Onze Taal. Jaargang 80

[p. 215]

Frank Jansen
Hom of kuit
Bewindslieden moeten hun talen spreken

Er zijn taalkwesties waarover heel verschillend kan worden gedacht. Taalkundige Frank Jansen behandelt iedere maand zo'n kwestie, en nodigt iedereen uit te reageren.

Naar verluidt hielp het Balkenende bij zijn Europese aspiraties bepaald niet dat zijn Frans aan de roestige kant was. Niet zo lang geleden kwamen de ministers De Jager en Rosenthal onder vuur wegens hun Duits, of liever: de afwezigheid daarvan. ‘Herzlich willkommen’, daar kon een van hen nog op komen, maar daarna bleef het stil. In Vlaanderen speelt het ook. Daar eisten politici dat hun Waalse collega's beter Nederlands zouden gaan spreken. Is dit gezeur en muggenzifterij? Of is het gerechtvaardigd van bewindslieden te eisen dat ze zich kunnen uitdrukken in de taal van onze buren?

Voorstander

Sinds Kennedy's ‘Ich bin ein Berliner’ weten politici hoe belangrijk de taalkeuze is. Onlangs nog sprak de koningin van het Verenigd Koninkrijk de Ieren toe in het Iers-Gaelisch, en dat was een groot succes. Geen wonder, want mensen toespreken in hun eigen taal is dé manier om te zorgen voor een welwillend oor. Het is dan wel zaak dat die taal geen façade is. Het moet meer behelzen dan een welkomstgroetje. De toegesprokenen willen dat de vreemde hoogwaardigheidsbekleder iets zinnigs zegt, en duidelijk maakt dat hij begrijpt wat hij zegt. Anders dreigt het effect van de paus met Pasen.

Als een minister in het buitenland de taal van de gastheer gebruikt, is dat beleefd. Het kan de gesprekspartner ook op zijn gemak stellen, bijvoorbeeld als hij niet zo geverseerd is in de hedendaagse gemeenschappelijke taal: het Engels. En het kan duidelijker en efficiënter zijn. Want weten we wel zeker dat de Duitsers en Fransen ons Neder-Engels makkelijker verstaan dan ons misschien wat onwennige Duits en Frans?

Maar de belangrijkste andere voordelen hebben weer een hoog emotioneel gehalte: talenkennis dwingt respect af. Niet alleen bij de buitenlanders, maar ook in Nederland zelf. We willen niets liever dan onze bewindslieden bewonderen. Geef ons die kans, ministers, spreek vloeiend en elegant buitenlands!

Tegenstander

Gezagsdragers horen eigenlijk helemaal geen andere taal te gebruiken. In functie zijn ze een stukje Nederland. Dus zouden ze in officiële taalsituaties waar mogelijk Nederlands moeten spreken. Ze zetten buiten de grens toch ook geen bolhoed, alpenjagershoedje of alpinopet op?

Natuurlijk is er door de Europese integratie zó veel overleg bij gekomen dat in het buitenland vasthouden aan de eigen taal niet meer lukt. De ministers gebruiken een gemeenschappelijke taal, en laat dat er één zijn: het Engels. Dat is efficiënt en voor de leerders al moeilijk genoeg.

In plaats van te zeuren dat onze ministers Duits en Frans moeten spreken, kunnen we beter blij zijn dat ze dat Engels beheersen. Stuur ze - als ze daar behoefte aan hebben - twee weken op cursus om te leren zich in die taal nog wat eleganter uit te drukken en laat ze verder met rust. Ze hebben hun handen echt al vol aan het bezuinigen.

Wat vindt u ervan? Moeten ministers hun talen spreken?

Geef voor 22 augustus uw mening op onze website: www.onzetaal.nl/homofkuit. Of stuur een briefkaart met ‘ministers moeten hun talen spreken’ of ‘ministers hoeven hun talen niet te spreken’ naar de redactie van Onze Taal, Raamweg 1a, 2596 HL Den Haag. In de volgende aflevering de uitslag.

Minister Jan Kees de Jager: onder vuur wegens zijn Duits.
Foto: Rijksoverheid.nl

Uitslag vorige stemming

Moet je in een gesprek iemands taalfouten corrigeren? Dat was de vraag van de vorige aflevering. Op het internetforum schrijft iemand: ‘Benieuwd hoe anderen hierover denken.’ En dat is wel begrijpelijk gezien de verhoudingen. Grofweg de ene helft van de respondenten corrigeert wel (67 stemmen, 53%) en de andere helft niet (59 stemmen, 47%).

Een inzender miste de keuzemogelijkheid ‘soms’: ‘Ik vind het afhankelijk van de situatie.’ Hoewel het natuurlijk altijd lastig is om de kwestie net zo zwart-wit te zien als de voor- en tegenstander dat doen in deze rubriek, klonk deze roep om nuance nu wel erg vaak. Vooral bij de voorstanders van corrigeren: ‘Corrigeren moet kunnen, maar het is niet te bedoeling om iemand daarmee te degraderen of hem een ongemakkelijk gevoel te geven. Gebruik je gezonde verstand en blijf respectvol. Ik vind het bij kinderen goed om te corrigeren op een leuke manier. (...) Ik denk dat het juiste antwoord moet zijn: soms, gepast en als het kan.’

Tegenstanders schilderen over het algemeen met grover penseel. De meeste vinden corrigeren gewoonweg onbeleefd: ‘Nooit doen, toont geen respect en neigt naar betweterigheid.’