Onze Taal. Jaargang 81

[p. 142]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Talenstudies op de schop

De komende jaren zullen aan Nederlandse universiteiten ongeveer dertig talenstudies verdwijnen. Ze worden afgeschaft of gaan op in grotere, algemene opleidingen. NRC Handelsblad meldde dit na een rondgang langs de universiteiten, en daarna was het groot nieuws. Zelfs The New York Times besteedde er aandacht aan.

Het inkrimpen en herschikken heeft te maken met het teruglopende aantal eerstejaars dat zich inschrijft voor een talenstudie, maar ook met de bezuinigingsplannen van staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Halbe Zijlstra. Hij vindt dat universiteiten zich meer moeten profileren ten opzichte van elkaar en dat niet elke instelling alle vakken moet willen geven.

Bij vrijwel alle universiteiten worden opleidingen geschrapt: bij de Universiteit van Amsterdam verdwijnt bijvoorbeeld de studie Roemeens en in Utrecht de studie Portugees. In Nederland zijn die opleidingen dan niet meer voltijds te volgen aan een universiteit.

NOS Journaal spreektaliger

Vanaf eind mei zal er meer spreektaal te horen zijn in het NOS Journaal. Dat meldde de Volkskrant, die de hand wist te leggen op een intern document van de NOS-hoofdredactie. ‘We schuiven iets meer richting spreektaal en stappen meer naar de kijker toe’, zo valt daarin te lezen. De ‘stijve krantenkoppen als headlines’ moeten plaatsmaken voor ‘normaal Nederlands’. Ook moet het ‘menselijker’. De NOS hoopt met de metamorfose een breder publiek te bereiken.

Ook de Nederlandstalige openbare omroep voor radio en televisie in België - de VRT - werkt aan nieuw taalbeleid: de omroep wil de standaardtaal blijven gebruiken, maar die mag meer schakeringen bevatten, aangepast aan het programmagenre, de sprekersrol en het medium.

Het NOS Journaal wordt spreektaliger.

Woorden sterven sneller uit

Woorden raken de laatste twintig jaar sneller in onbruik dan voorheen. Dat blijkt uit Italiaans onderzoek naar de frequentie van Engelse, Spaanse en Hebreeuwse woorden in teksten uit de periode 1800-2008 die gedigitaliseerd zijn door Google.

Als mogelijke oorzaak noemen de onderzoekers van het Institute for Advanced Studies te Lucca het gebruik van de spellingcontrole. Die keurt nieuwe of weinig voorkomende woorden af en ontmoedigt daarmee het gebruik ervan. Ook hebben mensen een voorkeur voor kortere woorden: X-ray heeft het in het Engels bijvoorbeeld gewonnen van roentgenogram en radiogram.

Verder blijkt uit het onderzoek dat nieuwe woorden (vooral uit de hoek van de technologie) de laatste twintig à dertig jaar sneller geaccepteerd raken dan vroeger, en dat ongeveer veertig jaar na het ontstaan van een nieuw woord duidelijk is of het blijft voortbestaan of niet.

Geen hogere erkenning Nedersaksisch

Het Nedersaksisch, de streektaal die wordt gesproken in onder andere Groningen, Drenthe en Overijssel, zal niet erkend worden als streektaal onder deel III van het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. Dat schrijft minister Spies van Binnenlandse Zaken in een brief aan Rein Munniksma, bestuurlijk voorman van de Nedersaksische regio.

Op dit moment is het Nedersaksisch (net als het Limburgs) al wel erkend op grond van het Handvest, maar alleen onder deel II, wat weinig méér inhoudt dan die erkenning op zich. Erkenning volgens deel III (zoals het Fries al jaren heeft) betekent dat de Nederlandse overheid zich onder andere verplicht radio- en tv-uitzendingen in de streektaal te subsidiëren. De extra administratieve, financiële en andere lasten die deel III met zich meebrengt, waren voor Spies een belangrijke overweging bij haar besluit.

En verder:

Klare Taal Op 30 maart was de laatste reguliere aflevering te horen van Klare Taal, een wekelijks radioprogramma van de Wereldomroep over de Nederlandse taal. Het programma is - samen met vele andere Nederlandstalige programma's - wegbezuinigd. Op 10 en 11 mei wordt er met een speciale uitzending afscheid genomen.

Taalkunde Olympiade Bas Wullems uit Goes heeft de Taalkunde Olympiade 2012 gewonnen. De vier beste deelnemers van de wedstrijd voor middelbare scholieren vertegenwoordigen Nederland tijdens de Internationale Taalkunde Olympiade in augustus in Slovenië.

Taalbijles Ook dit jaar klagen hogescholen weer over de geringe taalvaardigheid van hun studenten. De hbo-instellingen in de grote steden zien zich genoodzaakt met speciale taalprogramma's het niveau te verbeteren.

Genieten Brusselse anderstaligen vinden genieten het mooiste Nederlandse woord. Dat maakte Bru-taal, het Brussels netwerk voor Nederlandse taalstimulering, onlangs bekend.

Meer informatie: www.onzetaal.nl/tamtam.