Oproep: medewerkers dialectvragenlijsten
Nicoline van der Sijs - Meertens Instituut
In het eerste deel van J.J. Voskuils romancyclus Het bureau vraagt Maarten Koning, het alter ego van Voskuil, aan zijn baas Beerta (lees: Meertens): ‘Hebt u wel eens gehoord dat ze de nageboorte van een paard in de boom hangen?’
‘Nee!’, reageert Beerta, ‘En over zulke dingen wil ik ook niet horen.’ ‘Het lijkt me anders wel een interessant gebruik’, aldus Maarten. Dat was in 1957. Inmiddels geven we Voskuil volkomen gelijk: dergelijke volksgebruiken en de motieven ervoor (in dit geval: het idee dat een veulen sterker wordt als de nageboorte wordt opgehangen) vormen uiterst interessant onderzoeksmateriaal.
Het Meertens Instituut is in 1931 begonnen met het uitsturen van vragenlijsten naar informanten in Nederland en Vlaanderen. De eerste vragenlijst ging over de namen van lichaamsdelen van de mens. Het mochten ook ‘platte woorden’ zijn. Sindsdien is er jaarlijks een vragenlijst rondgestuurd met vragen over allerlei aspecten van het dialectgebruik.
Daarnaast is in 1934 de afdeling Etnologie, toen nog Volkskunde geheten, begonnen met het rondsturen van volkskundevragenlijsten over zaken als het geloof in kabouters en dwergen, gebruiken rond feestdagen, en volksgebruiken zoals - inderdaad - het ophangen van de nageboorte van het paard. In de loop van de jaren is er bovendien een tiental naamkundevragenlijsten verzonden.
In totaal zijn er tussen 1931 en 2005 220 vragenlijsten het land in gegaan. Gemiddeld stuurden zo'n 1500 mensen een ingevulde vragenlijst retour. Al die antwoorden leveren unieke gegevens op over de variatie in taal en cultuur van de laatste tachtig jaar. Het Meertens Instituut wil ze dolgraag ter beschikbaar stellen aan onderzoekers en geïnteresseerden. Er is echter een probleem: de antwoorden op de vragen zijn handgeschreven, dus de computer kan ze niet lezen. Mensen kunnen dat gelukkig wel. Wat we nodig hebben is mankracht: vrijwilligers die bereid zijn zo af en toe een uurtje te besteden aan het overtikken van deze belangrijke gegevens. We beginnen met de dialectvragen. Voor het werk is geen speciale kennis nodig, slechts enthousiasme en wat vrije tijd. Neem eens een kijkje op: www.meertens.knaw.nl/vragenlijsten. Daar staat ook een contactadres. Iedere bijdrage wordt bijzonder gewaardeerd.
Auteursrechtelijk beschermd