Van Aaf tot z
Cadeautje
De situatie: een musicalster wordt op tv geïnterviewd tijdens de repetities voor een nieuwe voorstelling. De kans is groot dat hij zegt: ‘Het is echt een cadeautje om deze voorstelling te mogen maken.’
Misschien komt het door de crisis, maar steeds vaker lijker mensen dingen als een cadeautje te beschouwen die, feitelijk en materialistisch bekeken, geen cadeautje zijn. Sterker nog: echt een cadeautje gaat alleen over niet-materiële zaken. Zaken die je elkaar niet, of nauwelijks, cadeau zou kunnen doen.
‘Deze baan is echt een cadeautje’, zegt een pas aangestelde directeur in een personeelsblad. Soapster Cas Jansen, over de zwangerschap van zijn vrouw: ‘Een tweede kind is echt een cadeautje.’ De moeder van een ziek kind: ‘Een thuisbezoek van de cliniclowns is echt een cadeautje.’ De nieuwe burgemeester van Groningen: ‘Het burgemeesterschap van Groningen is echt een cadeautje.’
De uitdrukking heeft soms onbedoeld iets droevigs, vooral in dat laatste citaat. Iets lulligs, ook. Het burgemeesterschap van Groningen? Een cadeautje?
Maar zelfs de hooggeprezen Martin Bril, die heel zorgvuldig was met zijn taal, gebruikte echt een cadeautje, in een interview over de Franse taal. ‘Frans opent de deur naar chansons, naar de schitterende Franse geschiedenis. Naar wijn, en kaas, allemaal aangename dingen. Frans is echt een cadeautje.’
Jazeker, en van het Frans hebben wij dan weer het woord cadeautje cadeau gekregen, hoewel ik me afvraag of ze daar, als ze een nieuwe baan hebben gekregen, zeggen dat dat ‘vraiment un petit cadeau!’ is.
Dat is echt iets Nederlands. Iets calvinistisch.
Het liefst zeggen mensen namelijk ‘echt een cadeautje’ over de piepkleine, gratis dingen van het leven, om aan te geven dat zij simpelweg al kunnen genieten van het zonnetje, een mooi uitzicht of een lekker blokje om. De Provinciale Zeeuwse Courant bericht over een opmerkelijk warme herfstdag, en citeert een van de terrasbezoekers in Goes: ‘Echt een cadeautje, zo'n prachtige dag in oktober.’
Dat is het gebruik van echt een cadeautje in optima forma. Dat je het al een cadeautje vindt om in oktober buiten op een stoel te mogen zitten.
Het schattige is dat sommige mensen het niet begrepen hebben. Die denken dat je echt een cadeautje ook bij echte cadeautjes mag gebruiken. Een vrouw krijgt een gratis bal opgestuurd van een postorderbedrijf, en schrijft op de site: ‘Bedankt voor de bal! Echt een cadeautje!’
Nee, dat klopt dus niet. Nou ja: het ís wel een echt cadeautje, maar juist daardoor is het dan weer net niet ‘echt een cadeautje’.
Al houd ik zelf van dit soort fouten. Echt een cadeautje vind ik die.
AAF BRANDT CORSTIUS
Auteursrechtelijk beschermd