Tabu. Jaargang 5
(1974-1975)– [tijdschrift] Tabu– Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 17]
| |||||||||||||||||||||||
Spierinkjes
| |||||||||||||||||||||||
1. Wat is Jan z'n boek?De door dhr. Sassen gewraakte passage komt voor in de paragraaf over afleidingen in het hoofdstuk over woordvorming. Dit hoofdstuk verscheen voor het eerst in de tweede druk (1909). Vóór en ná dit jaar hebben zich enige grammatici over de constructie uitgelaten, die op hun beurt weer aangehaald worden door Gerlach Royen (1949: 167), o.a. W. de Vries: ‘Jan z'n boek’, ‘Naatje haar hoed’ zijn feitelijk genitieven; zo goed als de s van Jans zijn zijn en haar elementen, welke het regeerend woord representeren in het geregeerde; evenals de s wijst het poss. op het bestaan van een regens, het dwingt te denken aan een bezitting (Dysmelie 64, 84)’ Aan Gerlach Royen is een merkwaardige passage in Te Winkel (1904: 217, 491) ontsnapt: ‘Zoo hoort men zelfs in de spreektaal de uit de schrijftaal terecht verbannen onbeholpen vormen Piets'n huis = Piet zijn huis,....’ | |||||||||||||||||||||||
[pagina 18]
| |||||||||||||||||||||||
Van Wijk stond dus echt niet alleen met zijn genitief. | |||||||||||||||||||||||
2. Is Die fiets z'n banden ongrammatikaal?Paardekooper heeft in zijn artikel Jan z'n boek vastgesteld wat de voorwaarden zijn voor woorden of woordgroepen om in het paradigma van Jan te staan: ‘Als menselijk of dierlijk voorgestelde wezens waarmee we een zekere vertrouwelijkheid bezitten’ (p. 17). Hieruit blijkt dat de ‘genitief’ +Bezield moet wezen. Hiertegen kunnen we twee soorten tegenvoorbeelden aanvoeren: Ten eerste de zinnen uit Gerlach Royen (p. 172): Moeder zat bij de theestoof z'n neuriënd water Het vuurken zijnen pikanten smoor bleef in het kot hangen Op beide zinnen valt echter wat aan te merken: de tweede is duidelijk geen ABN, en uit de eerste blijkt (het neuriënde water!) dat de auteur het met het onderscheid + vs -Bezield niet zo nauw neemt. De zinnen doen literair, om niet te zeggen ongrammatikaal aan. Ten tweede zinnen als Die molen z'n wieken zijn door monumentenzorg opgeknaptGa naar eind1) Deze zinnen lijken me best te kunnen, als aan twee voorwaarden voldaan wordt:
Als dit voor meer dan de ongeveer zes personen die ik het gevraagd heb steek houdt, loont het misschien de moeite de voorwaarden van Paardekooper opnieuw te bezien en een clausule in te voeren, waarin iets voorkomt als: ‘in het gesprek volstrekt bepaald’. Deze voorwaarde heeft lijkt me, drie voordelen:
| |||||||||||||||||||||||
[pagina 19]
| |||||||||||||||||||||||
Bibliografie:
F. Jansen Hugo de Grootstraat 12 Leiden |
|