Onze Taal. Jaargang 79

Gesignaleerd

Helemaal zen
Brigitte Duurkoop - Strijensas

Volgens mijn grote Van Dale is zen enkel en alleen een verkorting van het woord zenboeddhisme, maar mensen in mijn omgeving denken daar anders over. Die kunnen zich ‘heel zen voelen’ of ‘erg zen zijn’. En niet alleen de mensen om mij heen gebruiken zen steeds vaker bijvoeglijk of bijwoordelijk. Als ik ‘helemaal zen’ intik in Google, krijg ik duizenden treffers.

Vaak gaat het om personen die flink in de weer geweest zijn met kaarsjes, wierook, meditatie en andere zaken die zij associëren met zenboeddhisme, met als gevolg dat zij de staat van totale ontspanning of zelfs verlichting hebben bereikt.

Zen: er is zelfs een zen-tv-zender.

Maar het kan ook zonder boeddhistische handelingen, zo blijkt uit een voorpagina van De Pers in de WK-periode, waarop stond te lezen dat voetballer Wesley Sneijder ‘helemaal zen’ is ‘over de eenheid van het Nederlands elftal’, zelfs als hij niet zou worden opgesteld. En dat terwijl Sneijder zich eerder dit jaar nog wel bekeerde tot het katholieke geloof - en zeker niet tot het zenboeddhisme.

Zen zingt zich kennelijk steeds meer los van het zenboeddhisme en betekent tegenwoordig gewoonweg iets als ‘de gebeurtenissen nemend zoals ze komen, relaxed’.

Opschalen
René Appel - Amsterdam

Opschalen is een betrekkelijk recent Nederlands woord. Het betekent zoiets als ‘het vergroten of uitbreiden van een organisatie van hulpdiensten tijdens een incident of ramp’. Vaak houdt dat in dat er bij een brand bijvoorbeeld brandweerkorpsen uit omliggende gemeenten worden ingeschakeld. Maar er kan verder van alles en nog wat worden opgeschaald, bijvoorbeeld modelspoorbanen.

Het valt wel op dat dat nieuwe woord vooral gretig wordt toegepast in de ‘groene sector’. Zo las ik over het opschalen van biologische productie en het opschalen van duurzame handel. Uit deze sfeer komt ook het volgende bericht uit Agripress: ‘De Werkgroep Opschaling Wind Flevoland mag verder met het uitwerken van ideeën voor het opschalen van windenergie.’

Aan die zin werd overigens nog de volgende informatie toegevoegd: ‘Circa 175 windeigenaren gaven de werkgroep gisteravond hiervoor morele steun in de vorm van applaus’ - windeigenaren, voor mij alweer een nieuw woord. Zo wordt mijn Nederlands voortdurend opgeschaald.

Op zich
Rob Hooft - 's-Gravenzande

De laatste tijd valt me regelmatig op dat mensen de beperkende constructie op zich gebruiken zonder een tegenstelling: ‘Op zich was het gezellig’, of: ‘Ik vond het op zich wel druk in de stad.’ Ik vraag in zo'n situatie bijna automatisch: ‘Maar...?’ Daarop is het antwoord echter alleen een vragend gezicht.