Onze Taal. Jaargang 83

(2014)– [tijdschrift] Onze Taal– rechtenstatus



[pagina 326]
Redactie Onze Taal Tamtam App helpt patiënten woorden zoeken Half oktober werd onder veel mediabelangstelling de app WoordWolk geïntroduceerd. Initiatiefnemer is hoogleraar kunstmatige intelligentie Peter Desain. Voor wie is de WoordWolk-app? Peter Desain: ‘Hij is bedoeld voor afasiepatiënten: mensen die als gevolg van hersenletsel geen woorden meer kunnen vinden.’ Hoe werkt de app? ‘Steeds presenteert hij een aantal woorden op het scherm. Als er voor de patiënt iets bij zit in de goede richting, klikt hij dat woord aan, en dan komen er nieuwe woorden omheen die daarmee verband houden. Het programma is slim: het presenteert snel de mogelijk geschikte woorden. Mochten er toch geen goede mogelijkheden zijn, dan kan de hele wolk van het scherm geveegd worden, en dan verschijnen er nieuwe woorden. Zo kun je vaak in weinig klikken bij het juiste woord komen. Dat kun je dan laten uitspreken, of kopiëren in een bericht.’ ‘Er zitten nu bijna 3000 woorden in de app. Omdat hij ook leuk is om te gebruiken, hopen we dat patiënten zo meer oefenen met taal, en dat ook gezonde gebruikers ermee spelen. Het programma wordt beter naarmate meer mensen er gebruik van maken.’ De app is gratis. Hoe is dat gelukt? Peter Desain, initiatiefnemer van de app WoordWolk. ‘Hij is ontwikkeld met steun van de Hersenstichting en van het “Language in Interaction”-project: een samenwerkingsverband van vijftig onderzoekers aan diverse universiteiten. In de toekomst zal dit wetenschappelijke onderzoek meer apps opleveren, die allemaal op een of andere manier taal ondersteunen. Deze app lijkt in ieder geval een succes: nog voordat hij in de appstore stond, kregen we al erg veel reacties.’
Het Fries krijgt eigen ‘Groene Boekje’ In december verschijnt er voor het eerst een woordenlijst Fries. Het Fries heeft weliswaar al sinds jaar en dag eigen spellingregels, maar die kregen nog niet eerder hun neerslag in een woordenlijst. Net als de Woordenlijst Nederlandse Taal, het ‘Groene Boekje’, zal de Friese woordenlijst van elk woord de officiële spelling geven. De lijst maakt deel uit van de website Taalweb, die op verzoek van Provinciale Staten is ontwikkeld door de Fryske Akademy. Tegelijk met de woordenlijst zal de officiële Friese spellingchecker worden gepresenteerd. Ook die biedt houvast aan wie de officiële spelling wil gebruiken, maar hij laat daarnaast varianten zien. Pieter Duijff van de Fryske Akademy, als redacteur betrokken bij Taalweb: ‘Neem nu het Friese woord voor “duim”; dat is tomme, maar tûme komt ook voor. De spellingchecker zal tûme niet afkeuren, maar wijst er wel op dat tomme de voorkeursvorm is.’ De spellingchecker wil nadrukkelijk ook wijzen op Friese alternatieven voor Nederlandse woorden. Duijff: ‘Veel Friezen gebruiken het woord pindakaas voor het bruine smeersel op hun brood, maar er is ook een Fries equivalent voor: nútsjesmoar. De spellingchecker zal op dit soort woorden wijzen.’
Primeur: oratie in gebarentaal Een inaugurele rede in gebarentaal: dat was nog niet eerder vertoond in Nederland. Beppie van den Bogaerde had op 9 oktober de primeur aan de Universiteit van Amsterdam, toen ze het hoogleraarschap Nederlandse Gebarentaal aanvaardde. Van den Bogaerde, die zelf niet doof is, vond het een mooi idee om het gesproken woord eens niet om te laten zetten naar gebarentaal, maar de rollen om te draaien, zo zei ze in Trouw: ‘Ik zie het als een geste naar de dovengemeenschap.’ Verder kunnen doven nog wel een hart onder de riem gebruiken, vindt ze: ‘Horende mensen denken vaak aan doven als zielige mensen, die iets verloren hebben. Maar wie doof geboren is, ervaart helemaal geen verlies. Ik wil benadrukken dat doven een rijke taal hebben en een eigen cultuur.’ Haar oratie ging over het feit dat er - ondanks de toenemende kennis - nog veel te ontdekken valt over gebarentaal. Foto: Yfke van der Woude

[pagina 327]
Pfeijffer, bolleboos en Wil Helmes Onlangs zijn een woord, een naam en een zin bekroond. De Tzum-prijs voor de mooiste literaire zin van het afgelopen jaar ging naar Ilja Leonard Pfeijffer, voor deze zin, afkomstig uit zijn ook al met de Libris Literatuurprijs onderscheiden roman La superba: Het was het witte uur na het middagmaal, de blanke pagina waarop hooguit iets met potlood wordt gekriebeld in geheimschrift, iets om onmiddellijk weer uit te gummen zodra de rolluiken omhoog worden getrokken en het leven opnieuw zwart op wit een aanvang neemt met bonnetjes, bestellingen en bezwaarschriften. Pfeijffer ontvangt 48 euro (een euro per woord) en een beker. Negen jaar geleden won hij de Tzum-prijs ook al. En dan was er het jubileumwoord van Van Dale. Vanwege het 150-jarig bestaan van het woordenboek werd er via een publieksstemming gezocht naar hét woord van de afgelopen anderhalve eeuw. Uit 150 vooraf geselecteerde woorden kozen de stemmers - in totaal reageerden 12.500 mensen - voor bolleboos. Het woord is geleend uit het Hebreeuws, waarin het oorspronkelijk ‘heer des huizes’ betekende. Regelneef eindigde op de tweede plaats, bekokstoven op de derde. Ilja Leonard Pfeijffer, voor de tweede maal bekroond als schrijver van de mooiste literaire zin. Foto: Gelya Bogatishcheva Een heel ander soort verkiezing is die van de jaarlijkse ‘schaamnaam’, in het 3FM-programma De Coen & Sander Show. De luisteraars vonden dit jaar Wil Helmes de meest genante naam van Nederland. Eerdere winnaars waren onder meer Till Bal, Fokje Modder en Stanley Messi.
Agenda 13 november, Eindhoven. Symposium ‘Alle taal centraal’. Over passend onderwijs en behandeling voor kinderen met een taalontwikkelingsstoornis. 13 november, Maarssen. Congres ‘De taalstrijd’, georganiseerd door communicatiebureau Hendrikx Van der Spek. 14-15 november, Brugge. 28ste conferentie ‘Het schoolvak Nederlands’. 28 november, Utrecht. Dag van de Nederlandse zinsbouw. Meer informatie en meer evenementen: www.onzetaal.nl/agenda.