Onze Taal. Jaargang 83

[p. 364]

Raymond Noë
Boeken

‘Boeken’ licht u in over nieuwe uitgaven in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Verwarrende woorden

Soms weet je het niet meer, het betekenisverschil tussen censor en sensor, tussen tenminste en ten minste of tussen belofte en gelofte. En soms weet je even niet meer of je nu met wat of met dat naar een woord moet verwijzen, of wanneer je hun dan wel hen moet gebruiken. In dat soort gevallen kun je terecht in het Verwarwoordenboek van Jan Renkema, bekend als auteur van de veelverkochte Schrijfwijzer. Het boek ontwart zo'n vijfhonderd verwarrende woordparen. Lezers van Onze Taal kunnen het Verwarwoordenboek met korting bestellen, zie blz. 358.

Verwarwoordenboek is een uitgave van Boom en kost €24,90 (gebonden, 150 blz.).
ISBN 978 90 8953 404 0

Falsche Freunde

Woorden met dezelfde vorm maar een verschillende betekenis noem je homoniemen. En als het om woorden uit een andere taal gaat, noem je ze ook wel ‘valse vrienden’. Voor het Duits zijn dat bijvoorbeeld bellen, Blut en verflucht, die niet ‘bellen’, ‘blut’ en ‘verflucht’ betekenen, maar ‘blaffen’, ‘bloed’ en ‘vervloekt’. De in Duitsland woonachtige taalkundige Erlijn van Genugten verzamelde vierhonderd Duitse ‘falsche Freunde’ in haar boek Alles kla(a)r? Behalve echte homoniemen zijn hierin ook veel woorden opgenomen die verwarrend veel op elkaar lijken, zoals peinlich en pijnlijk, en verbrechen en verbreken.

Alles kla(a)r? Valse vrienden tussen het Duits en het Nederlands is een uitgave van Kemper conseil Publishing en kost €24,90 (gelijmd, 304 blz.). ISBN 978 90 76542 74 4

Verhalen over taal

Onlangs verschenen er drie persoonlijk getinte boeken van auteurs die zeer geinteresseerd zijn in allerlei aspecten van taal en taalgebruik - de oorsprong, de ontwikkeling, de werking en de verschijningsvormen.

Het eerste is De taal achterna, van Nederlands bekendste taalkundige, Wim Daniëls. Het is een autobiografisch boek, waarin hij vertelt hoe het dialect van zijn geboortedorp Aarle-Rixtel (nabij Helmond) zijn nieuwsgierigheid naar taal heeft gewekt, en hoe die belangstelling zijn verdere leven bepaald heeft. Het is een met veel vaart en humor verteld verhaal, dat geregeld onderbroken wordt voor uitweidingen over ‘de wondere wereld van de taal’.

Ook in Tan Tan van Don Croonenberg gaat het over het wonder van de taal. Het boek bevat het relaas van een jongeman die naar Griekenland reist om daar een geheimzinnig document van een overleden oom in ontvangst te nemen, en nog meer dan bij Daniëls is dit verhaal vooral een aanleiding om héél veel taalwetenswaardigheden en taaltheorieen te beschrijven - alsof de inhoud van tien jaargangen Onze Taal in één boek is samengebracht. Voor de hoofdfiguur is die inwijding in de wereld van de taal tegelijkertijd een bijna mystieke reis door de menselijke geest.

Het derde boek is De binnenplaats van Babel, van Salomon Kroonenberg, ‘de geoloog die ook graag taalkundige was geworden’. Daarin gaat het vooral over de oorsprong van de taal, en over de oorzaken van de enorme verscheidenheid aan talen die daarna is ontstaan. Deze kennis is in het boek vervlochten met het levensverhaal van de grootvader van Kroonenberg, die maar liefst veertien talen kende en die zelfs toen hij gevangenzat in een concentratiekamp nog Russisch leerde. Zie ook het interview met Kroonenberg in het novembernummer en de lezersaanbieding op blz. 358.

•	De taal achterna. Het verslag van een ontdekkingstocht is een uitgave van Thomas Rap en kost €14,90 (gelijmd, 208 blz.). ISBN 978 94 004 0249 2
•	Tan Tan. Reis naar het einde van de taal is een uitgave van Kemper Conseil Publishing en kost €18,90 (gelijmd, 305 blz.). ISBN 978 90 76542 68 3
•	De binnenplaats van Babel. Het raadsel van de spraakverwarring is een uitgave van Atlas Contact en kost €21,99 (gelijmd, 352 blz.). ISBN 978 90 450 2605 3

Amsterdams

Het Mokums woordenboek is in principe een naslagwerk, maar het is vooral ook een boek om in te bladeren en te lezen. Een leeswoordenboek dat de sfeer oproept van het vooroorlogse Amsterdam van Rooie Sien en Ciske de rat, met woorden als gannef, gappen, gazzer, geeltje, geloft en glimmerik. Van alle circa 1250 woorden worden de betekenis en de herkomst vermeld, en een groot deel wordt verduidelijkt met een voorbeeldzin.

Mokums woordenboek van Hans Heestermans en Ditte simons is een uitgave van Prometheus • Bert Bakker en kost €15,- (gelijmd, 192 blz.).
ISBN 978 90 351 4186 5

Taaltoerisme in het Engels

In 2012 publiceerde Onze Taalauteur Gaston Dorren zijn boek Taaltoerisme, waarin hij zo'n vijftig Europese talen en dialecten portretteerde. Van dit boek is nu een Engelse versie verschenen, onder de titel Lingo. De taalportretten nemen steeds een bepaalde eigenschap of eigenaardigheid als uitgangspunt: zo gaat het bij het Zweeds vooral over de informalisering van deze taal, en bij het Spaans over de snelle

[p. 365]

uitspraak ervan. Taalkundige Alison Edwards maakte de vertaling.

Lingo. A Language Spotter's Guide to Europe is een uitgave van Profile Books en kost €17,99 (gebonden, 304 blz.).
ISBN 978 90 5594 886 4

En verder

●	Grammatica Zweeds van Hans de Groot. Uitgebreide basisgrammatica voor Nederlandstaligen die het Zweeds als tweede taal leren of gebruiken, van A1- tot B2-niveau. De regels worden verduidelijkt met voorbeeldzinnen. Van Dale, €24,99 (ingenaaid, 200 blz.). ISBN 978 94 6077 159 0
●	Tegels waordebook van Paul Weelen. Woordenlijst van het (Limburgse) dialect van het inmiddels door Venlo geannexeerde stadje Tegelen. Inclusief spellingwijzer, een bloemlezing uit Tegelse teksten, en een vertaalwoordenboekje Nederlands-Tegels. Uitgeverij TIC, €24,90 (gebonden, 192 blz.). ISBN 978 94 91561 36 8
●	Engels voor professionals van Laura Rupp. Uitspraakgids voor het Engels met tips en technieken voor Vlamingen en Nederlanders, bij wie de kennis van het Engels vaak beter is dan de uitspraak ervan. VU University Press, €17,50 (gelijmd, 112 blz.). ISBN 978 90 8659 658 4
●	Wie noemt zijn kind nou Chardonnay? Voornamenexpert Maarten van der Meer vraagt zich af ‘waarom we heten zoals we heten’, en gaat in op naamgevingstrends, op allerlei (vaak wonderlijke) hedendaagse voornamen, en waarom ze door ouders gekozen worden. Zie ook het artikel in het oktobernummer. Het boek is te koop bij Onze Taal, zie blz. 359. Podium, €12,50 (gelijmd, 175 blz.). ISBN 978 90 5759 701 5
•	Basisvaardigheden academisch schrijven van Maartje Goosen en Francien Schoordijk. Leerboek dat ingaat op de criteria waaraan academische teksten moeten voldoen, en dat studenten laat zien hoe ze een tekst kunnen schrijven die aan die criteria voldoet. Coutinho, €27,50 (ingenaaid, 192 blz.). ISBN 978 90 469 0392 6
●	Recht lezen 1 van Jacky van den Dikkenberg. Oefenboek voor studenten aan juridische opleidingen in het hbo en het wo, ter verbetering van tekstbegrip en woordenschat met betrekking tot rechterlijke uitspraken en andere juridische teksten. Coutinho, €24,50 (ingenaaid, 211 blz.). ISBN 978 90 469 0430 5
●	‘Zeemanstaal’ spreken weallemaal van Ton van Schoonhoven. Vijfde druk van in eigen beheer uitgegeven boek over spreekwoorden en uitdrukkingen uit de scheepvaart. Het boek kost €14,50 en kan besteld worden op Infogrotezeilvaart.nl (ingenaaid, 103 blz.). ISBN 978 90 9022 148 9