|
| |
| |
| |
Raymond Noë
InZicht
‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.
| |
Lucebert en het Nederlands
Ton den Boon is behalve hoofdredacteur van de grote Van Dale ook kunst- en poëzieliefhebber. In zijn Zolang de lijm niet loslaat komen die drie belangstellingsgebieden - taal, poëzie en beeldende kunst - samen: het boek gaat over de taal van de dichter-schilder Lucebert.
Lucebert (eigenlijk L.J. Swaanswijk, 1924-1994) was een dubbeltalent: hij had succes als beeldend kunstenaar (aanvankelijk sterk geïnspireerd door de Cobra-beweging van Appel, Corneille en Constant), maar zijn grootste faam verwierf hij toch als dichter en voorman van de roemruchte Vijftigers, waartoe onder anderen ook Claus, Campert, Kouwenaar en Vinkenoog behoorden. Als zodanig heeft hij veel invloed gehad op de Nederlandse dichtkunst, en op een bescheidener schaal ook wel op de Nederlandse taal.
Die invloed speelt zich vooral buiten de naslagwerken af, zo blijkt uit Den Boons boek. Onder de vele lemma's in de grote Van Dale zijn geen door Lucebert gemunte woorden te vinden, maar wel worden regels uit zijn werk aangehaald als voorbeeldzin. Zo vinden we bijvoorbeeld bij neger ‘er is een grote norse neger in mij neergedaald’, en bij waarde het bekende aforisme ‘alles van waarde is weerloos’. De hoofdmoot van Den Boons boek bestaat uit een inventarisatie van dergelijke bekende regels uit Luceberts werk, zoals ‘een broodkruimel te zijn op de rok van het universum’, ‘omroeper van oproer’ en ‘overal zanikt bagger’. Ze worden stuk voor stuk vrij uitvoerig toegelicht.
Behalve aan Luceberts zinnen besteedt Zolang de lijm niet loslaat ook aandacht aan zijn opvallende woorden. Niet alleen de vele nieuwvormingen - spijsgeer, rijmrat, kikkerstar, fluistergeboorte, tochtkruid - komen aan bod, maar ook de archaïsche en anderszins ongewone woorden die hij uit woordenboeken opdiepte, zoals meeps, vilder, horror en barg. Als Vijftiger verzette hij zich misschien tegen het instituut ‘woordenboek’, zo schrijft Den Boon, maar de inhoud ervan vond hij toch te mooi om niet te gebruiken.
Zolang de lijm niet loslaat is geïllustreerd met tekeningen van Lucebert. Het is verschenen ter gelegenheid van de tentoonstelling Open de kooien van de kunst in het Cobra Museum in Amstelveen, waarin het beeldende werk van Lucebert centraal staat. Te zien tot en met 9 september.
Zolang de lijm niet loslaat is verschenen bij De Weideblik en kost €17,50 (ingenaaid, 72 blz.).
ISBN 978 90 77767 34 4
| |
■ Taaltoerisme
Onze Taal-auteur Gaston Dorren schildert in zijn boek Taaltoerisme karakteristieke portretjes van maar liefst 53 Europese talen, van het Azerbeidzjaans tot het Iers, en van het Spaans tot het Samisch uit Lapland. Die portretten bestaan niet uit een dorre opsomming van eigenschappen, maar nemen eerder een bepaalde eigenschap of eigenaardigheid als uitgangspunt. Zo gaat het bij het Zweeds over de informalisering van deze taal, bij het Spaans over de snelle uitspraak ervan, en bij het Faeröers over de moeilijkheidsgraad. Het zijn korte kennismakingen, waarin de lezer een eerste indruk krijgt van de taal in kwestie.
Sommige stukjes in het boek zijn geschreven door Jenny Audring. Zie ook het artikel in het aprilnummer van Onze Taal, en de lezersaanbieding op blz. 176.
Taaltoerisme. Feiten en verhalen over 53 Europese talen is een uitgave van Scriptum en kost €16,-(ingenaaid, 175 blz.). ISBN 978 90 5594 886 4
| |
■ Nederlands-Turks
Woordenboeken Nederlands-Turks zijn er al jaren, maar die waren vooral voor en door Turken gemaakt. In 1995 werd het initiatief genomen voor een vertaalwoordenboek Nederlands-Turks bedoeld voor Nederlandstaligen met minimaal basiskennis van de Turkse grammatica. Dat boek is nu, in het jaar van het 400-jarig bestaan van de Turks-Nederlandse handelsbetrekkingen, eindelijk verschenen. Het bevat circa 30.000 Nederlandse woorden en hun Turkse equivalenten. De lexicale informatie bij de Nederlandse woorden is beperkt gehouden (lidwoord en woordsoort) omdat bijzonderheden als domein, betekenis, meervoud en uitspraak bekend worden verondersteld. De Turkse vertalingen worden voor een groot deel met een of meer voorbeeldzinnen verduidelijkt. Achter in het fraai uitgevoerde boek is een beknopt grammaticaal compendium van het Turks opgenomen. Er zijn plannen voor een corresponderend woordenboek Turks-Nederlands.
Woordenboek Nederlands-Turks van Gerjan van Schaaik en Mehmet Emin Yildirim is een uitgave van Leiden University Press en kost €69,95 (gebonden, 1280 blz.). ISBN 978 908 72 8160 1
| |
■ Belgische familienamen
Mijn familienaam, waar komt die van daan? van etymoloog en naamkundige Frans Debrabandere behandelt de Vlaamse achternamen van België en Noord-Frankrijk. Het boek is gebaseerd op zijn Verklarend woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk (uit 1993, tweede, herziene editie 2003), maar de inhoud is geheel omgewerkt en wordt in dit nieuwe boek thematisch gepresenteerd. Dit wil
| |
| |
zeggen dat de achternamen zijn ingedeeld naar hun oorsprong: het boek bevat hoofdstukken over patroniemen, metroniemen, beroepsnamen, herkomstnamen, zinwoordnamen, humanistennamen, vondelingennamen, en namen die afkomstig zijn uit het buitenland of die gebaseerd zijn op bijnamen. Alle in het boek besproken namen zijn terug te vinden via een register.
Lezers van Onze Taal kunnen gebruikmaken van de aanbieding op blz. 176.
Mijn familienaam, waar komt die vandaan? is een uitgave van Davidsfonds Uitgeverij en kost €27,50 (gebonden, 250 blz.).
ISBN 978 5826 860 0
| |
■ Retorica in de journalistiek
Onze Taal-redacteur Jaap de Jong is sinds 2010 hoogleraar Journalistiek en Nieuwe Media aan de Universiteit van Leiden. In november 2011 hield hij zijn inaugurele rede, en die tekst is nu uitgegeven, onder de titel Pics or it did not happen! In zijn rede sprak hij over het belang van betrouwbaarheid voor de hedendaagse nieuwsverslaggeving, over hoe die betrouwbaarheid een retorisch middel kan zijn voor verslaggevers, en over hoe kennis van de retorica journalisten kan helpen om in het geval van een (al dan niet moreel) dilemma - is publicatie gerechtvaardigd of niet? - een gefundeerde beslissing te nemen.
Pics or it did not happen! De dood van Osama bin Laden en de retorica van betrouwbaarheid van het nieuws is een uitgave van Boom Lemma en kost €23,50 (ingenaaid, 33 blz.).
ISBN 97 90 5931 798 7
| |
■ Spelling en leestekens
Klaas van der Veen (‘meester Klaas’) is een basisschoolleerkracht met bijna veertig jaar ervaring in het onderwijzen van spelling. Omdat hij vond dat er geen lesboeken waren die de werkwoordspelling goed uitleggen, besloot hij in 2009 zelf maar een methode te schrijven: D of t? Ik zit er niet (meer) mee!, waarin kleurcodes voor de verschillende werkwoordsvormen een belangrijke rol spelen. Deze uitgave was zó succesvol dat Van der Veen nu ook een boek heeft samengesteld waarmee spellingproblemen aangepakt en geoefend kunnen worden die te maken hebben met verdubbeling van medeklinkers (dunne in plaats van dune) en verenkeling van klinkers (dromen in plaats van droomen), plus een boek over leestekens. Bij alle uitgaven zijn ook antwoordboeken beschikbaar. De boeken zijn gericht op leerlingen uit groep 7 en 8 en eventueel brugklassers. Een nadere toelichting op de boeken en bestelinformatie zijn te vinden op www. dtgeenprobleem.nl.
• Spelen of spellen. Leer- en oefenboek kost €9,95 (gelijmd, 72 blz.). ISBN 978 90 813963 6 3
• Leestekens, geen punt! kost €8,95 (gelijmd, 40 blz.). ISBN 978 90 813963 4 9
| |
En verder
■ Taaltempo Nederlands van Pauline Kuiper-Jong. Gespreksvaardigheidstraining voor mensen die het Nederlands als tweede taal leren. Coutinho, €17,- (ingenaaid, 179 blz.).
ISBN 978 90 469 0281 3
■ Nieuw handboek voor de puzzelaar van Th. Kooijman. Geactualiseerd editie van tweedelig puzzelwoordenboek. Deel een is een gewoon woordenboek, deel twee is
| |
| |
een retrograde woordenboek. Prisma, €29,99 per deel, setprijs €49,99 (gebonden, 1700 blz. per deel).
ISBN 978 90 00 30718 0 (deel 1); 978 90 00 30719 7 (deel 2); 978 90 00 30556 8 (set)
■ De verleidingsexplosie van Kees de Both. Boek over de toepassing van verleiding als middel om anderen te beïnvloeden, met ook twee hoofdstukken over hoe taal en beeldtaal daarbij ingezet kunnen worden. Aspekt, €18,95 (gelijmd, 258 blz.).
ISBN 978 94 6153 074 5
| |
Agenda
■ 13, 14 en 15 juni, Leeuwarden. Fries Filologencongres.
■ 28 juni, Nijmegen. Nationale bijspijkerdag zinsontleding.
Voor meer evenementen en meer informatie zie www.onzetaal.nl/agenda.
| |
Taaltrainingen Onze Taal
Na het succes van de trainingen in maart en april zijn er in juni nog eens zes taaltrainingen van de Taaladviesdienst gepland; voor het eerst ook in Rotterdam.
Opfristraining taalregels (spelling, grammatica en leestekens) (ledenprijs: €135,-)
|
| - | woensdag 6 juni, Rotterdam, 10.00-16.00 uur |
| - | zaterdag 16 juni, Amsterdam, 10.15-16.00 uur |
Training leestekens (ledenprijs: €95,-)
|
| - | woensdag 13 juni, Rotterdam, 10.00-12.30 uur |
| - | zaterdag 23 juni, Amsterdam, 10.15-12.45 uur |
Training praktische grammatica (ledenprijs: €95,-)
|
| - | woensdag 13 juni, Rotterdam, 13.30-16.00 uur |
| - | zaterdag 23 juni, Amsterdam, 13.30-16.00 uur |
U kunt de trainingen leestekens en grammatica op één dag combineren voor in totaal €140,-. Alle prijzen zijn inclusief een boek.
Aanmelden op korte termijn kan het best telefonisch: 070 - 356 12 20. E-mail: cursus@onzetaal.nl. Zie voor meer informatie en de voorwaarden www.onzetaal.nl/taaltrainingen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd