Onze Taal. Jaargang 83

[p. 95]

Guus Middag
De taal van...
Leo Beenhakker

Op tv, op straat, online - overal hoor en lees je weer net iets andere talen en taaltjes. Guus Middag staat er maandelijks bij stil.

Het gaat niet goed met Sparta, de voetbalclub uit Rotterdam-West. Dat is geen nieuws. Het gaat al heel lang niet goed met Sparta. Maar daar leek altijd wel iets aan te doen: je ontslaat gewoon de trainer en stelt een nieuwe trainer aan. Als het met de nieuwe trainer niet goed gaat, ontsla je die ook weer. Zodoende heeft Sparta in de afgelopen tien jaar dertien trainers versleten. Sinds enkele maanden heeft Gert Kruys de leiding. Maar het gaat nog steeds niet goed met Sparta.

Leo Beenhakker: ‘Daar gaan we weer.’
RTV Rijnmond

En dus was er eind februari, na de zoveelste nederlaag, nieuw crisisberaad in Het Kasteel, het stadion van Sparta. Wat nu? De trainer maar weer ontslaan? De volgende dag bleek er een tussenoplossing te zijn bedacht. Gert Kruys mocht blijven, maar hij zou assistentie krijgen van een nieuwe ‘technisch directeur’: Leo Beenhakker. In het kantoor van de Leo Beenhakker Fanclub ging luid gejuich op, en vermoedelijk ook op allerlei sportredacties. Niemand weet of het voetbaltechnisch een goede zet is, maar dat doet er niet toe. Leo Beenhakker is een groot spreker. En daarnaast is hij in alle opzichten gepokt en gemazeld. Hij is 71 jaar. Hij heeft veel meegemaakt. Hij is bijna een halve eeuw voetbaltrainer geweest, in allerlei landen, bij allerlei clubs en nationale teams.

Beenhakker spreekt met mooie trage gebaren en met de mimiek van een gekwelde man. Hij komt altijd wat geërgerd over, alsof hij gestoord wordt in belangrijke overpeinzingen en beraadslagingen. Maar hij is wel zo goed om daar dan overheen te stappen en toe te stemmen - en alsnog, en heel uitvoerig, het interview te geven dat hij eigenlijk wilde weigeren. ‘Daar gaan we weer’, met een half ironische zucht, is een klassieke Beenhakkeropening. ‘Ik word hier zo moe van.’ Maar klassiek beenhakkeriaans is ook, een beetje achterover leunend, een droevige hondenblik in de donkere vochtige ogen, de dunne handen door het dunne zilvergrijze haar strijkend: ‘Het spel is weer op de wagen.’

Top-tv

Leo Beenhakker spreekt in goed lopende zinnen, met een kwinkslag of een volkse uitdrukking op zijn tijd. Alles bedaard, met de nodige omhaal, zonder haperen. Geef zo'n man de functie van redder van een Rotterdamse voetbalclub en je hebt materiaal voor heel veel uren top-tv en top-radio. ‘Helpen, dat is het sleutelwoord’, zegt Beenhakker, als de pers hem vraagt wat hij nu voor Sparta gaat doen. De wetenschap belangrijk te zijn, en belangrijk gevonden te worden, haalt het beste in hem naar boven. Maar hij brengt het bescheiden. Hoe zegje dat je er inmiddels wel wat kijk op hebt? ‘Ik heb me de laatste - hoeveel was het? - 47 jaar natuurlijk niet verveeld.’ Hoe laat je blijken dat je weet dat er onrust is bij Sparta? Opnieuw de ironie van de ontkenning: ‘Het is geen Huize Avondrood.’ Intussen laat hij ook geregeld doorschemeren dat hij niet van de straat is: ‘de taakverdeling dienaangaande’, ‘op enigerlei wijze’, ‘trachten te normaliseren’, ‘voldoen aan het verwachtingspatroon’. En ook strooit hij met voetbalvaktermen, om te laten zien dat hier een professional staat: hij gaat ‘het spelerspotentieel doorlichten’ en natuurlijk (‘dat is niet alleen des Sparta's’) kijken naar hoe je kunt ‘doorselecteren binnen je groep’.

Voor de spelers hoopt hij een vaderfiguur te zijn. Hij ziet dat vooral ‘de jonge jongens’ het moeilijk hebben met al die verliespartijen, maar daar heeft ervaringsdeskundige Leo wel een gebruiksaanwijzing voor. ‘De kunst is natuurlijk om niet in zo'n rouwmoment te blijven hangen. Als je morgen met een zak aardappels op je nek naar Helmond gaat, dan kun je net zo goed niet gaan. Dat is in wezen de kern van het verhaal natuurlijk.’ Dit zijn de aforismen waar de Leo Beenhakker Fanclub ooit voor is opgericht. De ‘koppies’ moeten weer omhoog - en dat gaat nu eenmaal een stuk gemakkelijker zonder een zak aardappels op je nek.

Dubbele bodem

Hij zou politicus kunnen zijn. Op de juiste momenten lekker algemeen en lekker vaag. Heeft hij kritiek op de trainer? ‘We gaan bekijken waar we mogelijkerwijs in een open discussie dingen wat anders neer kunnen zetten.’ Zo praten burgemeesters en ministers ook. Waarom luister ik dan toch liever naar Beenhakker? Omdat er bij hem steeds een dubbele bodem aanwezig is. Hij praat in clichés, maar hij lijkt zich daar ook van bewust te zijn - en heimelijk enorm te genieten van zijn retorische kunsten. Dat maakt hem zo geschikt voor voetbalpraatprogramma's. Niet alleen de bal is rond, maar het gesprek erover ook.

Beenhakker houdt de bal graag aan de voet. Hij neemt het woord en geeft het niet gauw uit handen. De interviewer van RTV Rijnmond stelt een vraag, en Leo brandt weer los. Hij is al heel wat volzinnen achter elkaar aan het woord, als hij opeens iets bedenkt. Het is een paar seconden stil. Dan vraagt hij aan de interviewer: ‘Ben je d'r nog?’