Onze Taal. Jaargang 79

[p. 74]

Redactie Onze Taal
Tamtam

Ophef over Grieks en Latijn

Gymnasiasten hoeven in de toekomst op het eindexamen geen Griekse en Latijnse teksten meer te vertalen. Althans: als het aan de Verkenningscommissie Klassieke Talen ligt, die door staatssecretaris Marja van Bijsterveldt (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) is ingesteld naar aanleiding van slechte eindexamenresultaten bij de vakken Grieks en Latijn.

In het eind vorig jaar verschenen tussenrapport stelt de commissie voor om een nieuw vak in te voeren: Griekse en Latijnse taal en cultuur. Hierbij wordt nog wel gewerkt met originele Griekse en Latijnse teksten, maar wordt de vertaling er meteen bij gegeven, ook op het examen. De proefvertaling, het grootste struikelblok voor de meeste leerlingen, komt hiermee te vervallen.

Zoals te verwachten viel, ontstond hier veel discussie over. De meeste classici vrezen dat dit voorstel het ‘doodvonnis voor de klassieke talen’ betekent, en dat zelfs de toekomst van het gymnasium op het spel staat. Rector Elkerbout en docent Smarius van het Barlaeusgymnasium in Amsterdam schrijven in een reactie dat ‘de toegevoegde waarde van een gymnasiumdiploma in gevaar komt’. Volgens anderen krijgt op deze manier een grotere groep leerlingen de mogelijkheid om de Oudheid te bestuderen; daardoor kan het vak bijdragen aan een meer egalitaire samenleving.

In het najaar van 2010 zal de commissie een definitief advies uitbrengen aan de staatssecretaris. (Zie ook ‘Horstlog’, op bladzijde 63 van dit nummer.)

Woordenboekmaker De Tollenaere overleden

Op 12 december vorig jaar is op 97-jarige leeftijd in zijn woonplaats Warmond de befaamde woordenboekmaker en etymoloog dr. F. de Tollenaere overleden.

Nog voor de Tweede Wereldoorlog kwam De Tollenaere als vertegenwoordiger van de Vlaamse Academie bij het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT) terecht, waar hij tot zijn pensioen, in 1977, werkte. Hij nam het initiatief tot oprichting van het Instituut voor de Nederlandse Lexicologie (INL), en legde daar de grondslag voor de introductie van de computer.

Daarnaast was De Tollenaere een gereputeerd etymoloog. Hij voltooide het Nederlands etymologisch woordenboek van Jan de Vries nadat deze in 1964 was overleden. Veel bekendheid verwierf hij met de populaire versie van dit standaardwerk: het oorspronkelijk als pocket verschenen Etymologisch woordenboek. Tot op zeer hoge leeftijd verzorgde hij daar herziene herdrukken van.

De Tollenaere gaf ook 24 jaar les op de Haagse School voor Taal- en Letterkunde, en schreef talloze artikelen, onder meer voor Onze Taal. Daarin verscheen in 2001 een interview met hem, waarin hij onder meer zei voor het WNT een jaar bezig te zijn geweest met het woordje van - ‘maar met plezier’.

Dr. F. de Tollenaere (1912-2009)
Foto: Sijmen Hendriks

Nieuwe Nederlanders: meer en beter Nederlands

In allochtone gezinnen, en dan vooral Marokkaanse, wordt steeds vaker en steeds beter Nederlands gesproken. Dat blijkt uit het Jaarrapport integratie 2009van het Sociaal en Cultureel Planbureau.

Met die toename van het Nederlands is het gebruik van de eigen taal in Marokkaanse en Turkse gezinnen aanzienlijk afgenomen. Vooral bij kinderen van Marokkaanse herkomst is de daling spectaculair: sprak in 1996 nog zeventig procent in de eigen taal met de ouders, nu is dat nog maar dertig procent. De daling bij de Turkse kinderen is iets lichter: op dit moment spreekt nog zestig procent de eigen taal binnen het gezin, tegenover tachtig procent in 1996.

Al deze ‘nieuwe Nederlanders’, zoals minister Van der Laan (Wonen, Wijken en Integratie) ze noemt, beheersen het Nederlands ook beter. Dit geldt vooral voor Marokkanen van de tweede generatie. Die verbetering komt volgens de onderzoekers onder andere door de stijging van hun opleidingsniveau. Ook zouden de inburgerings- en taalcursussen en de daling van het aantal importhuwelijken eraan bijgedragen kunnen hebben.

Lof- en Sofprijs

De jaarlijkse ‘Lofprijs’ van de stichting Nederlands, een organisatie die zich verzet tegen de verengelsing van het Nederlands, is toegekend aan het taalcentrum van de Vrije Universiteit Amsterdam. Het Taalcentrum neemt alle eerstejaarsstudenten van de VU een taaltoets af en verzorgt een bijspijkercursus voor degenen die die toets slecht maken. De VU had hiertoe besloten vanwege de gebleken geringe taalvaardigheid van de studenten.

De ‘Sofprijs’ ging naar Albert Heijn. De supermarktketen ‘won’ de verkiezing vanwege de productnaam op de nieuwe verpakking van het goedkope merk Euro Shopper. De Engelse productaanduiding komt voortaan groot op de verpakking, terwijl het Nederlands er alleen nog maar in priegellettertjes op staat.

En verder:

Kindernamen Daan en Emma zijn de populairste kindernamen van 2009, zo blijkt uit cijfers van de Sociale Verzekeringsbank.

Onjuiste spatie Het woord losgeld (in de betekenis ‘kleingeld’) uit een campagne van het gemeentelijk vervoersbedrijf in Amsterdam is door het platform Signalering Onjuist Spatiegebruik uitgeroepen tot ‘De onjuiste spatie van 2009’.

Tweehandigheid Kinderen die zowel links- als rechtshandig zijn, hebben meer kans op taalproblemen dan kinderen die alleen rechtsof linkshandig zijn. Engels wetenschappelijk onderzoek toont dat aan.

Typemachine Toch nog een opvallend aantal schrijvers blijft zelfs in het digitale tijdperk trouw aan de typemachine. Volgens hen draagt een typemachine meer bij aan het creatieve proces van het schrijven dan een computer.

Zie voor meer informatie www.onzetaal.nl/tamtam/enverder.php.