Spaan
Engels van Reve
Vor iemand met zijn gevoel voor de Nederlandse taal schreef Gerard Reve bizar slecht Engels.
‘I heard, to my great content, that you are hard at work (...)’, schreef hij W.F. Hermans op 30 april 1956. Het is het Engels dat je van een Nederlands politicus verwacht, van een wiskunde-nerd gespeend van muzische talenten, van een zojuist in de Premier League geparachuteerde profvoetballer uit Kerkrade, maar niet van de schrijver van Bezorgde ouders, De avonden en Op weg naar het einde, oud-leerling nota bene van het Vossius Gymnasium, hoewel hij het daar niet verder schopte dan de vierde klas. Dat laatste had misschien ook andere redenen dan een gekwelde genialiteit.
De in veel opzichten schitterende correspondentie tussen beide literaire grootmachten (onlangs samengebracht in Verscheur deze brief! Ik vertel veel te veel) bevat in het Engels gestelde brieven, verstuurd tussen 1952 en 1956, de periode dat Reve geen Nederlands meer wilde schrijven, waarin fouten staan die even aandoenlijk als onbegrijpelijk zijn. Op bladzijde 165:
These last day(s) I have been typing Gossamer which I got the correction of back from London.
(Voor lezer en eindredactie: ‘Since I got the corrected proofs back from London, I have been typing up Gossamer these past few days’, is ongeveer wat Reve vermoedelijk had willen schrijven.)
Af en toe was het Engels zó krom dat ik, zijn reputatie indachtig, de man ervan verdacht Hermans op een geraffineerde manier te hebben willen treiteren. Ik vroeg aan zijn biograaf Nop Maas, tevens medebezorger van het brievenboek, of zoiets mogelijk zou kunnen zijn. Hij dacht van niet. Reve keek te veel op tegen Hermans en wilde hem helemaal niet pesten, te zeer beducht als hij was voor diens beruchte aanvallen op tegenstanders.
Keer op keer bezwoer Hermans zijn collega om toch vooral weer Nederlands te gaan schrijven. Al zijn talent ging op deze manier verloren, vond hij. Het curieuze is dat Reve er destijds in is geslaagd minstens drie van zijn Engelse verhalen geplaatst te krijgen in The Paris Review, het invloedrijke literaire blad van de Amerikaanse schrijver George Plimpton. Er moet toch iets van talent door het onbeholpen Engels heen hebben geschemerd.
Tijdens de jaren tachtig - de vriendschap is dan door Hermans allang opgezegd en de correspondentie van zijn kant vrijwel gestaakt - komen ze nog even tot elkaar, dankzij de heksenjacht tegen de beide schrijvers door het Amsterdamse gemeentebestuur onder leiding van de gruwelijke Ed van Thijn.
‘Door dat rapalje in Amsterdam gevoel ik me wel degelijk bedreigd’, schreef Reve.
(Noot voor al wat jong is: Reve en Hermans hadden lezingen gegeven in Zuid-Afrika. In die tijd vond men dat even erg als nu het schieten van konijnen, het dragen van bont en het eten van ganzenlever. W.F. Hermans, verklaard tegenstander van apartheid en getrouwd met een donkere vrouw, werd door Van Thijn tot persona non grata verklaard in Amsterdam. Zijn partijgenote, het gemeenteraadslid Grewel, stelde voor zijn boeken uit de bibliotheken te verwijderen.)
Henk Spaan
Auteursrechtelijk beschermd
