Onze Taal. Jaargang 80

[p. 328]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Spellen jongeren steeds slechter? Nee en ja

Holt de spelvaardigheid van jongeren inderdaad achteruit, zoals vaak wordt beweerd? Dat ligt er een beetje aan waarnaar je kijkt, zo blijkt uit een onlangs verschenen rapport van de Nederlandse Taalunie. Op de basisschool valt het allemaal erg mee, maar het voortgezet onderwijs biedt een minder rooskleurig beeld.

Het Taalunie-rapport, ‘Ze kunnen niet meer spellen’ geheten, meldt dat er eigenlijk niet zo veel wetenschappelijk verantwoorde cijfers over spelvaardigheid te vinden zijn. Maar de cijfers díé er zijn, zijn niet erg onrustbarend als het gaat om basisschoolleerlingen. Al in 1988 is er onderzoek gedaan naar de werkwoordspelling van leerlingen aan het einde van de basisschool, en die bleek veel beter dan verwacht. Dat hoge niveau was in 2010 nog altijd hetzelfde, zo leert het Taalunie-rapport. Ook Cito-onderzoek uit 1999 is hoopgevend.

Maar tegelijk bevestigt een vorig jaar in Vlaanderen gehouden onderzoek de indruk dat het ná de basisschool snel bergafwaarts gaat met de werkwoordspelling. Projectleider Rik Schutz van de Taalunie: ‘Op hun achttiende beheersen leerlingen de werkwoordspelling slechter dan op hun twaalfde.’ Hoe dat komt, weet Schutz niet zeker; hij wijst erop dat middelbare scholieren weliswaar nog altijd de spellingregels moeten kennen, maar dat er geen ‘drill and practice’ meer is.

Ook andere factoren spelen bij dit alles misschien een rol. Door de digitale media schrijven jongeren veel meer dan vroeger. Schutz: ‘Daardoor lijkt het alsof er meer fouten geschreven worden. We zien er gewoon meer.’ Tegelijk constateert het rapport dat mensen het niet zo nauw nemen met de spelling als ze mailen, chatten of sms'en. En die houding is volgens Schutz dan misschien weer van invloed op het correct spellen in het algemeen.

Waalse scholieren: liever Engels dan Nederlands

Brugklasleerlingen in Wallonië kiezen steeds vaker Engels als tweede taal in plaats van Nederlands. Dat valt op te maken uit onlangs gepubliceerde cijfers van Etnic, het bureau voor de statistiek van de Franse gemeenschap in België.

In het schooljaar 2009-2010, het jaar waarop de recentste cijfers betrekking hebben, koos 51% van de Waalse leerlingen voor Engels als tweede taal, en nog maar 46% voor Nederlands; Duits neemt een paar procent voor zijn rekening. Twee jaar eerder, in 2007-2008, hielden het Engels en het Nederlands elkaar nog in evenwicht. Ze trokken toen respectievelijk 49 en 48,7% van de leerlingen aan. Het vermoeden bestaat dat de kloof tussen Engels en Nederlands sinds 2010 nog wat groter geworden is.

Intussen pleitte de Vlaamse onderwijsminister Pascal Smet ervoor om in Vlaanderen het Frans als tweede taal te vervangen door het Engels. Smet vindt zelfs dat het Engels in de hele Europese Unie op plaats twee moet komen.

En verder:

Juryvoorzitter Dictee Advocaat Inez Weski volgt Kamerlid Ronald Plasterk op als juryvoorzitter van het Groot Dictee der Nederlandse Taal.

Schiphol-glossy Schiphol Magazine, een Engelstalige glossy voor reizigers, zal vanaf november deels in het Nederlands verschijnen.

Lezers corrigeren krant De Leeuwarder Courant schakelt sinds 9 oktober een groepje van zo'n vijftien lezers in om de krant op fouten te controleren, vooralsnog alleen op vrijdag. De redactie is op het idee gekomen door de Noorse krant VG.

Meer informatie: www.onzetaal.nl/tamtam

‘Snelle’ talen brengen niet méér informatie over

Talen met een hoog spreektempo, zoals het Spaans, brengen informatie niet sneller over dan ‘langzame’ talen, zoals het Chinees. Dat is de conclusie van een onderzoek van wetenschappers aan het Franse taalinstituut Dynamique Du Langage, op basis van een vertaling van teksten in het Chinees, Engels, Frans, Duits, Japans, Italiaans en Spaans.

De informatiedichtheid per lettergreep is in het Chinees beduidend groter dan in het Spaans, zodat met minder lettergrepen in dezelfde tijd toch veel gezegd kan worden. Grosso modo blijkt de hoeveelheid overgedragen informatie per tijdseenheid voor alle talen hetzelfde te zijn.

Taalprijzen

Het najaar is traditiegetrouw de tijd van de taalprijzen. Om te beginnen werd premier Rutte bekroond; volgens het Nederlands Debat Instituut was hij de beste debater van de Algemene Politieke Beschouwingen 2011. De jury prijst hem om zijn heldere taal, zijn enthousiaste en bevlogen toon, zijn scherpte en zijn improvisatietalent.

De jaarlijkse Klare Taal-prijs is door de Jargonbrigade van de Nationale Jeugdraad toegekend aan Alexander Pechtold (D66), vanwege ‘de juiste inzet van humor, een goed te volgen tempo en taalgebruik dat jongeren aanspreekt’. De tegenhanger van de Klare Taal-prijs, de Zwetsprijs, ging naar Sybrand van Haersma Buma (CDA).

En dan was er - in een heel ander genre - de Tzum-prijs, de jaarlijkse onderscheiding voor de mooiste literaire zin van het afgelopen jaar. De winnende zin van dit jaar komt uit Bonita Avenue van Peter Buwalda: ‘Hij was verpieterd op de kamer die hij huurde bij zijn oudtante in Overvecht, een buitenwijk met asbestflats, “dreven” in plaats van “straten”, en een eigen station met twee sporen om op te gaan liggen.’ De Tzum-prijs is een initiatief van het literaire tijdschrift Tzum.

Schrijver Peter Buwalda
Foto: Keke Keukelaar