■ Que sera, sera
Dan de betekenis. Wat zou je éígenlijk bedoelen als je zegt ‘Stijn is Stijn’, of ‘Bevel is bevel’, of ‘Gegeven is gegeven’ (en vergeet ook niet de hilarische uitspraak van trainer Wim Reijers ‘Pinanti is pinanti’)? Er zit iets van onontkoombaarheid in. Het is zoals het is. Het kan niet anders, en daar is geen discussie over mogelijk.
‘Eenmaal uitgeschreven is eenmaal uitgeschreven’, zegt agent Romeo Sanders in de tv-serie Flikken Maastricht, als blijkt dat hij zijn nieuwe collega Wolfs op de bon heeft gegooid. Daarin gaat de onontkoombaarheid ook gepaard met berusting: er is niets meer aan te doen, de situatie is onomkeerbaar. Deze betekenis zien we behalve in de vorm X is X ook terug in een vorm met het voegwoord als: ‘Als het op papier staat, staat het op papier’ en ‘Als het niet mag, dan mag het niet.’
Ook een vorm met het voornaamwoord wat vertoont die betekenis van onomkeerbaarheid, en verleent tegelijkertijd wat extra gewicht aan de uitspraak: ‘Het is wat het is.’ Deze vorm zien we ook in bekende anderstalige uitdrukkingen: ‘Que sera, sera’, ‘Whatever will be, will be’, ‘A man has got to do what a man has got to do.’ Of de uitspraak van Pilatus in de Johannes-Passion: ‘Was ich geschrieben habe, das habe ich geschrieben’ (‘Quod scripsi, scripsi’).
Er zijn ook gevallen waarin er sprake is van wat je een ‘grens’-betekenis zou kunnen noemen: ‘Op is op’, ‘Vol is vol’, ‘Genoeg is genoeg’, en als variatie daarop de legendarische uitspraak van de Belgische politicus Paul Vanden Boeynants ‘Trop is te veel en te veel is trop.’ In al die gevallen wordt van een bepaalde grens gezegd dat hij onveranderlijk is, en dat werkt eigenlijk geen berusting in de hand, maar het klinkt juist als waarschuwing, of een aansporing om maatregelen te nemen: pas op, aan de grens die in zicht is, valt niet te tornen! Zo'n aansporing om iets te doen zie je ook in de uitspraak ‘Beloofd is beloofd’: de belofte is onveranderlijk, dus actie is geboden.