Horstlog
Leve het seksisme
Terug van een week in New York lees ik mijn achterstallige kranten. Over de olieramp in de Golf van Mexico en het aftreden van de Duitse bondspresident had ik al wel vernomen, maar niets over wat tezelfdertijd in Nederland gebeurde. In The New York Times geen letter over het seksisme van Balkenende.
Onder de kop ‘Seksisme voor een miljoenenpubliek’ beschrijft Ewoud Sanders in NRC Handelsblad van 31 mei jongstleden wat ik gemist heb: ‘Zo viel Balkenende lelijk door de mand door een akkefietje met RTL-presentatrice Mariëlle Tweebeeke.’ Een wonderlijke woordkeus, gezien het vervolg van het bericht, maar ik citeer. ‘Tweebeeke vroeg hem tot driemaal toe welke “driepartijencoalitie” volgens hem het best zou zijn voor de economie. Na twee ontwijkende antwoorden zei Balkenende: “U kijkt zo lief.”’
Einde verhaal. Het is zelfs zo kort, bedenk ik nu, dat ik mogelijkerwijs het bericht hierover in The New York Times over het hoofd gezien heb. Het commentaar van Ewoud Sanders is: ‘Volkomen ondenkbaar dat hij zoiets tegen een man zou hebben gezegd. Seksisme vindt meestal achter de schermen plaats, maar hier werd het ons live voorgeschoteld, voor een miljoenenpubliek, door een zeer ervaren debater.’
Dat Balkenende een ervaren debater is, lijkt me juist. Het miljoenenpubliek zal ook wel kloppen, en ik wil Sanders op zijn woord geloven dat Balkenende zoiets niet tegen een man gezegd zou hebben. Maar dat dit seksisme is, houd ik voor klinkklare nonsens.
Het probleem met woorden als seksisme is dat de betekenis niet heel vast ligt. Behalve dan dat het afkeurenswaardig is. Van Dale kan ons niet helpen: ‘discriminatie op grond van geslacht’ en ‘taaluiting die discrimineert op grond van geslacht’. Het woord discriminatie lijdt namelijk aan hetzelfde euvel. Het begint met edele verontwaardiging over kwalijke praktijken, maar omdat iedereen graag voor edel wordt aangezien, liefst nog een beetje edeler dan een ander, wordt de verontwaardiging bijna vanzelf steeds groter, en worden de afgewezen praktijken steeds talrijker. De samenleving, zou je kunnen zeggen, verandert op die manier de betekenis van het woord. En omdat iedere geestdrijver, fanaticus en columnist mee mag doen, kan zo'n proces van betekenisverandering bizarre vormen aannemen. Dat is wat we hier zien. Fundamentalisme is geen monopolie van enkele islamitische en gereformeerde groeperingen, maar ook breed aanwezig onder antirookapostelen en seksismebestrijders.
Als Balkenendes reactie seksisme was, dan ben ik ook een seksist. En ik hoop het nog heel lang te blijven.
Het bedoelde interview heb ik niet gezien. Maar als het ging zoals Sanders beschrijft, dan zie ik twee mogelijke scenario's. Ofwel Balkenende was werkelijk afgeleid door haar lief snuitje, wat menselijk is en niet tegen hem pleit, ofwel hij was ontstemd omdat ze drammerig haar vraag herhaalde, waarvan hij zo duidelijk te kennen had gegeven dat hij die niet wilde beantwoorden. Als iemand een subtiele hint tot tweemaal toe niet begrijpt (of wil begrijpen), dan moet je het over een andere boeg gooien, bijvoorbeeld spelen alsof het eerste scenario plaatsvond. Een ervaren debater kan dat. Petje af.
In hetzelfde bericht schrijft Ewoud Sanders over het nieuwe ‘Meldpunt Taal’; in het vorige nummer van Onze Taal werd er ook al over geschreven, want het genootschap werkt er ook aan mee. Een hoogst ongelukkig gekozen naam, lijkt me, gezien allerlei andere ‘meldpunten’, zoals die voor kindermishandeling, huiselijk geweld, fraude, overlast, en uiteraard discriminatie. Het is niet denkbeeldig dat menigeen ook seksismen gaat doorgeven aan dat nieuwe Meldpunt Taal. Ik zal mezelf maar vast melden, met opgeheven hoofd.
Joop van der Horst
Auteursrechtelijk beschermd
