel tyd nogtans had zy daer zoo in die bewustelooze zaligheid gelegen, of zy kreeg eene doffe gewaerwording van iets zonderlings dat er met haer gebeuren moest. Het was haer alsof zy door onzichtbare armen zachtjes van den grond werd opgeligt; doch hoe dit geschiedde bevroedde zy niet. Zy zag alleen boven haer wezen den zweem van een gelaet, dat zy nimmer op aerde ontmoet had, en dat haer met een sluwen glimlach in de oogen keek. Dan werd het eensklaps rondom haer duister, en zy gevoelde dat zy al kronkelend daelde, altyd daelde.....
Toen zy ontwaekte, bevond zy zich in eenen kelder waer alles haer vervaerlyk tegengrynsde. De welfselen blikkerden er van zilte zalpeter en langs de muren droop een stinkend vocht, dat tot op den bodem nederzypelde. In eenen hoek hing, in ketens, een afgeteerd geraemte: het schoot electrische vonken van zich, en
| |
| |
zag met zyne oogholten nydig naer de slotbewooners, welke het zoo onverwacht in zyne eeuwige rust kwamen stooren. Deze stonden in het diepste van het hol, en Adalhil verlichtte hen flauwelyk met den glans die van hem uitging. Buiten den omtrek, welken die fletsche stralen bereikten was het duister, akelig duister. Nogtans schemerde het genoeg om Harmona te laten zien hoe geweldig Ardhan met Adalhil's byl den muer doorhakte, en hoe grimmig deze met zyne klauwen de aerde uit de klove groef. Trillend van genoegen krabde de Geest den put dieper en dieper, en naer mate zyn arbeid vorderde, slaekte hy ruwe kreten van blydschap, niet ongelyk aen die van den leeuw wen hy de ingewanden aen zyne prooi ontscheurt. Hy lachte naer toen de groef de vereischte diepte had, en huppelend van vreugde, vulde hy ze weêr aen wanneer de doos er zorgelyk was ingelegd. Eindelyk was alles gesloten en geene mate meer aen zyne verrukking kennende, rigtte de Geest zich op in dolle sprongen, klapperde met de wieken, en zynen welgelukten arbeid aen zyn meester toonende, snorkte hy godtergend:
- Nu staet ons gezag pal als de troon van den Eeuwige; en het is onwrikbaer als de as waerop de wereld draeit!
En de donder moge knallen, dat de aerde er van beeft, ons vermogen blyft buiten het bereik van Gods verbolgenheid!
Een schrille lach spotte ten antwoord door de kroft en een fyn stemmetje zong:
- En de donder heeft niet geknald, en de aerde heeft niet gebeefd, en uw vermogen is onder het bereik van Gods toorn!
En uw gezag staet niet pal als de troon van den Eeuwige; maer het is vergankelyk als het gebrom van zyn donder!
Dit neuriede een Geestje, dat dartelend voor hen verschynen kwam. Het was een etherachtig wezen dat verwondering baren moest. Zyn hoofdje, vol sprekende schoonheid, zweemde naer de sluwe trekken van eenen vos, en uit zyne oogen blonk arglist en spot. Eene zonderlinge kuif bedekte dat kopje, en was versierd met scheeren, hamers, beitels, schietspoelen en dergelyke werktuigen, waerboven een wereldbol bekroond met een meuleken, dat onophoudelyk draeide. Een satynen kleed omgaf dien Geest,
| |
| |
om zyn middel saemgebonden door een lederen gordel, waeraen eene onmatige borze en een inktpot hing, groot genoeg om een werelddeel boeken vol te schryven.
Het lachte nog altyd, wen het de verbaesde gezaghebbers toesnauwde:
- En Sulmath hebt gy verachtelyk weggezonden, en gy hebt hem spottend uwe Harmona geweigerd.
Maer de Heer heeft op uwe tergende hoovaerdy neêrgezien.
Hy heeft my aengesteld om Sulmath te verheffen, en ik heb besloten dat hy Harmona huwen zal!
- My, och neen, my toch niet! - gilde nu Harmona, uit haren hoek vooruitspringend, en voor den verzwindenden Geest op de kniën stortende. Maer, daer hy, zonder op dien uitroep acht te slaen verdween, werd zy door den angst der toekomst overstelpt, en viel magteloos tegen den muer, waer de tooverdoos verborgen was. Een hemelzoet fluistergezang klonk haer van daer tegen, en dit gewaegde zoo liefelyk van hoop en van naderend geluk, dat het meisje er een zalig genot door smaekte, en half tot zichzelve wederkwam. Maer nu greep haer de driftige Ardhan in de armen en knarstandend van woede, snauwde hy haer toe:
- Vermaledyd kind, wie deed u my hier volgen? Was het liefde tot een ander? Nu, dan zal ik u onder myn vermogen knakken en u aen my verbinden als myne slavin!
En onder het uiten dier bedreiging volgde hy met Harmona zyne gezellen, welke traeg den draeitrap opklommen. Het meisje nam nogtans, met nauwkeurigheid den weg op, welken zy volgden, en zy had reeds al de kronkelingen er van, vast in haer geheugen geprent, toen men weder de zael binnen trad.
Hier werd besloten dat het Geestje van Sulmath geene opmerking verdiende, en Adalhil plaetste zich, vergenoegd over het verbergen der doos, op zynen toren, terwyl de overigen begonnen te feesten alsof zy hadden gezegepraeld.
| |
| |
| |
Derde hoofdstuk.
Wat het nieuwe Geestje zoo al aenving, en welke schrikkelyke revolutie daerop volgde.
Sulmath was vol spyt te huis gekomen; de vernedering by Mordohan verduerd, woog hem zwaer op het hart. Hy zat aen zyne tafel, en zyne oogen dwaelden bitter op de goudstukken die hy uit de borze voor zich had neêrgestort. Zyne linkerhand onderschraegde zyn hoofd en stak krampachtig in de haren, terwyl hy met de rechter, den arm zyns zetels te pletteren scheen te willen nypen. Aen de wrangheid zyner trekken, aen het bitsig toeknypen zyns monds, kon men afmeten wat wraekzucht zyne ziel vervulde, en de rimpels, welke zyn voorhoofd fronsten, bewezen dat hy ontwerpen smeedde om die te voldoen, misschien wel om Harmona te bezitten, en deel in de heerschappy van Mordohan te nemen. Maer wat Sulmath ook voor plannen uitbroeide, geen enkel beviel hem of scheen hem uitvoerbaer, en hy geraekte in die verdooving, welke steeds op eene geestesoverspanning volgt. Zyne oogen begonnen te verduisteren en hy ging van vermoeijenis insluimeren, wanneer een klein manneken zich allengs voor zyn schemerig gezicht opdeed.
Het was een aerdig bochtje met korte broek, lange kousen en veel te grooten lyfrok. In zyne oogen stond bitzigheid te lezen, en zyn spitze neus en scherpe kin, zyne saemgepreste lippen, bevestigden dat hy geestig kon zyn, maer kwaedaerdig was. Hy snoof gedurig of speelde met zynen degen; ook stelde hy somtyds zyne overgroote pruik regt, wen hy op schrillen toon tot Sulmath sprak:
- Dag Sulmath, dag myn vriend, hoe gaet het zoo al? Heerschzuchtig zie ik, en hakend naer oppermagt; nogtans hebt ge! - en de vingeren van het manneken scharden in de schyven dat ze rinkelden.
Sulmath zweeg en beefde, want daer hy zulken snaek nog nimmer gezien had, boezemde deze hem schrik in.
| |
| |
- Maer, waerom heerscht Sulmath nog niet met Mordohan? - spotte het manneken. - Is hy misschien zoo moedig als een haes, en zoo slim als een kerkuil? Kom, jongen, men heeft my verteld dat ge op Harmona verliefd zyt als de valk op de tortel; waerom bezit ge dat meisje nog niet?
Doch Sulmath kon niet spreken. Zyn aerdige bezoeker bood hem eenen snuif aen, en ging voort:
- Schaek dan het lieve kind en klief Ardhan den kop zoo hy durft tegenstribbelen. Berg Mordohan in eene geldkist en hy zal niets meer zeggen, als de papegaei die nog nooit heeft geklapt. Of zyt ge bang van den priester? Wel man, die zingt valsche psalmen van nog valschere profeten, en hy is uw vriend als ge slechts één trap hooger klimt!
Sulmath had een snuifje genomen, en met den geur daervan was hem gelyk een aendrift der helle ingevaren. Hy lachte eens vriendelyk tegen zyn bezoeker en vroeg:
- Maer hoe moet ik dat allemael aenvangen?
- Ho, ik zeg u nu niets meer! - en hier nam het manneken een zoo grooten snuif dat het niesde. - Maer Sulmath heeft vrienden, en ik zal hem toonen hoe men die moet leeren spotten met Mordohan en lachen met de heiligheid des priesters... Hy zal hun zeggen dat men die opperhoofden moet vergruizen, en dat men alsdan gelykheid van magt en geluk hebben zal.... Daerna, ge verstaet, - en lachend veranderde zich het spooksel in den Geest met het vossenhoofdje en den hoed waerop een meuleken boven den wereldbol draeit. Hy had zynen grooten inktpot weêr by en deed er Sulmath zyne vingers in doopen, terwyl hy aenmoedigend zong:
En Burgarhil zal u nooit verlaten, en hy zal u beschermen tegen Adalhil;
En hy zal dien vernietigen en u, gelyk de grootste man van 't eiland, heerschen doen!
Met die woorden was Burgarhil verdwenen, Sulmath aen zyne gepeinzen overlatende. Maer deze overwoog niet lang wat zyn beschermer hem had toegefluisterd; hy werd daerom te nydig en te valsch: het was alsof het helsche snuifje dat hy genomen had nu
| |
| |
eerst zyne werking begon; want zyn hart werd omgewoeld door nieuwe driften en geheel zyn zenuwstel aengeprikkeld om die in te volgen. Hy liep uit naer zyne vrienden en braekte oogenblikkelyk beledigingen tegen de slotbewooners uit. Nooit was hy zoo geestig geweest; maer zyne geestigheid was bitsig, kwaedaerdig, logenachtig, vuil; het waren hatelyke vertelsels op Mordohan, lage spotternyen op den priester, wraekgierige uitvallen op Ardhan. De schoone Harmona zelve, hoe zeer hy ook naer hare hand snakte, ontsnapte geenszins aen zyne kwaedsprekendheid. Hy ontdekte schelmstukken, welke misschien nooit gepleegd waren, smeedde geschiedenissen aeneen, die God nooit in den gang der eeuwen had nagegaen. Op eens was het slot, dat Sulmath tot dan toe had geeerbiedigd, de schuilhoek aller misdaden, de mesthoop aller vuilnis. En men vermoede niet dat er naer hem niet geluisterd werd; al toch wat een evenmensch verachtelyk en hatelyk maekt wordt gretig aenhoord, hoe zou men de redenen van Sulmath niet toegejuicht hebben, daer sedert lang de slotbewooners en hun beschermer aen al de vrienden des opruijers tot last waren? Ook hadden zich weldra al de mannen, van den stempel van Sulmath, naest hem geschaerd, en gezamentlyk vielen zy uit op het kasteel. Dat prykte nog in zynen vollen luister en schitterde met zynen beschermer op de kruin. De zon verguldde het met schuinsche stralen en de groene klimop, die het omhulde, versierde het met een donkerlachend kleed. Het stond daer, in zyne statigheid, alsof het niets te vreezen had, en, rustend op zyne rots, wachtte het onbewegelyk den aenval of. Deze was hardnekkig: men raesde en tierde onder de dikke wanden heen, en met woest gehuil riep men hun al de wezenlyke ef verzonnen hatelykheden der bewooners toe; men eischte vergelding, men bedreigde met vernietiging. De kryschende stemmen der bestormers doorkloven de lucht; zy dreunden van verdieping tot verdieping tot boven de torenspits, en daelden in echo van trap tot trap in
de diepste holen der geheimzinnige wanden door. Helsch smolten zy te samen, die huilende verwytingen, die kryschende scheldwoorden, die snydende aentygingen, verzwaerd door statige eischen, welke in lagere noten volgden. Holler klonk het dan ooit de trompetten van
| |
| |
Gedeon, dieper drong het in de aerde; maer toch niet als voor de scherpe klaroen Israël's, storteden de muren beneden om eenen vryen doortogt voor de aenvallers te openen. Het kasteel bleef even statig, het kaetste de spotterny der bestokers terug op hun vernederd hoofd, het glimlachte altyd, altyd, en verblindde hen door zyne kalmte, door zyne onverstoorbaerheid.
Nogtans gaven het de oproermakers niet op; zy moesten binnen; wraek en vernietiging was hun wil; heviger stormden hunne klagten en scherper werd hunne spotterny. Zy tierden en huilden, en de donder huns geluids werd zoo krachtig, dat de rots en dan het slot begonnen te daveren, de Geest te beven. Hy was toch te magteloos, de arme Adalhil om heel dien drom te verwinnen, gansch die schaer uiteen te dryven. Wel schoot hy vurige, doodende blikken, wel trof hy er eenigen met zyne vreeselyke byl; maer wat helpt dat als de aenvallers aengroeijen, als hun moed verdubbelt, als de bestorming in geweld toeneemt? Adalhil moest wyken na gebeefd te hebben; hem benauwde het voorgevoel dat de tyd zyner heerschappy verstreken was. Hy gaf die niet op met onderwerping, maer met spyt, niet met zichzelven te vernietigen, daer was hy te laf om, maer met tranen. Weenend klapwiekte hy naer binnen, hopende troost en hulp by zyne beschermelingen te vinden; doch, nauwelyks was hy de muren ingedaeld of daer vloog hem gejuich en gejubel tegen. Hy sidderde en rukte voort; maer naermate hy de zael naderde, ruischte het gezang vrolyker en scharde de boog schriller op de vedel welke het begeleidde. De woorden reten zyn hart ten bloede, want tergend zongen zy:
Leve de vreugde en leve de wyn!
Laet ze daerbuiten maer woelen;
Toch zullen ze immer gevoelen
Dat wy alleen hier de magtigen zyn!
Leve de vreugde en leve de wyn!
Woedend sprong de Geest binnen en trilde by het ontwaren der ontydigste brasparty. Hy zag eene tafel vol ledige flesschen en omgeworpene glazen, waeruit de wyn op den grond lekte, scherven
| |
| |
van kannen op den vloer; daernevens Mordohan en Sidhan, welke rood opgeblazen van dronkenschap, den zotsten klap uitkraemden. Ardhan was reeds onder het feesten bezweken; hy lag onder de tafel zyn roes uit te ronken, en rustte met het hoofd op zynen omgevallen stoel. In den hoek der kamer, op een schabelletje daertoe bereid, zat een klein vioolspelerken, dat met een scheel oog het tooneel aenstaerde en scherp over zyn speeltuig kraste.
Niemand treurde er met den beschermgeest dan Harmona, die, in eenen hoek verloren, te weenen zat. Hare oogen waren gezwollen en haer schoot was nat van de smartpaerlen, die er langzaem waren ingerold. Bywylen stond zy regt en staerde door het venster, misschien om te vernemen of Demhar op geene hulpe was bedacht; maer deze stond van verre te schreijen en, opende hy den mond, dan hoorde zy hem boven de anderen uit, roepen dat men hem ook onregtig behandeld had! Alsdan bedekte het rampzalig kind haer aenzicht met beide handen, en viel snikkend op hare zitplaets neder.
De Geest had met een vlugtigen blik dat alles nagezien. Eene wolk van razerny had zyn aengezicht betrokken en hy snorkte vreeselyk:
- Zy eischen daerbuiten wat God hun gaf, en wy hun onregtvaerdig ontnamen.
En hunne verwenschingen doen ons slot huppelen.
En gy bedwelmt u in schandelyke brasseryen, gelyk de kinderen der onwetenden!
Mordohan begroette hem met een glimlach en in choor klonk het, verzeld door een verdubbeld gescharrel over de snaren:
Leve de vreugde en leve de wyn!
Laet ze daerbuiten maer woelen;
Toch zullen ze immer gevoelen
Dat wy alleen hier de magtigen zyn.
Leve de vreugde en leve de wyn!
Een donderend gevloek was het onthael van dien zang, en de toren schokte zoo hevig onder het geknal der aenvallende schaer, dat het roode vocht uit de schalen plaste.
| |
| |
Gryze Mordohan ontwaekte uit zyne dronkenschap:
- Het woelt toch hevig daer buiten! - riep hy; - maer!...
- En als ik hen dan met myne vervloekingen straf, en aen de gramschap van den Almagtige prys geef! - doddelde de priester met eene dikke tong.
- En als ik.... - snorkte Ardhan, zwymelend opstaende; en hy begon te lachen, en te vermaledyden, en te zwetsen. Volgens zyn beweeren kon hy al de bestormers vergruizen, ze allen tot wind maken; Michaël heeft de oproerige engelen nooit zoo meesterachtig verslagen, als Ardhan het zyne vyanden zou doen. Waerom hen toch vreezen, ze waren immers te verachtelyk, en hy nam de scherven van het feestmael en wierp ze hun door het raem toe.
De aenvalleren hadden slechts dien hoon noodig om tot dadelykheden over te gaen. Zy hadden geen vertrouwen meer in hun geschreeuw en haelden bylen, en bokken, en ladders, en vuer. Donderend schoten zy nu op het kasteel los en dit ontving beleedigingen, waeraen het zich nimmer verwachtte. Het sidderde tot in zyne grondvesten, en heele brokken zyner wanden vielen, onder het forsch gebeuk van den ram, gelyk soms brokken van hemelhooge rotsen door den bliksem weggescheurd worden.
Dan doorgalmde een yselyk gekerm de lucht; maer de stryderen hoorden het gesteen der verplette niet; de drift had alle harten voor medelyden gesloten en men vocht voort, onverbiddelyk voort, zonder aen levensbehoud te denken. Het was er nu ook om meer dan leven en dood te doen; het gold verandering van magt, overwinning, overheersching!
Sulmath begeesterde den stryd; hy was woedend als de aengevallen leeuw, valsch, gelyk de tieger, welke het hol zyner prooi besnuffelt. Hy werd geholpen door zyn beschermer en deze vloog van den eenen tot den anderen, sprak dezen moed in het lyf, verkoelde genen. Onvermoeibaer, onverschrokken, klapwiekte hy over hen heen, hitsende het vuer des haets aen het vuer des verlangens, mengende den smaek der voldoening aen dien der wraek. Hy plantte de ladders, wees den rammeijers de zwakke plaetsen aen, en viel ook wel zelf tegen het gevaerte uit. Dan glinsterden zyne
| |
| |
oogen van een buitengewoon vuer, dan trilde heel zyn wezen van ongenoten lusten. Hy was inderdaed schoon, nu moedeloosheid en opbeuring hem tevens bezielden, en eene van hoop zwangere zonnestrael hem verhelderde en met weêrschynen bewaterde; alsof zyne magt groeijen zou gelyk een stroom, welke fontein begint, zee eindigt.
Inmiddels stormde men voort, en het vreeselyk gebons dat door het slot dreunde begon schrik in de bewooneren te jagen. De gerustheid begaf Mordohan, en de priester verloor het vertrouwen op zyne onschendbaerheid. Ardhan alleen was onbedacht en bleef zwetsen. Hy trachtte allen moed in de ziel te storten, en herwapende Adalhil met magt. Zelfs poogde hy Harmona te troosten; maer de maegd bleef smartelyk voortweenen. Het was toch het lot haers vaders, het lot van al diegenen aen welke zy van kindsbeen verkleefd was, dat zy betreuren moest; en Sulmath beveelt immers den aenval? Die Sulmath welken zy, volgens de voorzegging van Burgarhil huwen zou, die Sulmath, welke dit orakel des Geestes nu gewapender hand vervullen kon? En als dat gebeurde, wat zou het arme meisje doen? Naer wien zou zy zich wenden? Dan was toch alle hoop om eens met Demhar gelukkig te zyn, voor eeuwig vergaen! Ach, zy weende bitter voort en hare tranen rolden op het harnas dat zy haren vader aengordde, en op het zwaerd 't welk Ardhan uit de scheede toog. Hare gebeden volgden hen op de vestingen, en haer sidderend oog bestaerde het vreeselyk gevecht dat aenvang nam.
Nu was er toch ook eene verdediging, sterke verdediging, welke met den aenval opeenbruisend, een geknetter verwekte, gelyk aen dat van twee onweders die op elkander losbulderen. De ladders werden omgerukt; rotsbrokken met kracht van boven neêrgesmakt, pletteden de stryders, en gekerm en gehuil was de echo van den bonsenden val. De lucht verduisterde van het stof, haer galm verdoofde door het geraes; men streed, yselyk, yselyk, yselyk! Dood en vernieling vierden er hunne lusten bot. Zy zogen met volle teugen het genot hunner rampzalige almagt, en alwie verzwakte, ieder die viel, ieder die stierf, baerde hun eene helsche vreugde. De
| |
| |
beschermgeesten zelven ontsnapten noch hunnen spot, noch hunne nydige blydschap; want zy zouden ook eens gelyk alles vergaen. Adalhil noch Burgarhil vermoedden dit op het oogenblik: zy dachten wie nu zegepraelt heerscht eeuwig, en daerom snorde de byl van Adalhil zoo snel, daerom vlogen de pylen van Burgarhil zoo loos en zoo spoedig. Maer hoe moedig de laetste ook streed, hy vond den weg der heerschappy nog niet open. Het kasteel was daerom te onnemelyk, Mordohan te onverschrokken. Hy trok voordeel uit al de sterke punten van zyn gebouw, benuttigde alle hoeken, en vond het middel om met weinige vrienden duizende vyanden te weêrstaen, wat zeg ik, er over te zegepralen.
Ja, zegepralen; want zie eens hoe Sulmath met de zynen is afgesloofd, hoe hun het zweet der vermoeijenis en van moedverlies uitbreekt. Hunne rammen beuken niet meer, hunne ladders staen ledig. Zy hebben toch zoo vele dooden en het getal hunner gekwetsten is onnoembaer. Voor hen staen nog altyd die muren, die muren spottende van magt en ouden prael. Ach! wat knarstandt Sulmath, nu zyn zwaerd hem van afmatting ontvalt; wat ontglippen hem tranen van woede, daer hy gevoelt dat hy verpligt is den aenval te staken. Zyn blik rust vol verwyt op zynen beschermer, want hy bedenkt hoe schrikkelyk Mordohan hem zyn dollen aenslag betaeld zal zetten. Maer Burgarhil bemerkt zyne bekommernis niet; hy denkt aen eenen voordeeligen aftogt en brengt de stormers in veiligheid. Toch ontsnapt hy den hoon van Adalhil niet, die vlymt hem pynlyk door de borst:
- Welnu, - klinkt het, - de aerde heeft gebeefd en de rots gehuppeld, maer zyn wy vergaen?
- De nederlagen duren geene eeuwen, - antwoordt Burgarhil, - en er zyn proeven die mislukken kunnen. Maer wie het laetste spot, spot met zekerheid, doch uw lach is de eeuwige niet!
En Adalhil zag reeds zynen vyand niet meer; de sluwe was in eenen anderen vorm overgegaen en stond, met lompen gedekt, in de hut van Demhar. Hy zag er zoo arm uit dat deze jongeling hem voor eenen onbekenden makker houden moest. Burgarhil sprak van weder, van goden, van buitenleven.... eindelyk vervolgde hy:
| |
| |
- We zyn toch ongelukkig, eh Demhar?
- Ja, - was het antwoord; - maer:
Eindloos lyden is ons lot,
Voor de smart zyn wy geboren
En zoo was de wil van God.
- 't Is zoo; maer ge moet bekennen dat het niet aengenaem is. Gy zelf hebt er in 't kort veel om geweend, en uwe klagten klonken harder dan de eischen van Sulmath.
- 't Is waer; maer ook is het pynlyk, het brood in Ardhan's mond te brengen, zelf van honger sterven, en daerom veracht te worden.
- 't Is schroomelyk! maer zoo wy dien staet van zaken eens veranderden? Zoo wy weder op het slot van Mordohan uitvielen?
- Wat wilt ge? - En eene doodsche bleekheid verspreidde zich op het gelaet van Demhar.
- Hoor, - sprak Burgarhil, hem eene welgevulde borze toonende, - hier is geld van Sulmath, uw oom; ge zyt rampzalig en het kan uwe armoê lenigen. Maer storm dan mede en preek den oorlog, den uitroeijenden oorlog tegen het huis van Mordohan.
Demhar wees het geld met verachting af, doch Burgarhil vervolgde op aenhitsenden toon:
- Maer voelt ge dan niets boven u dat u tergt, eene yselykheid, die als eene keten u omknelt, en sleurt, en smyt waer ze u hebben wil, een gezag dat u als een worm vergruist hoewel ge mensch zyt. Welnu, vernietig dat iets, breek die magt, sla Mordohan en Ardhan dood, verniel hun troon.... - Hy bezag Demhar. Die was vael geworden van den hevigen stryd die in hem woelde; zyn boezem zwoegde, zyn hart was beklemd, zyne oogen schitterden; eindelyk vroeg hy met bevende lippen:
- En Harmona, moet ik die ook vermoorden?
Burgarhil verschoot, hy zag in 't hart des jongelings eenen afgrond voor zich open, doch zich van stonden aen herstellende, sprak hy:
- Toch niet, dood Ardhan en maek Mordohan ootmoedig;
| |
| |
geef hem eene les... En daer ge dan, door het verguizen van hooger magt zelf vermogend zult geworden zyn, hebt ge uitzicht op eene verbindtenis met Harmona. Sulmath maekt zelfs van dit huwelyk eene voorwaerde des verbonds dat ge met hem sluiten kunt.
Demhar's hoofd was op zyne borst gezegen, hy bedacht zich lang en dan zyn aenzicht, dat van hoop gloeide, ten hemel heffend, sprak hy met de liefderykste snaer zyner stemme:
- Ik zou Harmona bezitten? God!... Dan vooruit, dan vooruit! - En een oogenblik later stond hy buiten, op eene ton, den optogt te prêken.
Zyne woorden waren woest, gelyk die van elk talent dat ontkiemt: zy schitterden van edele wraekzucht, vonkelden van de verpletterendste grootmoedigheid. Geheel de ziel des jongelings straelde er in door met al hare neigingen, begaefdheden en kleine driften. Hy was onweêrstaenbaer, omdat zyne welsprekendheid nieuw was, omdat er de kunst nog haren verlammenden vorm niet had omgehangen. Zyne natuerlyke woorden begeesterden allen en op zyn donderenden kreet van, te wapen! te wapen! klotste men op tegen het kasteel.
Intusschen was de lucht verduisterd, zwarte wolken hadden haer overtogen, het scheen nacht; doch uit die duisternissen werd eene zonnestrael als geboren, welke misschien wilde aenduiden, dat er iets ontkiemde, iets, dat eens grootsch en magtig wezen zou. Want naermate het gevecht toenam werd de strael breeder, glansryker, en zy rukte brokken van het nachtfloers, dat ten laetste in vlokken de lucht doorzweefde, alsof het den luister der dagtoorts vlugten wou. De brandende strael schoot op het slot. Zy verblindde en verlamde de verdedigers, en deed hunne borst hygen van onleschbaren dorst. De rampzaligen hadden toch die vyandschap des hemels niet noodig om zoo zwak te zyn. Zy waren reeds vermoeid van den vorigen aenval, en het feest, waermede zy hunne zegeprael hadden gevierd, had hunne krachten nog meer gesloopt. Toch ontmoedigden zy zich niet: wel is waer, de aenrukkende benden waren frisch en talryk; maer hun slot was sterk: de aentastende Geest, nieuw, opkomend; maer had de hunne
| |
| |
geenen moed hernomen, was hy niet als verjongd? Ja, want zie eens hoe hy op Burgarhil uitvalt! Hy eischt zyn bloed, zyn bestaen, alles; zyne byl snort vervaerlyk, zyne schild blikt hel, zyne oogen schitteren en treffen Burgarhil met menigen sprankel. Maer, denkt niet dat Adalhil met zyne reuzenkracht, met heel zynen leeuwenmoed, met al de woede, waermede hy zyn vreeselyk wapen zwaeit, ligtelyk verwinnen zal. Neen, neen, zyn vyand is te slim, hy weet te goed hoe vreeselyke slagen te ontwyken zyn; zie eens hoe hy zich in bogten wringt, om de aenvallen te vermyden en dan op eens een kleinen steek te geven.
Niets kan hem van handelwyze doen veranderen, noch het hoonend gespot van Adalhil, noch zyne uitdagingen. Burgarhil is voorzichtig, hy wacht met geduld op het oogenblik dat zyn vyand vermoeid wezen zal. Nu schiet hy op hem toe, zyne schichten vliegen, zyne spies treft, maer wat vermogen zyn ligte wapenen op de ondoordringbare schild van Adalhil? Zoo verwint ge toch niet, sluwe Geest; tegen die schans breekt uw moed; geef het maer op, ge ziet toch dat uw vyand eeuwig weêrstand bieden zal! Maer Burgarhil denkt daeraen niet; hy gevoelt wel dat hy alzoo niet zegepralen kan; maer in zyn brein ontkiemen andere plannen, hy zoekt nieuwe wapenen, opent zyne borze en hier vindt hy goudstof, goudstof, dat in de oogen brandt. Hy werpt, hy werpt altyd van dien rykdom uit; en de wind neemt het stof op zyne vleugelen en draegt het in de oogen van Adalhil. Deze kryscht, schreeuwt, yst, hy voelt zyn gezicht falen, zyne oogen knypen zich toe van pyn. Hy kruipt achterwaerts, deinst, vlugt; maer Burgarhil dringt op hem aen, hy gaet hem doorsteken, wanneer een zacht smeeken zyne ooren treft:
- Genade, genade! - klaegt Adalhil.
En de lucht is zwanger van zonderlinge geruchten, zy trilt onder een grootschen adem en het schynt dat eene geheimzinnige stem door de bladeren galmt:
- Uw tyd is om, o Adalhil!
En al de stryderen worden bang. Zy gevoelen dat er een onberekenbaer werk is voltrokken nu Adalhil geknakt op het slot
| |
| |
nederkomt. De bestormers hebben geene vreeze meer voor de zegeprael, zy beuken deuren en muren en sloten op; men hoort niet dan het geschal der trompetten, het gekletter der wapenen, het gebons van den ram. De wanden storten neder, de aerde dreunt van hunnen val, de rots waggelt. Reeds zyn de buitenwerken overrompelt en men moet slechts naer binnen dringen. Demhar belast zich met dien arbeid; met al zyne makkers komt hy voor de poort; hy slaet, hy smyt; het hout kryscht onder de menigvuldige bylkloven, kraekt onder de hamerslagen. Eindelyk stort zy in en zy schieten het slot binnen; maer hier doet zich een hinderpael op, onverwinnelyker dan de poort, onnemelyker dan de muren.
Het was Ardhan, die voor den ingang stond. Onder de donkere bogen, scheen hy met zyne glinsterende wapens een God die kastydt. Zyn zwaerd bliksemde helder, het haktte ter neder al wat naderde, het vermoordde al wat viel. Niets weêrstond er aen zynen zwaei, en het vloog zoo dikwils neder alsof het duizendmael ware verdubbeld geweest. Maer Ardhan was niet te vreden met al de dagelyksche stryders, die hy velde; hy zocht roemryker prooi. Zyne oogen vestigden zich op Demhar en als een onweder borst hy in woede los:
- Ha! zyt ge daer, ondankbare! laffe moorder! komt ge den dood zoeken, lafaerd? - En het zwaerd vloog op Demhar neêr.
Maer deze ontweek den slag. Hy sprak niet, maer grynsde zyn medeminnaer vreeselyk toe. Hy dacht aen Harmona en het schuim der razerny brak hem de lippen uit: met zynen vork scheurde hy den gorgel open van Ardhan, die doodelyk gekwetst ter aerde viel.
Nu stortten zy binnen en vonden geen wederstand meer. Want wat kon de oude Mordohan, wat vermogt de priester? De gryze slotvoogd had moed genoeg, maer de kracht ontbrak hem, sedert hy zynen beschermer vallen zag. Men ging den ongelukkigen doorsteken, misschien laeghartig afmaken, maer Adalhil vloog hem by; hoewel geknakt, verbroken, bezat hy nog iets bovenmenschelyks dat schrik inboezemde. De grimmende majesteit van zyn gelaet was voldoende om de schaer wat te doen wyken, en, den bebloeden
| |
| |
DE TOOVERDOOS
| |
| |
Mordohan in zyne armen grypende, vloog hy met hem in de hoogte, en verborg zynen meester een eind weg van het slot.
Niets bood er zich meer ter moordery aen en de krygers verspreidden zich om te rooven en te plunderen. Demhar alleen, edeler en grootscher dan zyne makkers, deelde niet in hun stelen, hy was met liefderyker inzichten bekommerd; het was Harmona, Harmona alleen, welke hy opzocht. Met gescheurde kleederen, hygend van vermoeijenis, bevlekt met stof en bloed, liep hy naer de kamer, waer hy vermoedde dat zyne beminde wezen moest. Helaes! reeds van verre hoort hy haer gekerm, yselyk gekerm dat zyne ziel doorboort. Hy vliegt, want het is wel zyne beminde, die zoo erbarmelyk huilt. Buiten adem, ontzind door een schrikkelyk voorgevoel, stampt hy de deur open, en Harmona kruipt op hare kniën voor Sulmath, die haer met geweld medeslepen wil.
Demhar's woede kent geene palen, zyne wraeklust eischt bloed. De noodkreet zyner beminde snydt hem door de ooren, en met den geheven vork valt hy op Sulmath los.
- Verrader! - roept hy en wil hem een steek toebrengen, maer Sulmath ontwykt den slag.
- Ik bemin die vrouw, - zegt hy kalm.
- En ik dan! - roept Demhar. - En gy hebt me haer beloofd! Ha, boet nu uwe logentael en uwe valschheid met uw bloed!
Hy grypt Sulmath by de haren en met een mes zoekt hy zyn hart; maer daer weêrhoudt hem de makker welke hem tot vechten heeft aengespoord.
- Wat zie ik? - roept deze, - na de zegeprael de twist! Laet af, laet af, zingt vreugdeliederen en danst!
- Maer hy heeft my bedrogen!
- Luister, drink en zing! wat schort u die vrouw?
- Zy is myn heil, myn al!
- Maer ge hebt ze niet! - En plotselings veranderde de arme dompelaer zich in hetgeen hy was, den beschermgeest van Sulmath.
- Ik ben bedrogen! - sprak Demhar; - maer toch betaeld me Sulmath zyn verraed! Doch nu sprong Harmona er tusschen, en schreijend, kronkelde zy zich rond Demhar's lichaem.
| |
| |
- Liefste, liefste! - riep zy, - stel u toch niet in gevaer! ge kunt toch niet verwinnen, want u ontbreekt de magt. - En stil vervolgde zy: - Dezen nacht bezit ge haer, dezen nacht hebt ge de doos!
Demhar begreep haer niet; maer hare tranen, hare liefde, hare geheimzinnige tael verwonnen hem; hy gaf de hand aen Sulmath:
- Ik vergeef u uwen dollen aenslag, maer verg Harmona nooit meer; ge ziet dat ze my bemint.
- Welnu, - was het antwoord, - ik zal haer derven zoo lang gy haer ook niet neemt. Laet my den tyd om haer hart voor my te verteederen.
- Dit zal, hoop ik, nimmer gebeuren! - hernam Harmona, en stil: - ons huwelyk is maer uitgesteld, lieve Demhar, tot dat de doos geopend zy.
Burgarhil lachte binnensmonds; hy fluisterde geheimzinnig tegen Sulmath:
- Laet hen gaen; het is te gevaerlyk uwe inzichten te laten vermoeden.
En Sulmath liet het geliefde paer vertrekken, meenende dat Demhar slechts Harmona verzelde, om haer een veiliger doortogt te verschaffen. Maer de jongeling deed meer; hy nam die ontmoeting waer om eene liefdeverklaring te doen, en onder het paer werd het een mingefluister, een gekoos, een zuiver heilig gezoen, dat er de engelen des hemels om juichten. Zoo vervoorderden zy immer hunnen weg door het ledig gewordene slot, tot dat zy buiten een schouwspel zagen zoo wreed, zoo yselyk, dat er al de stryders waren naer toegestroomd.
(Wordt voortgezet).
|
|
Auteursrechtvrij