Onze Taal. Jaargang 83

[p. 70]

Raymond Noë
Boeken

‘Boeken’ licht u in over nieuwe uitgaven in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iet waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Evert Kwok

Onder de naam Evert Kwok tekenen de cartoonisten Eelke de Blouw en Tjarko Evenboer al tien jaar cartoons met taalgrappen en woordspelingen. Dat jubileum was aanleiding voor een bloemlezing met de beste grappen uit die periode, onder de titel Evert Kwok. De beste woordgrappen. Een typische Evert Kwok-grap gaat bijvoorbeeld over een man die ‘hittegolf’ speelt in de sauna, een stopcontact dat twijfelt aan zijn ‘geaardheid’, of iemand die een persbericht doet uitgaan wanneer hij sinaasappels gaat ‘persen’.

Evert Kwok. De beste woordgrappen is een uitgave van Van Gennep en kost €6,90 (gelijmd, 128 blz.). ISBN 978 94 6164 239 4

Nederlands in Normandië

Amateur-taalgeschiedkundige Luc Vanbrabant gaat ervan uit dat er in de vroege Middeleeuwen in Normandië een taal werd gesproken die overeenkomsten had met de taal die in de Lage Landen gebruikt werd. In De ontdekking van Nederlands in Normandië draagt hij aanwijzingen aan voor zijn theorie, door naar inheemse plaats- en persoonsnamen te kijken (Dieppedalle, Caudebec) - maar ook in specifiek Normandische woorden ziet hij overeenkomsten met de voorlopers van het Nederlands. Omdat de taalgeschiedenis van het gebied samenhangt met historische ontwikkelingen en gebeurtenissen, komen ook de grote lijnen van de geschiedenis van het gebied aan bod.

De ontdekking van Nederlands in Normandië is uitgegeven door Boekscout en kost €17,35 (gelijmd, 174 blz.). Bestellingen: www.boekscout.nl; via e-mail: [e-mail].
ISBN 978 94 6206 931 2

Vergeten woorden

In 1965 vond taalliefhebber Hans Moors de helft van een oud woordenboek, dat hij in verloren uurtjes doorvlooide op rare en grappige woorden en omschrijvingen, zoals conscientiestoppers en contubernalen. Tientallen jaren later vond hij zijn aantekeningen terug, en slaagde hij er ook in het woordenboek te identificeren: het was de eerste druk van de Van Dale, uit 1872. Vervolgens doorzocht hij ook de resterende pagina's op opvallende lemma's, en de totale opbrengst hiervan heeft hij in eigen beheer gepubliceerd. Ruim driehonderd woorden, die goeddeels vergeten zijn, maar die de woordenliefhebber zeker nog zullen bekoren, van aafschhands, aarsbil en afgedrieduivekaterd tot winjewanje, zevenblad en zwichtingbouten.

Nieuw woordenboek der Nederlandsche Taal door Hans Moors kost €7,50 incl. porto (geniet, 48 blz.). Bestellingen:
[e-mail].

En verder

•	De stiefvaders witten een gang van Anneke Rot. Boekje met 750 anagramzinnen van de zin ‘De stad Wageningen viert feest’ (zoals ‘Snevend geeft Sint de tiara weg’ en ‘Tine gaf de verdwenen gast iets’). Muzemakers VOF, €7,50 + €1,80 porto (ringband, 80 blz.). Bestellen: [e-mail].
•	Fries voor Elfstedenrijders van Kees 't Hart en Nico van der Zee. Heruitgave van humoristisch Nederlands-Fries miniwoordenboekje uit 1986 met zinnetjes als ‘De brug was te laag’ en ‘U zou toch op mijn schoenen passen?’ De Harmonie. €3,50 (geniet, 24 blz.). ISBN 978 90 76168 26 5
•	Elsevier Stijlboek van Eddy Schaafsma. Tweede druk van stijlboek uit 2004 met schrijf- en taalregels voor Elsevier-journalisten. Elsevier Boeken, €14,95 (gebonden, 200 blz.). Bestellen: Elsevier.nl/boeken. ISBN 978 90 3525 139 7

Taalkaarten

‘Bij het onderzoek naar dialecten en taalvariatie wordt veel gebruikgemaakt van taal- of dialectkaarten. Deze geven weer hoe een bepaald taalkundig verschijnsel over de verschillende dialecten van een taalgebied verspreid is. Er zijn bijvoorbeeld woordkaarten (‘hoe noemt men een zaak of ding?’), klankkaarten (‘hoe worden klanken uitgesproken?’) en grammaticale kaarten (‘aan welke (zins)constructie geeft men de voorkeur?’).

Het Meertens Instituut (‘voor onderzoek en documentatie van de Nederlandse taal en cultuur’) heeft tienduizenden van dit soort kaarten in de kast liggen, en wil ze nu voor iedereen via het internet toegankelijk maken. De eerste ruim tweeduizend kaarten staan inmiddels online, op www.meertens.knaw.nl/kaartenbank. De kaarten worden zonder verdere toelichting of uitleg gepubliceerd.

Ter gelegenheid van de lancering van deze online kaartenbank is er ook een mooi verzorgd boekje verschenen: De kaartenbank, waarin medewerkers van het Meertens Instituut hun licht laten schijnen over bepaalde kaarten ‘met een leuk verhaal’. Bijvoorbeeld de ‘kabouterkaart’, die door toedoen van schrijver en voormalig Meertens-medewerker J.J. Voskuil nooit verschenen is, of over de ‘worst en eieren’-kaart, die inzicht geeft in de in de Lage Landen gebruikte offers voor de weergoden. En de ‘Jan heeft de fiets gestolen’-kaart, die handelt over een zinnetje waarin Jan niet altijd een dief is (omdat het in sommige delen van het land juist betekent dat Jan z'n fiets gestolen is). Prettig leesbare informatie in elf korte artikelen, geïllustreerd met een flink aantal reproducties van kaarten.

De kaartenbank. Over taal en cultuur, onder redactie van Nicoline van der Sijs, is verschenen bij Amsterdam University Pressen kost €14,95 (ingenaaid, 96 blz.). ISBN 978 90 8964 625 5