Onze Taal. Jaargang 81

[p. 143]

Frank Jansen
Hom of kuit
Boete voor peuters die niet naar de voorschool gaan?

Er zijn taalkwesties waarover heel verschillend kan worden gedacht. Taalkundige Frank Jansen behandelt iedere maand zo'n kwestie, en nodigt iedereen uit te reageren.

Te veel kinderen krijgen geen kans op een schoolcarrière die recht doet aan hun talent doordat ze de Nederlandse taal niet beheersen. In zijn rede ‘Mijn idee voor Nederland’ presenteerde de Amsterdamse wethouder Lodewijk Asscher onlangs een pakket van maatregelen om aan deze misstand een einde te maken. Een belangrijke rol speelt daarbij de ‘voor- en vroegschoolse educatie’ (vve). Asscher sluit niet uit dat ouders die hun kinderen de vve onthouden, uiteindelijk een boete opgelegd krijgen. Is dat een verstandig plan?

Voorstander

Asscher schetst een dramatisch beeld van de gevolgen van de zogeheten ketenmigratie, het verschijnsel dat de kinderen van immigranten een huwelijkspartner kiezen uit het land van hun ouders. Het nieuwe gezin spreekt dan de taal van die huwelijkspartner: de taal uit het land van herkomst. Bijgevolg spreken de kinderen uit die huwelijken vaak even slecht Nederlands als echte immigranten. Zo blijven we aan de gang met inburgeren. Erger is dat die kinderen geen kans hebben op een goede scholing. Wie maar honderd Nederlandse woorden kent, zal het waarschijnlijk niet eens lukken om succesvol de basisschool af te ronden, laat staan het vwo. Kan Nederland het zich veroorloven zo veel talent onbenut te laten?

Daarom wil Asscher onder meer dat ouders al op het consultatiebureau contact hebben met een leerplichtambtenaar, dat schoolhoofden serieuze intakegesprekken met ouders houden en vooral dat de kinderen heel vroeg, op de leeftijd van twee en een half jaar, naar de vve gaan. Het onderwijs op de vve zal veel inspanning en moeite vergen, maar er is nu eenmaal geen gemakkelijkere oplossing. Als ouders weigeren mee te werken, moeten we kiezen voor het kind en hen via een boete corrigeren. Wie niet horen wil, moet maar voelen.

Tegenstander

Asschers doel is onmiskenbaar nobel, maar gaat deze enorme inspanning ook werken? In elk geval is er iets in te brengen tegen de visie op taal die uit het plan spreekt. In de eerste plaats gebruiken zeer jonge kinderen taal vooral om de wereld te leren begrijpen. Ze krijgen door de taal als het ware vat op hun omgeving. Wélke taal dat is, maakt niet veel uit, als de kinderen maar de kans krijgen om zo veel mogelijk te spreken. Daaruit volgt dat het nut van een specifieke taal, zoals het Nederlands, in deze fase gauw overschat wordt.

Daar komt een ander bezwaar bij. Asscher heeft een bij uitstek instrumentalistische visie op het verwerven van een tweede taal. Het Nederlands, zo lijkt hij te denken, is zoiets als een bezem die een immigrant op straat vindt. Hij pakt hem op, kijkt hoe anderen ermee bezemen en voortaan bezemt hij enthousiast zelf. Er zijn mensen die een nieuwe taal zo opvatten. Maar het zou kunnen dat de gezinnen waar Asscher de vve voor bedoeld heeft, een andere opvatting hebben over taal - en dan vooral onze taal. Misschien zien ze het Nederlands als een symbool van het niet-eigene, als iets wat hen bedreigt. De weigering om het kind naar de vve te laten gaan, is dan geen incident of gevolg van gebrek aan informatie. Het past juist in de opvoeding. Zo'n fundamentele instelling verander je niet met een boete.

Wat vindt u ervan? Moet er een boete komen voor ouders die peuter niet naar de voorschool sturen?

Geef voor 22 mei uw mening op onze website: www.onzetaal.nl/homofkuit. Of stuur een briefkaart met ‘Boete voor peuters die niet naar de voorschool gaan’ of ‘Geen boete voor peuters die niet naar de voorschool gaan’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In het volgende nummer de uitslag.

Uitslag vorige stemming

Is het nodig dat sprekers alleren hun taal te doorspekken met eh's? Dat was de vraag vorige keer, en uw reactie liet niets te raden over: ja, dat vindt u heel hard nodig. Van de 328 inzenders zouden er 245 - dat is 75% - graag zien dat (professionele) sprekers hun ge-eh beteugelen. De 83 overigen, 25%, ergeren zich er niet zo aan, of vrezen dat een grote aandacht voor eh ten koste zal gaan van de aandacht voor belangrijkere zaken, zoals de inhoud.