Onze Taal. Jaargang 81

[p. 251]

Frank Jansen
Hom of kuit
Moet de overheid de spelling met rust laten?

Er zijn taalkwesties waarover heel verschillend kan worden gedacht. Taalkundige Frank Jansen behandelt iedere maand zo'n kwestie, en nodigt iedereen uit te reageren.

Bij de verkiezingen spelen taalproblemen geen rol van betekenis (zie ook het artikel van Marc van Oostendorp op blz. 224). Hoogstens komt ‘taal’ in de verkiezingsprogramma's een klein beetje om de hoek kijken als toetssteen bij inburgeringscursussen. Maar bijvoorbeeld over de spelling wordt er met geen woord gerept, hoewel dat zo'n beetje het enige taalgebied is waarop de overheid regelend kan optreden, en dat ook geregeld heeft gedaan - denk aan de nieuwe Groene Boekjes van de laatste twee decennia. Is dat trouwens wel goed, die overheidsbemoeienis met spelling? Of moet de overheid de spelling met rust laten?

Voorstander

Als de overheid ophoudt zich met spelling te bemoeien, heeft dat alleen maar voordelen. Geen lastig te doorgronden regels en uitzonderingen. Geen pogingen tot vereenvoudiging, die telkens toch weer onverwachte consequenties blijken te hebben. Geen voorspelbare kloof tussen het onderwijsveld en de spraakmakende gemeenschap, waarbij de onderwijzers opkomen voor hun leerlingen, die baat zouden hebben bij zo min mogelijk uitzonderingen op het één-klank-één-tekenprincipe, en de lettrés zich vastklampen aan het instrument dat ze uiteindelijk zo goed hebben leren beheersen. En waar we vooral van verschoond zouden blijven: dat we na alle schuim en as van de redetwisten een piepkleine, hooguit symbolische spellingvernieuwing krijgen.

Wat de ervaring van de laatste jaren duidelijk maakt, is: de overheidsvoorstellen op het gebied van de spelling leiden vooral tot onrust. Het publiek heeft daar geen behoefte aan. Rust op het spellingfront zorgt er ook voor dat docenten meer ruimte en misschien meer animo krijgen om hun leerlingen (weer) te oefenen in de belangrijkste spellingregels.

Tegenstander

Stel dat de overheid zich niet meer met de spelling bemoeit, dan nog is het spellingbeeld voortdurend aan verandering onderhevig. Gelukkig maar, want dat betekent dat onze taal nog lang niet dood is. Een voorbeeld is de toevloed van Engelse werkwoorden, waarvan er enkele waarschijnlijk wel blijvertjes zullen zijn. Die werkwoorden zien er volgens de huidige regels toch wel erg raar uit: ‘Wim deletete zijn e-review voordat deze geüpload kon worden.’ Is het nu echt zo gek om bij deze woorden te proberen tot een spelling te komen die meer lijkt op die van de overige werkwoorden?

Maar wie zoiets al te ver gaat, zal toch moeten toegeven dat het van verstandig bestuur getuigt om veranderingen die in de maatschappij voltooid zijn, achteraf bij wet te sanctioneren. Denk aan de regel voor zelfstandig gebruikte onbepaalde telwoorden als vele(n), beide(n), die met een n worden geschreven als ze op mensen betrekking hebben en zonder n als ze op iets anders slaan. Deze niet-hanteerbare regel ligt allang in coma, schrap hem dan ook officieel - dat wil zeggen: van overheidswege.

Wat vindt u ervan? Moet de overheid de spelling met rust laten?

Geef voor 18 september uw mening op onze website: www.onzetaal.nl/homofkuit. Of stuur een briefkaart met ‘De overheid moet de spelling met rust laten’ of ‘De overheid moet de spelling niet met rust laten’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In de volgende aflevering de uitslag.

Uitslag vorige stemming

Mag je een agent ‘miereneuker’ noemen? Dat was de ‘Hom of kuit’-vraag in het vorige nummer. De inzenders zijn het niet met elkaar eens. Een meerderheid van 72 stemmers (60%) vindt van niet. Als argument voert deze groep vooral aan dat we gezagdragers moeten beschermen. Als we dulden dat ze uitgescholden worden, tast dat hun gezag aan. De minderheid wil het scheldwoord toelaten. De meesten vinden dat je mag laten zien dat je boos bent en dat je daarvoor je eigen vocabulaire mag kiezen. Een enkeling wijst erop dat door het vele gebruik de scherpe kantjes van het gewraakte woord zijn afgesleten.

Sommige inzenders stelden de schrijfwijze van het scheldwoord ter discussie: moest het geen mierenneuker zijn, met twee n'en? Niet volgens de Taaladviesdienst: als de samenstelling als geheel een niet-letterlijke betekenis heeft, dan vervalt die n vaak. En inderdaad: wie denkt er bij de één-n'ige versie nog écht aan de zoöfilie met een nietig insect?