|
| |
| |
| |
Raymond Noë
InZicht
‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.
| |
Berkenbastologie
In de Middeleeuwen, toen perkament en papier voor de gewone burger niet voorhanden waren, schreef men in Rusland wel op stukjes berkenbast. Bij opgravingen bij de Russische stad Novgorod zijn zo'n elfhonderd van deze korte briefjes gevonden. De briefjes werden geschreven op in warm water geweekte reepjes berkenbast, waar vervolgens met een schrijfstift (zonder inkt) in gekrast werd.
De meeste van die briefjes waren kattebelletjes (de vergelijking met sms'jes dringt zich op), meestal zakelijk van aard. Ze gaan over geld, afspraken en meningsverschillen. Maar ook liefde, tegenslag en dagelijkse beslommeringen worden beschreven: ‘Van Boris aan Nastasja. Zodra deze brief aankomt, stuur me een man op een hengst, want ik heb hier veel te doen. En stuur een hemd; ik ben een hemd vergeten.’
Het corpus berkenbastteksten is de grootste en veelzijdigste verzameling persoonlijke briefjes uit de Europese Middeleeuwen, en is vooral ook zo bijzonder omdat persoonlijke, alledaagse teksten uit die tijd verder niet of nauwelijks bewaard zijn gebleven. De ‘berestologija’ oftewel ‘berkenbastologie’, zoals de studie van deze briefjes wel genoemd wordt, wordt ook in Nederland gepraktiseerd, en wel aan de universiteit van Leiden, door onder meer hoogleraar Slavische en Baltische talen Jos Schaeken. In Stemmen op berkenbast toont en bespreekt hij een groot aantal van de berkenbastbriefjes: wat staat erop, wat zegt dat ons over het dagelijks leven van toen, en wat zeggen die boodschappen ons over de taal en de dagelijkse communicatie? Tezamen bieden ze een kijkje in het dagelijks leven van pakweg de periode tussen 1000 en 1500, en in de manier waarop dat in informele communicatie verwoord werd.
Stemmen op berkenbast. Berichten uit middeleeuws Rusland: dagelijks leven en communicatie is een uitgave van Leiden University Press en kost €19,95 (ingenaaid, 176 blz.). ISBN 978 908 72 8161 8
| |
■ Katholieke woorden
Door de toenemende ontkerkelijking van de samenleving is de kennis van rooms-katholieke woorden en begrippen flink afgenomen, zo stellen de samenstellers van Het geel-witte boekje. Dat merk je bijvoorbeeld in de media, waarin allerlei katholieke begrippen niet in de juiste betekenis gebruikt worden. Het ANP, bijvoorbeeld, noemt de paus steevast ‘kerkvorst’ -voor katholieken bijna hetzelfde als vloeken in de kerk. Om journalisten en andere belangstellenden de helpende hand te bieden, geeft Het geel-witte boekje tekst en uitleg bij zo'n driehonderd termen, zoals diaconie, exorcisme, halfvasten, hongerdoek, heeroom, Lichtmis, reliek, superplie, vicariaat en Zwitserse garde.
Het geel-witte boekje. Eerste hulp bij katholieke begrippen van Eric van den Berg, Frank Bosman en Peter van Zoest is verschenen bij Uitgeverij Abdij van Berne en kost €12,50 (ingenaaid, 137 blz.). Bestellingen: Berneboek.com.
ISBN 978 90 8972 0467
| |
■ ER
Een van de lastigste problemen voor buitenlanders die Nederlands leren, is het kleine woordje er. Het kan als verwijswoord gebruikt worden, maar ook als (voorlopig) onderwerp, en dat heeft ook gevolgen voor de positie in de zin. Het boek Wat is er? bevat oefeningen die buitenlanders die Nederlands leren, kunnen helpen het gebruik van er onder de knie te krijgen. De bij het boek behorende geluidsbestanden zijn te beluisteren op een website.
Wat is er? Conversatieoefeningen NT2 van Martine Pirreault is een uitgave van Acco en kost €19,50 (gelijmd, 160 blz.). ISBN 978 90 334 8824 5
| |
■ Scherts
Oud-taaljournalist van de Wereldomroep Arie Bras en taalpublicist Wim Daniëls publiceerden in 2010 Lopen twee blondjes door de Klaverstraat een soort encyclopedietje van de mop, waarin allerhande genres moppen worden besproken. In het pas verschenen Dakhazen en bretelpiano's nemen ze het onderwerp scherts onder handen. Scherts is volgens hen een vorm van humor die het moeilijk heeft in onze wereld vol harde en cynische grappen. In het boek wordt eerst ingegaan op wat scherts is (‘goedmoedige spot’, ‘humor die geen pijn doet’, woordspelingen, persiflages) en vervolgens worden er vooral heel veel voorbeelden aangedragen, die zijn samengebracht in thematische hoofdstukjes over bijvoorbeeld dieren, liefde, gebouwen, politiek, persoonsnamen, middenstanders, emoticons, muziek en sport.
Dakhazen en bretelpiano's is een uitgave van Prisma en kost €12,50 (gelijmd, 198 blz.).
ISBN 978 90 00 31013 5
| |
■ Sranantongo
Sranantongo. Surinaams voor reizigers en thuisblijvers is een taalgids met vertalingen van zinnen die de Nederlandse reiziger in Suriname van pas kunnen komen, zoals ‘Ik heb hoofdpijn’ en ‘Hoe heet deze straat?’ Er zijn ook wat zinnetjes opgenomen die minder nuttig zijn, maar wel grappig, zoals ‘Hebt u kaaimansaté?’ en ‘Die grasluizen hebben je lelijk te pakken.’ Verder bevat het boek een ‘miniwoordenboek’ met veelgebruikte woorden, en lijsten met straattaal, schuttingtaal, en spreuken en gezegden.
Sranantongo. Surinaams voor reizigers en thuisblijvers van Michaël Ietswaart en Vinije Haabo is een uitgave van Walburg Pers en kost €14,95 (gelijmd, 159 blz.). ISBN 978 90 5730 873 4
| |
■ Afscheid woordenboekkundige Honselaar
Op 17 februari 2012 hield prof. dr. Wim Honselaar zijn afscheidscollege als bijzonder hoogleraar Culturele Betrekkingen Neder- | |
| |
land - Oost-Europa aan de Universiteit van Amsterdam. Ter gelegenheid van Honselaars afscheid organiseerde uitgeverij Pegasus (de initiatiefnemer van de leerstoel) diezelfde dag het symposium ‘De strijd tussen grammatica en woordenboek’, waar lezingen werden gegeven door de lexicologen Fons Moerdijk, Enzo Lo Cascio, René Genis, Evelien Keizer en Willy Martin. Deze lezingen zijn nu gebundeld in De strijd tussen grammatica en woordenboek, waarin ook de volledige tekst van Honselaars afscheidscollege is opgenomen.
De strijd tussen grammatica en woordenboek is verschenen bij Uitgeverij Pegasus en kost €12,50 (gelijmd, 112 blz.).
ISBN 978 90 6143 367 5
| |
■ Eigenzinnige kijk op het alfabet
In het met sluiting bedreigde Museum Meermanno | Huis van het boek in Den Haag is de tentoonstelling Leestekenen. De eigenzinnige kijk van Joke van Leeuwen op het alfabet te zien, waarin het draait om ‘het alfabet in een boeiende reeks abc-boeken, om beelden die al dan niet toevallig ook letters zijn en om de verwevenheid van tekst en beeld in allerlei andere vormen, van eeuwenoude boeken tot visuele poëzie en voorbeelden uit het werk van Joke van Leeuwen’. Gastconservator is, hoe kan het anders, Joke van Leeuwen. De tentoonstelling is te zien tot en met 19 augustus.
| |
En verder
■ Het nieuwe schrijven van Dolf Weverink. Schrijfhulp voor zakelijke teksten met veel aandacht voor nieuwe tekstdragers als websites en sociale media. Leporello Uitgevers, €19,90 (ingenaaid, 216 blz.).
ISBN 978 90 79624 00 3
■ Duits voor zelfstudie. Werkboek van Katja B. Zaich. Boek met oefeningen behorend bij de taalmethode Duits voor zelfstudie. Prisma, €24,99 (ingenaaid, 215 blz.).
ISBN 978 90 00 30250 5
■ Echt waar?! van Koen Van Kelecom en Peter Schoenaerts. De beste artikelen uit vijf jaar Taalblad.be, een website waarop allerlei nieuwsberichten in eenvoudige taal worden weergegeven ten behoeve van anderstaligen die Nederlands leren. Standaard Uitgeverij, €29,50 (gelijmd, 104 blz.). ISBN 978 90 341 9459 6
| |
Agenda
■ 29 juli - 4 augustus, Ljubljana (Slovenië): Internationale Taalkunde Olympiade.
Voor meer evenementen en meer informatie zie www.onzetaal.nl/agenda.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd