Onze Taal. Jaargang 83

Iktionaire
Pensioentaal

De spreker op het pensioencongres had een aantal aspecten van het begrip ‘solidariteit’ op een rij gezet.

1.	Intergenerationeel marktrisico's dragen met toekomstige generaties.
2.	Discretionaire bevoegdheden van herverdeling bij bestuur.
3.	Delen macro-langleven.
4.	Delen micro-langleven.

De zaal zat vol met pensioendeskundigen en toch ontstond er al snel discussie over wat de spreker nu precies bedoelde.

Vertalen is, in het ideale geval, een ‘zero-sum-game’: er komt geen betekenis bij en er gaat geen betekenis af. Bij pensioentaal als hierboven zie je vaak dat de taalsom niet klopt. Na de vertaling staat er wat er stond, maar er is taal óver.

Die overtollige taal, had die dan geen functie? De mens is van nature gemakzuchtig, de extra inspanning voor dit rookgordijn, welk doel diende die? Vermoedelijk heeft dit te maken met het op afstand houden van pottenkijkers. De pensioenwereld is een polder-institutie. Werkgevers, werknemers, overheid, alle maatschappelijke geledingen besturen mee. De uitvoering is in handen van hooggekwalificeerde specialisten. Die willen met rust gelaten worden. Zo ontstaat de verleiding om de zaken net even wat ingewikkelder te maken dan wat de bestuurlijke pottenkijkers nog begrijpen. Die generen zich voor hun onbegrip en krijgen dus nooit volledig greep op de professionals. Als zij erin slagen hun begripsachterstand in te lopen, maken de professionals het wéér een beetje moeilijker, enzovoort.

Zolang de resultaten goed zijn, is dit geen probleem. De communicatie met de buitenwereld beperkt zich tot: het gaat prima, hier zijn de groeicijfers. Maar dan gaat het mis, er zijn tegenvallers en de premiebetaler wil weten wat er aan de hand is. De pensioenprofessionals zijn dat niet gewend en spreken in jargon, de maatschappelijke bestuurders beheersen de materie niet en kunnen dus ook niet goed uitleggen wat er gebeurt. Ze kunnen alleen maar hopen dat de economie zich snel herstelt, zodat ze terug kunnen naar hun vertrouwde modus operandi.

Houdt de crisis aan, dan zal er toch echt een gesprek moeten komen tussen de professionals en de leken. Wat doen jullie nu precies met ons geld en waarom gebeurde dit? Vroeg of laat komt dan het moment waarop de premiebetaler zegt: aha, maar dan is het dus lang niet zo ingewikkeld als de professionals deden voorkomen! Wij werden op een dwaalspoor gezet! En dan krijgen de professionals straf. Zij moeten goedkoper gaan werken en ‘beter gaan communiceren’. Dan komen er pensioencongressen.

Waar blijkt dat dat nog best moeilijk is.

Ik zou het haast vergeten: nog even de vertaling.

‘Intergenerationeel marktrisico's dragen met toekomstige generaties’: je draagt risico's met generaties of je draagt ze - kuch - ‘intergenerationeel’, niet allebei. En als meerdere generaties risico's dragen, zijn dat per definitie eerdere en latere.

De bevoegdheden bij nummer twee zijn gewoon bevoegdheden, ‘discretionair’ is overbodig. ‘Macro-langleven’ is de kans dat de levensverwachting stijgt, ‘microlangleven’ het risico dat individuele deelnemers heel oud worden.

JAN KUITENBROUWER