Spaan
Twain
‘Iemand die geen Duits heeft gestudeerd kan zich niet voorstellen wat een verbijsterende taal het is’, schreef Mark Twain in zijn essay ‘The Awful German Language’. Elke Amerikaanse columnist, of humorist, van Robert Benchley, James Thurber, S.J. Perelman tot Woody Allen, heeft in badinerende zin geschreven over het Duits. Het is allemaal begonnen bij Mark Twain, zoals de notie van de satirische column ‘an sich’ bij hem vandaan komt.
Het best kan men het hele artikel van twintig pagina's lezen. Ik zal er in dit bestek wat bloempjes uit plukken.
Twain beklaagt zich erover dat het werkwoord in Duitse zinnen helemaal achteraan komt en in kranten niet zelden naar de volgende pagina verhuist, waar het, als de zetters zich gaan haasten, soms het lood niet haalt en het loodje legt.
‘Of course, then, the reader is left in a very exhausted and ignorant state.’ (Omdat ik het als blasfemisch beschouw, zal ik Twain verder niet vertalen.)
Hij betoogt dat ze in deze taal persoonlijke voornaamwoorden beter helemaal weg kunnen laten. Neem het woordje sie. Het kan ‘u’ betekenen, en ‘zij’ en ‘haar’ en ‘het’ en ‘ze’ en ‘hen’. Zo'n arm klein drieletterwoordje dat het werk van zés moet doen. En denk aan de wanhoop van hen die nooit weten welke van de zes betekenissen de spreker bedoelt.
‘This explains why, whenever a person says sie to me, I generally try to kill him, if a stranger.’
Over het verbuigen van bijvoeglijke naamwoorden: ‘Difficult? Troublesome? These words cannot describe it.’
In het geslacht van Duitse woorden zit immers geen enkele logica. Een been is onzijdig, een hand vrouwelijk en het lichaam zelf mannelijk. Hieruit kan geen mens wijs.
Een bij alle Amerikaanse columnisten terugkerende bron van vermaak is de lengte van sommige woorden. Twain noemt: Waffenstillstandsunterhandlungen en, nog langer: Generalstaatsverordnetenversammlungen.
Dan deze alinea:
Juli 1. In the hospital yesterday, a word of thirteen syllables was successfully removed from a patient - a North German from near Hamburg; but as most unfortunately the surgeons had opened him in the wrong place, under the impression that he contained a panorama, he died. The sad event has cast a gloom over the whole community.
Twain ziet ook voordelen: de hoofdletters aan het begin van een zelfstandig naamwoord, alle woorden die een vredig gezinsleven beschrijven, die de liefde behandelen, woorden die hun licht laten schijnen over weiden en wouden, over vogels en bloemen, de geuren en de zon in de zomer en het maanlicht van vredige winternachten.
Voor zulke beschrijvingen kun je niet beter terecht dan in het Duits.
Maar de dativus, de derde naamval? Een esthetische dwaasheid. Hij kan weg. Ten slotte suggereert Twain noodzakelijke wijzigingen:
| - | schuif het werkwoord verder naar voren; |
| - | herschik de geslachten; |
| - | gebruik Engelse scheld- en vloekwoorden; |
| - | schrap lange woorden; |
| - | stop eerder met de zin. Haben sind gewesen gehabt haben geworden sein, vormen slotakkoorden die weglopen; |
| - | geen bijzinnen! |
Deze veranderingen zijn noodzakelijk aangezien je Engels in dertig uur leert, Frans in dertig dagen en Duits in dertig jaar, zegt Mark Twain, schrijver van Huckleberry Finn, wiens literaire onfeilbaarheid in tegenstelling tot anderen geen dogma nodig heeft.
Henk Spaan
Auteursrechtelijk beschermd
