Onze Taal. Jaargang 81

[p. 33]

Raymond Noë
InZicht

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

Woordenboeken voor jonge kinderen

De afgelopen jaren heeft vrij algemeen de gedachte postgevat dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen met het stimuleren van de taalontwikkeling van kinderen. Dat heeft geleid tot een hausse aan lees-, voorlees-, zing- en kijkwoordenboeken in allerlei soorten en maten, waarmee niet alleen Nederlands, maar ook bijvoorbeeld Fries en Engels geleerd kunnen worden. Die woordenboeken bevatten zonder uitzondering veel plaatjes, en vragen afhankelijk van de leeftijd van de kinderen waarvoor ze bedoeld zijn om meer of minder ouderparticipatie.

Een voorbeeld van een woordenboek dat kinderen vanaf zes jaar in principe zelf kunnen lezen, is het pas verschenen Mijn eerste woordenboek Nederlands. Het is ingedeeld in thema's als ‘Op vakantie’, ‘Ridders en kastelen’ en ‘Zo voel ik me’, en verklaart in totaal zo'n tweeduizend woorden. Deels gebeurt dat aan de hand van plaatjes, deels aan de hand van woordenboekomschrijvingen (‘sneeuw: bevroren water dat in vlokken uit de lucht valt’). Er wordt ook lexicale informatie gegeven, bijvoorbeeld over meervoudsvormen en werkwoordvervoegingen, en alle woorden zijn terug te vinden via een register. De meeste kinderen zullen hun ouders voor dit woordenboek niet nodig hebben.

Dat ligt geheel anders bij Mijn eerste woordenboek op rijm van Marianne Busser en Ron Schröder. In dit voorleeswoordenboek voor de allerkleinsten staan per bladzijde vier woordparen, die steeds in een rijmpje verwerkt zijn (‘Dit is een eendje en dat is een zwaan, dit is een kuiken en dat is een haan’), vanuit de gedachte dat het rijm de kinderen de woordjes sneller laat oppikken.

•	Mijn eerste woordenboek Nederlands van Almut Mohrmann e.a. werd vertaald door Marjo Frings-Latour. Het is verschenen bij Prisma en kost €19,99 (gebonden, 200 blz.). ISBN 978 90 00 30088 4
•	Mijn eerste woordenboek op rijm is een uitgave van The House of Books en kost €12,95 (gebonden, 26 blz.). ISBN 978 90 443 2971 1

■ Politiek, religie en taal

August Hans den Boef is essayist en publicist. In zijn nieuwe boek [Haat] als deugd, een verzameling van dertien essays en artikelen, speelt de taal een centrale rol - hoewel actuele ontwikkelingen in de politiek, religie en maatschappij minstens zo uitgebreid aan bod komen. De taalonderwerpen die hij aansnijdt, zijn onder meer straattaal, verkleinvormen, bijbelvertalingen, het k-woord, woordenboekdefinities, de taal van zijn grootvader, en de veranderende betekenis van woorden als haat, fatsoen, respect en tolerantie. Een gedachte die in het boek geregeld terugkeert, is dat ideologisch bepaalde betekenisverschuivingen - die plaatsvinden vanuit een politieke of godsdienstige achtergrond - niet zonder meer als taalverandering geaccepteerd moeten worden.

[Haat] als deugd. Kritische notities over taal, politiek en religie is een uitgave van Van Gennep en kost €17,90 (gelijmd, 187 blz.). ISBN 978 94 6164 073 4

■ Vermangeld duits

Begin 2010 publiceerde Reinhard Wolff het boekje Lass mal sitzen, met daarin allerlei vermakelijk Niederdeutsch, oftewel Duits dat door de Nederlandse mangel is gehaald, zoals ‘Raum ein Kwartier zu spät’ en ‘Ich gebe Ihnen mal meine Sekretärin.’ Onlangs verscheen de opvolger van dit boekje, getiteld Es kommt wohl gut, met daarin weer allerlei steenkolen-Duits à la ‘Ich kann da wieder gegen’ en ‘Sie geht überstach.’ Bij iedere uitglijder wordt vermeld wat we dan wél moeten zeggen om er correct Duits van te maken, en de voorbeelden worden afgewisseld met kadertekstjes over Duitse gebruiken en eigenaardigheden - zodat de lezer uiteindelijk precies weet hoe het hoort: ‘So Deutsch als mal kann.’

Es kommt wohl gut. Duitse Taalblünders is een uitgave van Scriptum en kost €10,- (ingenaaid, 126 blz.). ISBN 978 90 5594 844 4

■ Babygebarentaal

Sinds een jaar of tien is er steeds meer aandacht voor ‘gebaren met je baby’, omdat baby's die nog niet kunnen spreken vaak al wel gebaren kunnen maken en begrijpen. Jonge ouders kunnen cursussen volgen, en voor wie dat niet wil of kan is er nu Zie je wat ik zeg? van Nadine Meijer-Molier, ‘communicatiedeskundige en moeder van drie kinderen’. Het met veel foto's geïllustreerde boek gaat eerst in op de achtergronden van babygebarencommunicatie, en vertelt vervolgens hoe je bij de gebarencommunicatie met je baby te werk kunt gaan, waarbij ook zaken als tweetaligheid, broertjes en zusjes en kinderopvang ter sprake komen. Het boek sluit af met het overzicht ‘Babygebaren van A tot Z’, waarin zo'n 170 gebaren op foto's worden uitgebeeld. Extra informatie is te vinden op de website www.ziejewatikzeg.nl.

Zie je wat ik zeg? Ontdek hoe je baby kan communiceren met babygebaren is een uitgave van Succesboeken en kost €24,50 (gebonden, 168 blz.). ISBN 978 90 7987 235 0

■ Schrijfhulpen

Uitgeverij Augustus verzorgt in samenwerking met het tijdschrift Schrijven Magazine sinds 2006 de ‘Schrijfbibliotheek’, een reeks boeken over allerlei aspecten van het creatief schrijven. Er zijn tot nu toe dertig delen verschenen, over uiteenlopende onderwerpen als het schrijven van reisverhalen, familiegeschiedenissen, kinderboeken, liedteksten, essays en interviews. Onlangs zijn er drie nieuwe delen bij gekomen. Het eerste is Eisso Posts Schrijven met het oerverhaal, dat ingaat op sprookjes, mythes en sagen, en hoe je de thema's die daarin gangbaar zijn in een hedendaags verhaal kunt verwerken. Het tweede is van

[p. 34]

Jan Brokken en heet Het hoe. Hierin legt hij aan ‘redelijk gevorderde schrijvers’ uit hoe je met een dwingende intrige en een pakkende stijl een boek componeert - waarbij het hem niet uitmaakt of dat fictie of nonfictie is.

Het derde boek is Het grote schrijf-doe-boek van Louis Stiller. Daarin verzamelde hij de schrijfoefeningen, -tips en -ideeën die hij opdeed als schrijfdocent en als hoofdredacteur van Schrijven Magazine.

• Schrijven met het oerverhaal kost €19,95 (gelijmd, 160 blz.). ISBN 978 90 457 0523 1
• Het hoe kost €19,95 (gelijmd, 224 blz.). ISBN 978 90 457 0461 6
• Het grote schrijf-doe-boek kost €24,95 (gelijmd, 396 blz.). ISBN 978 90 457 05248

■ Managersjargon

‘Managers en andere leidinggevenden gebruiken graag taal met veel jargon en metaforen. Veel woorden die eigenlijk iets verhullen, of misschien zelfs blijk geven van verdringen’ - aldus de flaptekst van het Freudiaans woordenboek voor managers. In dit boek worden allerlei zaken- en kantoortermen van een freudiaanse, vaak wat ironische betekenisomschrijving voorzien. Voorbeelden: vastgoed (‘verworven met los geld’), vennootschap (‘lidmaatschap zonder begeerte’) en vergadering (‘georganiseerd samenspel van seksueel onbehagen’).

Freudiaans woordenboek voor managers van Hans Broekhuis, met illustraties van Reinier van den Berg, is een uitgave van Van Duuren Management en kost €19,95 (gebonden, 96 blz.). ISBN 978 90 8965 105 1

■ Engels rijm

‘See you later, alligator’, ‘jeepers creepers’, ‘no gain without pain’, het (Amerikaans-)Engels kent veel van dit soort rijmende uitdrukkingen en zegswijzen. Taalpublicist en -professional Pyter Wagenaar verzamelde er zo'n vierhonderd in Eat it or beat it. Bij alle opgenomen uitdrukkingen worden de betekenis en eventuele varianten vermeld, plús eventueel het boek, de artiest, de film of de tv-serie waardoor ze bekend zijn geworden.

Eat it or beat it. Het latest and greatest Engelse rijm is een uitgave van BBNC en kost €9,95. (gelijmd, 126 blz.).
ISBN 978 90 4531258 3

■ Taal van Huygens

De neerlandicus Harrie Hermkens zal bij sommigen nog bekend zijn van zijn in 1966 verschenen handboek Verzorgd Nederlands, maar waarschijnlijk zullen toekomstige generaties hem vooral zien als kenner en onderzoeker van het werk van Constantijn Huygens (1596-1687). In het onlangs verschenen ‘Spraeck van huijden, toon van straat’ zijn een aantal van zijn belangrijkste publicaties bijeengebracht. Het grootste deel van het boek gaat over ‘Huygens en zijn taal’, bijvoorbeeld over ‘Huygens en de grammatica’ en ‘Huygens als dialectkenner’; het wordt afgesloten met een paar artikelen die een beeld geven van Hermkens als taalverzorger.

‘Spraeck van huijden, toon van straat’. Opstellen over taal en Constantijn Huygens is een uitgave van Stichting Neerlandistiek VU en kost €22,50 (gelijmd, 232 blz.). Bestellingen: Stichting Neerlandistiek VU, De Boelelaan 1105, 1081 HV Amsterdam.
ISBN 978 90 8880 019 1

■ Leren lezen en schrijven

Kinderen leren lezen en schrijven in groep 3. In Mijn kind leert lezen wordt daar nader op ingegaan. Het boek beschrijft kort maar helder hoe de taalontwikkeling van kinderen verloopt, van baby tot bijna-tiener, en laat zien hoe het lees- en schrijfonderwijs op de basisschool in zijn werk gaat: welke methodes worden er toegepast en welke materialen worden er gebruikt? Daarnaast bevat het tips voor ouders die thuis de ontwikkeling van hun kind willen ondersteunen.

Mijn kind leert lezen van Marion van der Meulen en Ed Koekebacker is een uitgave van Zwijsen en kost €18,95 (ingenaaid, 80 blz.).
ISBN 978 90 487 0885 7

En verder

■ Thoears woeardebook van Peter Bokken e.a. Woordenboek van het dialect van het Limburgse stadje Thorn. Werkgroep Thoears Woeardebook, €29,50 excl. porto (gebonden, 236 blz.). Bestellingen: [e-mail].

ISBN 978 90 9026352 6

■ De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld. Klank- en vormleer van J.J. Spa. Overzicht van de uitspraak en de grammaticale verschijnselen in drie Sallandse dialecten. IJsselacademie, €19,95 (ingenaaid, 190 blz.). Bestellingen: www.ijsselacademie.nl/uitgeverij.html.

ISBN 978 90 6697 211 7

[p. 35]

■ Dialectatlas van het Nederlands van Nicoline van der Sijs e.a. Zo'n honderdvijftig dialectkaarten met toelichting, die tezamen een idee geven van de variatie aan woorden, klanken, woordvormen, zinnen en namen binnen het Nederlandse taalgebied. Zie ook het artikel in het septembernummer. Het boek is ook te koop via de website van Onze Taal: www.onzetaal.nl/boeken (gebonden, 367 blz.).

ISBN 978 90 351 3378 5

■ Seeman. Maritiem woordenboek van Wigardus à Winschooten, bezorgd door Nicoline van der Sijs e.a. Hertaalde heruitgave van zeventiende-eeuws maritiem woordenboek. Met veel illustraties en een cd-rom met daarop het gehele originele woordenboek en andere oude bronnen. Zie ook het artikel in het novembernummer en de lezersaanbieding op blz. 28 (gebonden, 326 blz.). ISBN 978 90 5730 722 5

■ Functioneel en strategisch schrijven van Hilde van Belle e.a. Geheel herziene tweede druk van handboek (uit 2004) voor het schrijven van zakelijke teksten, dat de lezer stapsgewijs door het schrijfproces voert. Bevat veel opdrachten en oefeningen. Acco, €32,- (ingenaaid, 239 blz.).

ISBN 978 90 334 8584 8

■ Man schiet niet in knie. Bundeling van knipsels met grappige taalkronkels, afkomstig uit de Onze Taal-rubriek ‘Ruggespraak’. Zie de aanbieding op bladzijde 28. Bekking & Blitz, €9,95 (ingenaaid, 96 blz.).

ISBN 978 90 6109 350 3

■ Inspelen! Improviserend communiceren van Gijs van Bilsen. Deeltje uit de TaalAnkerreeks, over het flexibel omgaan met communicatie in onverwachte situaties. Kluwer, €39,95 (gelijmd, 91 blz.).

ISBN 978 90 13 09805 1

■ Dinleme kursu. Luistercursus Nederlands voor Turken. Eenvoudige luistercursus voor Turken die (bijna) geen Nederlands spreken. Geschikt als voorbereiding op het Basisexamen Inburgering. Prisma, €29,99 (drie cd's met boekje).

ISBN 978 90 491 0666 9

■ Japans voor dummies op reis van Eriko Sato. Op spreekvaardigheid gerichte taalgids Japans voor toeristen. Pearson, €12,95 (gelijmd, 224 blz.). ISBN 978 90 430 2276 7

Agenda

■ 2 februari, Ede. ThiemeMeulenhoff-congres ‘Taal met toekomst’ voor docenten Nederlands in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs.

■ 14 februari, Amsterdam. ‘Het Taalcongres’ - een dag vol lezingen en workshops over (beroepsmatig) professioneel schrijven.

Voor meer informatie en meer evenementen zie www.onzetaal.nl/agenda.