Onze Taal. Jaargang 80

[p. 178]

Raymond Noë
InZicht

‘InZicht’ licht u in over nieuwe boeken, congressen en lezingen in taalkundig Nederland en België. Vermelding in deze rubriek betekent niet dat de redactie ze aanbeveelt. Voor een zo volledig mogelijk beeld hebben wij ook uw hulp nodig. Weet u iets waarvan u denkt dat het in deze rubriek thuishoort, laat het ons dan weten. Verschijningsdata en prijzen onder voorbehoud.

60 jaar computertaalkunde

Ze zijn niet meer uit het dagelijkse leven weg te denken: machines die kunnen omgaan met menselijke taal. We bellen met computers die ons verstaan en die terugpraten wanneer we iets zeggen, we laten onze spelling checken door een elektronische schoolmeester en we communiceren met Russen en Chinezen dankzij vertaalmachines als Google Translate. Al dit soort toepassingen vallen onder de taal- en spraaktechnologie (TST). De geschiedenis van dit vakgebied in Nederland en Vlaanderen is nu in opdracht van de afdeling alfa-informatica van de RU Groningen door computer-taalkundige Leonoor van der Beek beschreven in Van rekenmachine tot taalautomaat.

Het boek laat de Nederlandse computertaalkunde beginnen in 1952 (hoewel de eerste werkende Nederlandse computer pas een jaar later in gebruik zou worden genomen). In dat jaar hield Adriaan van Wijngaarden zijn inaugurele rede als bijzonder hoogleraar in de wiskunde, en in die rede schetste hij een toekomst waarin computers zouden kunnen vertalen - hoewel hij er meteen bij zei dat er nog wat moeilijkheden te overwinnen waren voor het zover was.

Dat bleek wel te kloppen. De ontwikkelingen verliepen langzaam, en er waren enorme computers nodig om in onze hedendaagse ogen minuscule taken te verrichten. Maar naarmate de apparatuur beter en sneller werd, kwamen de resultaten en slaagde de TST erin steeds meer bruikbare industriële toepassingen te produceren. In de jaren negentig was er zelfs even sprake van een heuse taaltechnologische hausse, met de opkomst van het Vlaamse bedrijf Lernout & Hauspie (dat inmiddels weer ter ziele gegaan is). Tegenwoordig is de TST een vakgebied dat dankzij steeds intelligentere applicaties een grote impact heeft op de hele samenleving.

Van der Beek voerde voor dit boek gesprekken met de pioniers en de huidige grootheden van de TST. Hun herinneringen vormde ze om tot een boeiend relaas over gedreven wetenschappers die met welhaast prehistorische hulpmiddelen toch tot aansprekende resultaten kwamen.

Het boek is gratis verkrijgbaar, in papieren vorm of als pdf. Zie de website van de RU Groningen: www.let.rug.nl/vannoord/TST-Geschiedenis.

Van rekenmachine tot taalautomaat is een uitgave van de RU Groningen (ingenaaid, 205 blz.). ISBN 978 90 816570 1 3

■ Websites

Steeds meer aankopen, reserveringen en bestellingen worden via internet gedaan, en daarom gaan steeds meer ondernemers online. Maar omdat de concurrentie dat óók doet, is het zaak om de passerende klant vast te houden en tot een aankoop te bewegen. In Verleiden op internet legt copywriter en schrijftrainer Aartjan van Erkel uit wat de uiterlijke en inhoudelijke kenmerken zijn van een goede commerciële website, en hoe je moet schrijven voor internet (hou het kort, kom snel ter zake, wees helder en hanteer een losse toon). Het boek is vlot geschreven en geeft veel tips en voorbeelden.

Verleiden op internet. Hoe maak je een website onweerstaanbaar? is een uitgave van Van Duuren Management en kost €19,95 (ingenaaid, 232 blz.). ISBN 978 90 8965 072 6

■ Zakelijk schrijven

Kantoormensen die wel wat hulp kunnen gebruiken bij het schrijven van zakelijke teksten kunnen terecht in Hand(ig) boek zakelijk schrijven, van schrijftrainers Afke van der Horst en Jeanine Reuver. Het boek geeft voor allerlei tekstsoorten - van advertenties en adviesrapporten via nieuwsberichten, notulen en offerteaanvragen tot webteksten en zakelijke brieven en mails - de kenmerken (opbouw en indeling, stijl), tips, do's en don'ts, voorbeeldteksten en een stappenplan.

Hand(ig) boek zakelijk schrijven. Zakelijke teksten van A tot Z is een uitgave van Sdu Uitgevers en kost €19,95 (gelijmd, 149 blz.).
ISBN 978 90 12 58253 7

■ Zingend Engels leren voor kleuters

Wie zijn kleuter Engels wil leren, kan dat ook doen door middel van liedjes. In Kleuters leren zingend Engels zijn twintig liedjes en vier rijmpjes bijeengebracht, waarmee ‘taalgevoel, woordenschat en enkele grondbeginselen van de grammatica’ ontwikkeld kunnen worden. Alle liedjes zijn geïllustreerd en zijn voor ouders en leerkrachten voorzien van een ‘vijfstappenplan’ met spel-, oefen- en knutselideeën. De liedjes zijn bedoeld voor kinderen van 4 tot en met 7 jaar, en ze zijn te beluisteren op een bijgeleverde audio-cd.

Kleuters leren zingend Engels van Pauline Hendriks is een uitgave van Unieboek | Het Spectrum en kost €19,99 (gebonden, 61 blz.).
ISBN 978 90 491 0433 7

■ Prisma-taalgidsjes

Prisma is een reeks taalgidsjes begonnen onder de titel ‘Hoe zeg je dat in het...’ De boekjes op zakformaat bevatten 2600 veelgebruikte zinnetjes (inclusief uitspraak) over onderwerpen als kennismaking, verzoeken, excuses, tijd, kleuren en maten, de weg vragen, eten, winkelen en autopech, plus een woordenboekje en enige grammaticale informatie. De taalgidsjes zijn er voor de talen Engels, Frans, Duits, Italiaans, Spaans, Turks, Russisch, Pools, Portugees en Nederlands, en kosten €6,95 per stuk.

[p. 179]

■ Omgaan met managerstaal

In de (nogal prijzige) TaalAnker-reeks is een deeltje verschenen over managerstaal, het gewichtigdoenerige, verdoezelende en verhullende taalgebruik van leidinggevenden. Gebazel biedt een staalkaart van de (malle dan wel irritante) uitwassen hiervan, maar wil de lezers vooral laten zien hoe ze hiermee om moeten gaan: hoe vertaal je dat managersjargon, hoe reageer je erop en hoe kun je je chef toch laten zeggen wat hij eigenlijk bedoelt?

Gebazel. Omgaan met lastige managerstaal van Berend Schilder is een uitgave van Kluwer en kost €39,95 (gelijmd, 98 blz.).
ISBN 978 90 130 8688 1

En verder

■ ‘Nik-nak’-boekjes bevatten eenvoudige (voor)leesverhaaltjes voor kinderen van 3 tot en met 7 jaar. De boekjes bevatten veel plaatjes plus tekst in zowel het Nederlands als een vreemde taal (Engels, Frans, Turks, Pools, Russisch, Arabisch, Spaans, Bulgaars, Tsjechisch, Duits en Slowaaks). De prijzen liggen rond €8,-. Bestellingen: Nik-nak.eu.

■ Veertig jaar studie Nederlands in Indonesië, onder redactie van Kees Groeneboer e.a. Congresboek met de 31 voordrachten (in het Nederlands en in het Indonesisch) die op het gelijknamige congres in april 2010 werden gehouden. Budaya Universitas Indonesia, 641 blz. ISBN: 978 602 9054 06 4. Meer informatie: [e-mail].

■ Debatteren. Winnen met woorden! van Liesbeth Tetteroo en Johannes de Geus. Kaartenwaaier met checklists voor het in debatten, discussies en onderhandelingen mondeling beargumenteren, onderbouwen en verdedigen van meningen, voorstellen en keuzes. Waaier met 22 kaarten. Uitgeverij Thema, €15,95. ISBN 978 90 5871 436 7

Agenda

■ Op 17 en 18 juni vindt in Groningen de TABU Dag plaats, een internationale taalkundeconferentie met een gevarieerd programma voor onderzoekers, studenten en andere geïnteresseerden. Zie www.let.rug.nl/tabudag.

■ Op 30 juni wordt in Nijmegen de ‘Nationale bijspijkerdag zinsontleding’ gehouden, die in de eerste plaats gericht is op docenten Nederlands of vreemde talen. Meer informatie: www.ru.nl/ils/nascholing/cursusaanbod/nationale/.

Zie voor meer evenementen Onzetaal.nl/agenda.