Tabu. Jaargang 7

Wij

Ik ben het niet met A.S.¹⁾ eens dat wij indien soortaanduidend gebruikt de spreker insluit. Dat kan ook niet, omdat soortnamen niet verwijzen naar konkrete individuen, maar naar iets abstrakters, ‘de soort’. Kraak en Klooster²⁾ geven als voorbeeld o.a.:

(1)	De mens is reeds meer dan 200.000 jaar oud.
(2)	De gulden is gedevalueerd.

De is in deze voorbeelden niet te vervangen door een. Die vervanging zou een kategoriaal subjekt opleveren, waarbij wel naar de konkrete leden van de klassen ‘mens’ en ‘gulden’ verwezen zou worden. Dat wij soortaanduidend gebruikt kan worden bewijzen de zinnen:

(3)	Wij zijn meer dan 200.000 jaar oud.	(Wij = wij mensen)
(4)	Wij vechten al eeuwen tegen de zee.	(Wij = wij Nederlanders)
(5)	Wij worden slechter betaald dan de man.	(wij = wij vrouwen)

In (3) en (4) kan de spreker onmogelijk ingesloten zijn, zin (5) kan probleemloos worden uitgesproken door een vrouw die geen baan heeft. Er is dan ook niets merkwaardigs aan de zin van Van Bakel: we in Als we x jaren verder zijn is soortaanduidend en sluit de spreker dus niet in.

Verder komt het gebruik van wij als eigenlijk je of jullie bedoeld is, ook wel wat meer voor dan alleen in de door A.S. aangeduide ‘bestraffende toespraken tot (jeugdige?) overtreders van verkeersregels e.d. door politieagenten.’ Alle verhoudingen tussen mensen waarbij sprake is van bevoogding of betutteling komen m.i. voor dit gebruik van wij in aanmerking, en bepaald niet alleen als er sprake is van bestraffing. Vgl.

(6)	Gaan we dan nu lekker slapen? (ouder tegen kind, verpleegster tegen patiënt e.d.)

Els Elffers.

1) A.S.: Wij. In: Tabu 7 (1976-'77), nr. 1-2, blz. 22.

2) A. Kraak en W.G. Klooster: Syntaxis, par. 5.8.